Những loại ung thư nam giới nên tầm soát

[sunshine1104]

Nam giới nên sàng lọc một số loại ung thư thường gặp như ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng, tuyến tiền liệt để phát hiện và điều trị sớm.

Theo Globocan số ca mắc và tử vong do ung thư trên thế giới có chiều hướng gia tăng. Riêng tại Việt Nam, năm 2022, có khoảng 180.480 ca mắc mới, trong đó có 120.180 người tử vong do ung thư.

BS.CKI Nguyễn Chí Thanh, Đơn vị Ung Bướu, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7, cho biết hạn chế các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư, thay đổi lối sống, khám sức khỏe định kỳ và chủ động tầm soát có thể phòng ngừa bệnh. Dưới đây là một số loại ung thư mà nam giới nên tầm soát.

Ung thư gan

Ung thư gan là tình trạng tế bào gan phát triển bất thường, hình thành khối u ác tính, cản trở hoạt động bình thường của cơ quan này. Ở giai đoạn sớm, ung thư gan thường không xuất hiện triệu chứng rõ ràng khiến phát hiện bệnh khó khăn, dễ nhầm lẫn với bệnh lý gan khác.

Bác sĩ Thanh cho biết nam giới nên tầm soát bằng siêu âm bụng tối thiểu mỗi 6 tháng một lần, nhất là người có yếu tố nguy cơ cao như xơ gan, viêm gan mạn tính do rượu, viêm gan virus B, C... Khi nghi ngờ ung thư, bác sĩ chỉ định thêm những cận lâm sàng khác để chẩn đoán xác định như xét nghiệm máu (AFP, AFP-L3, PIVKA-II...), chụp cắt lớp vi tính vùng bụng, chụp cộng hưởng từ vùng bụng, sinh thiết gan.

Ung thư phổi

Globocan năm 2022 ghi nhận ung thư phổi đứng thứ hai trong những loại phổ biến ở Việt Nam.

Nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi ở nam giới chủ yếu liên quan đến hút thuốc lá. Bên cạnh đó còn có các yếu tố khác như tiếp xúc các hóa chất độc hại trong môi trường sống, tiền căn xạ trị thành ngực... Dưới đây là một số phương pháp tầm soát ung thư phổi.

CT ngực liều thấp (không có thuốc cản quang) có liều tia hấp thụ thấp hơn nhiều so với liều chuẩn của CT thông thường. Bác sĩ Thanh giải thích CT ngực liều thấp cho hình ảnh 3D nên giúp khắc phục nhược điểm của X-quang ngực thẳng. Nếu phát hiện ra các tổn thương nghi ngờ, bác sĩ có thể kết hợp tiêm thuốc cản quang để khảo sát.

CT có thuốc cản quang và/hoặc PET/CT sử dụng tầm soát khi phát hiện nốt bất thường có kích thước khoảng 7-10 mm ở phổi.

Sinh thiết nốt bất thường ở phổi chỉ thực hiện khi có hình ảnh nghi ngờ cao trên phim CT có thuốc cản quang và/hoặc PET/CT.

Ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là loại ung thư bắt nguồn từ niêm mạc dạ dày. Đa phần người bệnh đều phát hiện bệnh khi ung thư đã tiến triển đến giai đoạn muộn. Do ở giai đoạn sớm, ung thư dạ dày gần như không có triệu chứng hoặc dễ nhầm lẫn với các bệnh dạ dày khác như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản.

Nội soi dạ dày là kỹ thuật tầm soát hiệu quả các bệnh lý dạ dày trong đó có ung thư dạ dày. Bác sĩ đưa một ống nội soi (ống mềm dài có gắn máy ảnh và đèn soi) vào miệng, qua thực quản và xuống dạ dày để quan sát bên trong dạ dày.

Sinh thiết được thực hiện trong quá trình nội soi dạ dày. Bác sĩ lấy một mẫu mô nhỏ từ vùng nghi ngờ bất thường của dạ dày. Mẫu mô này được quan sát dưới kính hiển vi để xác định tính chất tế bào dạ dày lành tính hay ác tính.

Chụp cắt lớp dạ dày như chụp cắt lớp vi tính (CT) và PET-CT tạo ra hình ảnh bên trong của cơ thể, từ đó bác sĩ kiểm tra ung thư đã di căn đến những nơi khác hay chưa.

Bác sĩ cũng có kiểm tra tình trạng nhiễm khuẩn Helicobacter Pylori (yếu tố nguy cơ gây ung thư dạ dày) bằng nhiều cách như kiểm tra hơi thở, xét nghiệm máu, xét nghiệm trên mẫu sinh thiết của dạ dày...

Ung thư đại trực tràng

Ung thư đại trực tràng là một trong những bệnh ung thư có số lượng người mới mắc chiếm tỷ lệ cao trên thế giới. Theo bác sĩ Thanh, bệnh thường xuất hiện ở người trên 45 tuổi. Do đó, nam giới ở độ tuổi này hoặc có nguy cơ cao (gia đình có người thân mắc bệnh, thừa cân béo phì, ít vận động, sử dụng nhiều thuốc lá rượu bia...) nên tầm soát định kỳ.

Kết hợp nội soi đại trực tràng và xét nghiệm (hoặc sinh thiết) giúp tầm soát, phát hiện sớm những tổn thương của đại trực tràng. Bác sĩ sử dụng một ống nội soi có đèn và camera luồn qua đường hậu môn đến trực tràng và toàn bộ đại tràng. Bác sĩ quan sát, đánh giá tình trạng toàn bộ lòng đại trực tràng thông qua hình ảnh thu được từ camera nội soi. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể thực hiện sinh thiết để lấy mẫu để thực hiện sinh thiết mẫu mô trong quá trình nội soi.

Nếu phát hiện ung thư đại trực tràng, người bệnh được chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI)... để xác định chính xác giai đoạn bệnh và điều trị phù hợp.

Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới độ tuổi trên 50. Các tế bào tuyến tiền liệt mất kiểm soát hình thành khối u ác tính tại đây dẫn đến ung thư tuyến tiền liệt. Bệnh thường phát triển rất chậm và không có biểu hiện về bệnh lý ở giai đoạn đầu.

Các xét nghiệm tầm soát ung thư tuyến tiền liệt thường được khuyến cáo cho nam giới từ 50 tuổi (sớm hơn nếu cần và/hoặc có yếu tố nguy cơ).

Khám tuyến tiền liệt qua ngả hậu môn - trực tràng bằng tay là bước đầu tiên trong tầm soát và chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt để xác định vùng cứng, sần sùi hoặc có bất thường hay không.

Xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu của tuyến tiền liệt (PSA) trong máu. PSA là chất được sản xuất bởi cả các tế bào tuyến tiền liệt bình thường và ác tính. Gia tăng của nồng độ PSA trong máu có thể giúp phát hiện ung thư tuyến tiền liệt.

Chụp cộng hưởng từ (MRI) vùng chậu nhằm xác định ung thư tuyến tiền liệt tại vùng hoặc đã xâm lấn đến các hạch bạch huyết xung quanh và di căn xương vùng chậu.

Chụp xạ hình xương giúp phát hiện ung thư đã di căn ra khỏi tuyến tiền liệt đến xương. Khi ung thư tuyến tiền liệt di căn, xương là nơi di căn thường gặp nhất.

Sinh thiết để lấy các mẫu mô hoặc dịch của tuyến tiền liệt. Bác sĩ giải phẫu bệnh phân tích dưới kính hiển vi để xác định tế bào ác tính của tuyến tiền liệt. Sinh thiết kim lớn (core biopsy) là hình thức sinh thiết thường sử dụng trong ung thư tuyến tiền liệt.