Theo như sau khi Tổng thống Ashraf Ghani rời nước mà không có việc chuyển giao quyền hành. Ông Ghani nói ông ra đi để tránh đổ máu lan tràn cho dân, với t́nh h́nh Afghanistan đang trong những giờ phút cuối của chính quyền Kabul, khi quân Taliban đă tiến vào dinh tổng thống.
Các tay súng Taliban
Chính quyền của Tổng thống Ghani đă đổ nhanh chóng hơn tiên liệu, trước cả thời điểm 31/8 là ngày Tổng thống Mỹ Joe Biden đă loan báo sẽ rút hết lính Mỹ khỏi Afghanistan.
Chủ Nhật 15/8 quân Taliban đă vào Kabul mà không gặp sự kháng cự đáng kể nào của quân đội và lực lượng an ninh.
Những tuần qua các binh sĩ và lực lượng an ninh của Afghanistan, hơn 300 ngh́n người được Hoa Kỳ huấn luyện trong hai thập niên, cũng đă không chiến đấu chống lại khi quân Taliban tấn công vào các trung tâm tỉnh lị và các căn cứ quân sự chiến lược.
Theo dơi diễn biến trên truyền h́nh, tôi không khỏi liên tưởng đến Sài G̣n vào những ngày cuối tháng Tư 1975, khi Hoa Kỳ di tản khỏi Việt Nam, ít giờ trước khi bộ đội cộng sản tiến vào Sài G̣n.
Nghe tin từng tỉnh của Afghanistan như Uruzgan, Zabul, Helmand rồi Kandahar, Herat lần lượt rơi vào tay Taliban tôi hồi tưởng lại Việt Nam với Đà Lạt, Nha Trang, Huế, Đà Nẵng những ngày tháng Tư 1975 lần lượt rơi vào tay cộng sản Bắc Việt.
Có khác biệt là h́nh ảnh trên truyền h́nh tôi theo dơi không thấy có cảnh người dân Afghan di tản theo binh sĩ hay rời bỏ nơi cư trú chạy trên những quốc lộ để lánh nạn. Thủ đô Kabul, ngoài phi trường, không có nhiều nơi dân chúng hoảng loạn t́m đường ra đi, v́ khác với Sài G̣n c̣n có tầu của hải quân và thuyền bè có thể ra biển.
Ông Dương Văn Minh, Tổng thống cuối cùng của Việt Nam Cộng Ḥa, vào hôm 30/4/1975
Ông Dương Văn Minh, Tổng thống cuối cùng của Việt Nam Cộng Ḥa, vào hôm 30/4/1975
Những phát biểu của giới làm chính sách, cũng như những nhà b́nh luận về t́nh h́nh Afghanistan trong những ngày qua cũng có nhiều so sánh với t́nh h́nh Việt Nam Cộng vào mùa xuân 1975.
Tác phẩm "Decent Interval" của Frank Snepp ghi nhận các phân tích t́nh báo của Hoa Kỳ cho biết Nam Việt Nam có thể cầm chân được các cuộc tấn công của cộng sản cho đến năm 1976, ba năm sau khi Hoa Kỳ rút hết quân theo tinh thần Hiệp định Ba Lê 1973.
"55 Days: the Fall of SouthVietnam" của Alan Dawson ghi lại những trận chiến, những quyết định của Washington, Sài G̣n và Hà Nội từ khi quân cộng sản mở cuộc tấn công Ban Mê Thuột, trên vùng Tây nguyên, vào đầu tháng Ba rồi từ đó như vết dầu loang tràn xuống đồng bằng, chiếm Đà Nẵng, Nha Trang, Phan Rang, Xuân Lộc trước khi tiến vào Sài G̣n ngày 30/4/1975.
Những người rời khỏi Afghanistan
Chính quyền Sài G̣n đổ cả năm trước thời gian tiên liệu của giới chức Hoa Kỳ. C̣n chính quyền Kabul tan ră ngay cả khi binh lính Mỹ c̣n đang có mặt ở Kabul và một số căn cứ chiến lược để bảo đảm an ninh cho việc rút hết quân vào cuối tháng này. C̣n hai tuần nữa mới đến ngày 31/8, nhưng quân Taliban đă vào chiếm Kabul.
Afghanistan là nơi Hoa Kỳ đă can dự quân sự trong 20 năm, cũng huấn luyện và trang bị cho quân đội và lực lượng an ninh của quốc gia này mà chính quyền Kabul xụp đổ c̣n nhanh hơn Sài G̣n nhiều.
Gần một triệu lính Việt Nam Cộng hoà không chống lại được hai trăm ngh́n bộ đội cộng sản năm 1975. Trên 300 ngh́n quân chính phủ Afghanistan không ngăn chặn được sức tiến của 70 ngh́n quân Taliban hiện nay.
Tổng thống Joe Biden mới đây đă từng đánh giá thấp khả năng quân sự của Taliban, so với bộ đội cộng sản Bắc Việt, khi được hỏi về tương lai Afghanistan một khi Hoa Kỳ hoàn toàn rút lui. Ông tin là quân đội chính phủ Kabul có thể bảo vệ được quốc gia.
Nhận định của một số giới chức quân sự và chính trị cho đó là thất bại về t́nh báo từ phía Hoa Kỳ đă đánh giá sai về bộ đội cộng sản Bắc Việt trong chiến tranh Việt Nam, nay lại sai về quân Taliban ở Afghanistan khiến Mỹ phải vội vàng di tản.
H́nh ảnh máy bay trực thăng di tản người Mỹ và những người đă hợp tác với Hoa Kỳ ra khỏi Sài G̣n cuối tháng Tư 1975 và ngày 15/8 vừa qua ra khỏi Kabul sẽ c̣n in dấu trong tâm thức người Mỹ và dư luận thế giới trong nhiều năm.
Việt Nam Cộng Ḥa không c̣n được Mỹ yểm trợ hỏa lực sau 1973
Chiến tranh ở Việt Nam là thất bại quân sự đầu tiên của Hoa Kỳ, để sau đó khi lănh đạo Mỹ có những quyết định can thiệp quân sự vào một nơi nào đó trên thế giới, từ Grenada, Nicaragua, El Savador cho đến Kuwait, Kosovo các tổng thống Mỹ thường được nhắc nhở về "Vietnam Syndrome" - Hội chứng Việt Nam.
Năm 1992, sau khi Hoa Kỳ đem quân đánh đuổi Iraq ra khỏi Kuwait, Tổng thống George W. H. Bush (cha) đă tuyên bố từ nay nước Mỹ không c̣n ám ảnh bởi "Vietnam Syndrome" nữa.
Có nhiều nhận định về cuộc di tản ra khỏi Kabul giống Sài G̣n 1975, nhưng Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken trong chương tŕnh "This Week" của truyền h́nh ABC sáng Chủ Nhật 15/8 đă không đồng ư về so sánh đó. Ông Blinken cho là sự can dự quân sự vào Afghanistan đă thành công trong mục tiêu chính v́ khi Hoa Kỳ đem quân vào sau vụ khủng bố tấn công nước Mỹ là với mục đích giết Osama bin-Ladin và tiêu diệt Al-Qaeda.
Ở điểm này, Ngoại trưởng Blinken có lẽ đúng, v́ thủ lănh bin-Ladin đă bị lính Mỹ giết và thuỷ táng, c̣n Al-Qaeda tan ră và trong hai mươi năm qua đă không có cuộc tấn công khủng bố nào trực tiếp vào Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ rút lui khỏi Afghanistan v́ tin rằng khủng bố Al-Qaeda hay Nhà nước Hồi giáo ISIS không c̣n là mối đe doạ trực tiếp cho nước Mỹ.
Leo lên máy bay tại sân bay Kabul
Cuộc chiến tranh tại Việt Nam, khi Hoa Kỳ quyết định can dự quân sự v́ muốn be bờ, ngăn chặn sự lan tràn của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Á. Sau khi bắt tay được với Trung Quốc, Hoa Kỳ quyết định rút lui ra khỏi Việt Nam năm 1973, để rồi chính quyền Sài G̣n xụp đổ hai năm sau đó.
Nhưng đến nay Hoa Kỳ vẫn c̣n đang phải đối đầu với Trung Quốc trên nhiều mặt. Với sự trở lại của Taliban, trong tương lai Hoa Kỳ rồi sẽ lại phải đối phó với các nhóm khủng bố chống Mỹ ở nhiều nơi và ngay cả trong nội địa.
"Hội chứng Việt Nam" ngày nay đă được thay bằng "Hội chứng Afghanistan".
Theo một thăm ḍ dư luận do Chicago Council on Global Affairs thực hiện vào cuối tháng Bảy có 70% dân Mỹ ủng hộ quyết định rút hết quân của Tổng thống Joe Biden. Riêng những người theo Đảng Cộng hoà có 56% tán đồng.
Với người dân Afghan, đó là "Sự phản bội của Hoa Kỳ", như nhận định của cựu đại sứ Afghanistan tại Mỹ Roya Rahmani với phóng viên truyền h́nh MSNBC hôm 15/8.
Bài viết phản ánh quan điểm của tác giả Bùi Văn Phú là một nhà báo tự do từ vùng Vịnh San Francisco, California.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
