01/08/21
Trong vài tuần qua, các vụ khởi kiện và đe dọa pháp lư của vài công ty công nghệ không mấy tên tuổi đă thực sự làm giảm được đà phát tán tin giả, làm được chuyện mà các chiến dịch tẩy chay, phê phán và vận động gây áp lực không làm nổi.
Hôm thứ Sáu, kênh truyền h́nh Fox Business đă thông báo hủy bỏ chương tŕnh “Lou Dobbs Tonight” rất ăn khách sau khi người dẫn chương tŕnh, ông Lou Dobbs bị nêu tên là “bị đơn” trong đơn kiện đ̣i bồi thường 2,7 tỷ đô la của công ty Smartmatic. Hôm thứ Ba, kênh truyền h́nh cực hữu Newsmax cắt ngang phát biểu của một khách mời khi ông này cứ lải nhải về sự gian lận của các máy đếm phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống vừa qua.
Trước đó, đài Fox News vốn ít khi khuất phục trước những lời phê phán, đă phải chạy một chương tŕnh “kiểm tra dữ kiện”, mời một chuyên gia bên ngoài lên đài đính chính các tuyên bố sai lầm của những người dẫn chương tŕnh về lừa đảo, gian lận trong bầu cử.
Những chuyện này xảy ra sau khi các công ty Smartmatic và Dominion phát đơn kiện hoặc đe dọa pháp lư đ̣i bồi thường nhiều tỷ đô la với các kênh truyền h́nh đă phát tán những thông tin sai sự thật, có tác động xấu tới uy tín và lợi ích kinh doanh của họ. Chưa bao giờ các tổ chức truyền thông bảo thủ phải đương đầu với những vụ tấn công trực tiếp vào mạch máu kinh tế của họ như vậy.
Những thông tin này, tập trung vào các cáo buộc bầu cử gian lận và vai tṛ thao túng của các công ty sản xuất, vận hành thiết bị và phần mềm bầu cử, hầu hết xuất phát từ các luật sư và các đồng minh của Tổng thống Donald Trump, rộ lên từ sau khi kết quả kiểm phiếu cho thấy ông Trump đă thất bại trước đối thủ Joe Biden. Ông Trump đă tiến hành 62 vụ kiện lên ṭa án các cấp, cáo buộc bầu cử gian lận và đ̣i đảo ngược kết quả kiểm phiếu. Những vụ kiện hầu hết đă thất bại, nhưng các lập luận, tuyên bố của ông, các luật sư đại diện cho ông và các chính trị gia đồng minh đă được các đài truyền h́nh cánh hữu đón nhận, quảng bá trên sóng truyền thông, được khuếch đại qua các mạng xă hội như Facebook, Twitter, Parler… thành một làn sóng tin giả hết sức sâu rộng và dai dẳng về cái gọi là “cuộc bầu cử bị đánh cắp”. Hậu quả là hàng ngàn người bị kích động bởi tin vào làn sóng tin giả đó đă tràn về thủ đô Washington ngày 06-01-2021, tấn công bạo loạn vào trụ sở Quốc hội để ngăn chặn Quốc hội chứng thực kết quả bầu cử và đ̣i lại công bằng cho thần tượng Donald Trump của họ, làm cho năm người thiệt mạng.
Đơn kiện của công ty Smartmatic nộp tại ṭa án tối cao New York hôm thứ Năm chống lại đài truyền h́nh Fox News tố cáo những người dẫn chương tŕnh Lou Dobbs, Maria Bartiromo và Jeannine Pirro tội “phỉ báng”. Công ty Dominion Voting Systems tháng trước nộp đơn kiện hai luật sư trong đội ngũ cố vấn pháp lư của ông Trump là luật sư Rudy Giuliani và Sidney Powell. Hai công ty Smartmatic và Dominion c̣n đe dọa sẽ có thêm nhiều vụ kiện nữa, và đă yêu cầu các đài truyền h́nh “bị đơn” lẫn các mạng truyền thông xă hội phải “giữ nguyên” những tài liệu, h́nh ảnh, nội dung đăng tải có liên quan tới họ để phục vụ cho công tác điều tra xét xử sau này.
Do tác động của các vụ kiện, làn sóng tin giả, tin xuyên tạc hoặc bịa đặt và bóp méo, cùng với vô số thuyết âm mưu liên quan đến cựu Tổng thống Donald Trump và cuộc bầu cử tổng thống đă giảm đi rơ rệt dù chưa chấm dứt hẳn. Từ góc độ đó, báo The New York Times nhận định, kiện tụng và công cụ pháp lư đang mở ra một mặt trận mới trong cuộc chiến chống tin giả – một cuộc chiến ngày càng quyết liệt trong xă hội Mỹ, đẩy người dân ngày càng xa khỏi các dữ kiện thực tế và khơi mào cho những vụ xung đột đẫm máu như vụ bạo loạn ngày 06-01 trên Đồi Capitol.
Một số luật sư chuyên về Tu chính án thứ Nhất nhận xét rằng phương châm cũ – cho rằng phương cách tốt nhất để chống lại những phát ngôn xấu là có thêm nhiều phát ngôn – đă không thể áp dụng được trong môi trường truyền thông hiện nay, khi tin giả có thể nhanh chóng tràn ngập dư luận thông qua vô số kênh truyền tải, từ truyền h́nh đến các mạng xă hội YouTube, Facebook bao phủ các gia đ́nh, bạn bè. Trong lúc xă hội chưa t́m được một phương cách tốt nhất để ngăn chặn tin giả th́ các vụ kiện pháp lư tỏ ra là công cụ hữu hiệu.
Giáo sư Yochai Benkler, trường Luật Harvard, nghiên cứu về tin giả và cực đoan hóa trong chính trị Mỹ, nhận xét rằng những lời dối trá liên tục của ông Trump về bầu cử đă đẩy các tổ chức truyền thông cánh hữu vượt ra khỏi các tiêu chuẩn biên tập khá lỏng lẻo của họ. “Loạt vụ kiện đầu tiên này thực sự buộc họ phải gánh chịu chi phí cho những tổn thất mà họ gây ra cho nền dân chủ,” ông Benkler nói.
Nữ luật sư nổi tiếng Roberta Kaplan, người bảo vệ quyền lợi cho bà Mary L. Trump – cháu gái của cựu Tổng thống Donald Trump và tác giả một cuốn sách best-seller về gia đ́nh Trump – trong ba vụ kiện chống lại ông cựu tổng thống, nói rằng các vụ kiện “phỉ báng” từ lâu đă bị những kẻ giàu và có thế lực sử dụng để buộc những người phê phán họ phải im miệng. Ban vận động tranh cử của ông Trump đă tiến hành nhiều vụ kiện, cáo buộc nhiều tổ chức truyền thông đă đưa tin không công bằng, không thiện cảm với ông tổng thống là một ví dụ. “Chúng ta đă tận mắt chứng kiến rất nhiều người ngoài kia, gồm cả những người có quyền lực, muốn nói ǵ th́ nói, bất chấp điều họ nói có liên hệ ǵ với sự thật hay không”, bà Kaplan nhận xét. “Điều đó đă thay đổi”, bà nói thêm.
Tuy nhiên, việc sử dụng công cụ pháp lư, cụ thể là những vụ kiện truyền thông về tội “phỉ báng”, “vu khống”, “bôi nhọ” cũng đặt ra nhiều vấn đề về cách thức kiểm soát báo chí và mạng xă hội sao cho không xói ṃn quyền tự do ngôn luận được bảo vệ bằng Tu chính án thứ Nhất của Hiến pháp Hoa Kỳ.
Mặc dù đánh giá vụ kiện của công ty Smartmatic là “sự điều chỉnh hữu ích”, là “cú đạp phanh” đối với truyền thông cánh hữu, giáo sư Benkler đề nghị mọi người phải thận trọng, không nên ca tụng quá đáng các vụ kiện như vậy “v́ lịch sử các vụ kiện phỉ báng cho thấy, nó được những người có quyền lực sử dụng để bịt miệng những ai phê phán họ”.
Với ông Martin Garbus, luật sư chuyên về Tu chính án thứ Nhất, vẫn thường biện hộ cho quyền tự do ngôn luận của các nhóm tân Phát xít (neo-Nazi), t́nh h́nh bây giờ rất phức tạp và không giới hạn trong biên giới quốc gia.
“Một ai đó có thể tấn công một nhà thờ Hồi giáo ở Úc chỉ v́ nghe theo phát ngôn của một nhóm người ở New York”, ông Garbus nói. “Liệu những vụ kiện như thế này có thể được sử dụng trong tương lai để chống lại các tập thể mà quan điểm chính trị được chúng ta chia sẻ hay không? Tôi nghĩ chúng ta phải xem xét kỹ hậu quả của sự việc”.
H.C.
saigonnho
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Chống tin giả bằng công cụ pháp lư
:handshake :
