Sau thời gian xuống thang, tỷ phú Elon Musk bất ngờ chỉ trích và gửi “tối hậu thư chính trị” tới dự luật chi tiêu của ông Trump ngay sau khi Thượng viện Mỹ thông qua bước đầu.
Elon Musk lại lên tiếng chỉ trích siêu dự luật chi tiêu của ông Trump sau một thời gian im ắng. Ảnh: Reuters.
Ngày 28/6 (giờ Mỹ), ngay trước khi Thượng viện Mỹ bỏ phiếu thông qua giai đoạn đầu tiên của dự luật “Big, Beautiful Bill” (BBB, dự luật "to lớn và tươi đẹp"), tỷ phú Elon Musk một lần nữa công khai chỉ trích dự luật này.
Trên mạng xã hội X, Musk gọi điều này là “điên rồ và tàn phá”, cho rằng nó có thể “phá hủy hàng triệu việc làm” và đẩy nước Mỹ vào rủi ro tài khóa nghiêm trọng.
Điều đáng chú ý là chỉ vài tuần trước đó, Elon Musk - người từng giữ vai trò cố vấn trong Cơ quan Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do chính ông Trump thành lập - vẫn giữ thái độ trung dung sau màn xuống thang hạ nhiệt căng thẳng với ông chủ Nhà Trắng.
Việc “quay xe” vào đúng thời điểm dự luật tiến gần đến ngưỡng thông qua khiến nhiều người không khỏi đặt câu hỏi: Elon Musk đang bảo vệ điều gì?
Lý do khiến Musk nổi giận
Trên nền tảng X hôm 28/6, tỷ phú Elon Musk Musk viết: “Dự thảo mới nhất của Thượng viện sẽ hủy diệt hàng triệu việc làm tại Mỹ và gây tổn thất chiến lược nghiêm trọng cho đất nước. Hoàn toàn điên rồ và hủy hoại. Dự luật này rót tiền cho những ngành công nghiệp của quá khứ, trong khi bóp nghẹt các ngành của tương lai”.
Với hơn 220 triệu người theo dõi, Musk gọi dự luật là “màn tự sát chính trị” của đảng Cộng hòa, dẫn chứng các cuộc thăm dò dư luận cho thấy cử tri ủng hộ quan điểm phản đối của ông. Ông còn tuyên bố dự luật này sẽ “nâng trần nợ công thêm 5.000 tỷ USD - mức tăng lớn nhất lịch sử - đẩy nước Mỹ tiến thẳng đến chế độ nô lệ vì nợ”, theo tờ Time.
Bài đăng chỉ trích của tỷ phú Elon Musk.
Theo các điều khoản ban đầu của dự luật BBB, gần như toàn bộ khoản tín dụng thuế dành cho xe điện và năng lượng tái tạo - vốn được mở rộng dưới thời Tổng thống Joe Biden - sẽ bị thu hẹp hoặc loại bỏ. Đây là đòn giáng mạnh vào các doanh nghiệp tiên phong như Tesla, vốn đã hưởng lợi lớn từ chính sách tín dụng xe điện của chính phủ liên bang.
Musk, người từng thúc đẩy các giải pháp giảm thiểu carbon và đầu tư mạnh vào pin năng lượng, không thể đứng ngoài. Ông cho rằng việc BBB khuyến khích hồi sinh “các ngành công nghiệp của quá khứ” như khai thác dầu khí, than đá, sản xuất thép cũ kỹ… là đi ngược lại xu thế toàn cầu và “sẽ đưa Mỹ tụt hậu về công nghệ”.
Business Insider cho biết, Tesla - công ty xe điện của Musk - hiện cũng vận hành mảng kinh doanh năng lượng - mang về 2,7 tỷ USD doanh thu trong quý I/2025 nhờ pin và tấm năng lượng mặt trời.
Trang Axios dẫn lời chuyên gia tài chính công nhận định: nếu BBB được thực thi, Tesla có thể mất từ 20-30% ưu thế cạnh tranh trên thị trường Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh các đối thủ Trung Quốc đang ngày càng mở rộng ảnh hưởng với xe điện giá rẻ. Đây không chỉ là cuộc chiến chính sách, mà là trận đánh về sinh tồn.
Trước đó một ngày, trong cuộc phỏng vấn với Fox News, ông Trump đã có những phát biểu hòa nhã về Musk, gọi ông là “một người thông minh và sẽ luôn thành công”. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng tỷ phú này “đã giận dỗi” vì những thay đổi liên quan đến quy định về xe điện.
Cơ hội cuối cùng
Việc Musk tung ra đòn chỉ trích vào đúng thời điểm dự luật được Thượng viện thông qua cho thấy đây không đơn thuần là một động thái cảm tính. Các nhà phân tích chính trị nhận định đây là một chiến lược truyền thông được tính toán kỹ lưỡng - nhằm gây sức ép dư luận ngay khi “đòn đánh” còn có thể thay đổi cục diện.
Các nghị sĩ Cộng hòa đã vượt qua một rào cản thủ tục quan trọng, cho phép bắt đầu tranh luận về văn bản dài hơn 900 trang vào cuối tuần qua. Tuy nhiên, cuộc bỏ phiếu cuối cùng có thể diễn ra ngay trong ngày 30/6 (giờ Mỹ).
Chính vì vậy, các phát ngôn của Musk đánh trúng thời điểm truyền thông chính trị đang tập trung vào tiến trình phê duyệt BBB, khiến phát biểu của ông có sức lan tỏa mạnh mẽ, xuất hiện trên trang nhất của nhiều tờ báo, kể cả cả những tờ báo thân Trump.
Musk cũng chia sẻ lại nhiều phát ngôn chỉ trích văn bản này, trong đó có bài viết từ dân biểu Cộng hòa Thomas Massie (bang Kentucky): “‘BBB’ = xếp hạng tín dụng quốc gia nếu dự luật này được thông qua”, Massie mỉa mai.
Phản ứng của Musk không chỉ là cá nhân mà tạo ra áp lực nội bộ. Các Thượng nghị sĩ như Rand Paul và Thom Tillis đã bày tỏ nghi ngờ về BBB, lo ngại về tác động tài khóa và nguy cơ gây thêm nợ công. Họ tuyên bố sẽ “cân nhắc lại” nếu không có điều chỉnh cụ thể.
Trong khi Thượng nghị sĩ Thune phát biểu "có nhiều việc phải làm" thì Thượng nghị sĩ Rand Paul cũng phản đối mạnh mẽ việc nâng trần nợ thêm 5.000 tỷ USD.
Ông chia sẻ lại bài viết của Musk kèm nhận xét: “Không phải lúc nào cũng nên điều hành theo thăm dò ý kiến, nhưng rõ ràng người dân không muốn nợ nần thêm và chi tiêu bất chấp”.
Ông còn mỉa mai rằng theo dự luật hiện hành, “ai có nhiều con sẽ nhận được 1.000 USD mỗi đứa, và chúng ta biết Elon có bao nhiêu con… Không có ý gì đâu Elon, nhưng đây có phải cách hợp lý để dùng tiền thuế?”.
Không chỉ có vậy, các nhóm tài trợ và vận động hành lang trong lĩnh vực công nghệ và khí hậu cũng bắt đầu liên minh xung quanh Musk, tạo nên làn sóng phản đối ngầm nhưng đang lớn dần trong nội bộ Quốc hội.
Dẫu vậy, rút kinh nghiệm từ màn khẩu chiến trước đó, Musk đã không tấn công cá nhân ông Trump, mà chỉ nhắm vào bản dự luật.
Đây có vẻ là một chiến thuật giữ đường lùi: ông không đóng cánh cửa chính trị, nhưng cũng không chấp nhận làm “con tốt thí” của một chương trình chi tiêu mà bản thân ông cho là “tự hủy”.
VietBF@ sưu tập
