Ông Tô Văn Lai, người sáng lập Trung tâm Thúy Nga, vừa qua đời ngày 19/7. Bà Thuỷ con ông Lai chia sẻ:
Ba ơi! Ba đi gặp Tonton Lam Phương nhé 🤍
Con THƯƠNG Ba...
Con rất hănh diện con là con gái của Giáo Sư Tô Văn Lai 🤍
Tạ Ơn Chúa đă rước Ba đi thật b́nh yên. Amen.
Giữa tháng 4 năm 2022, trung tâm Thúy Nga thông báo về việc ông đang gặp vấn đề lớn về sức khỏe (sau này được tiết lộ là ông đang mắc bệnh tim) khi phải nhập viện và dưỡng bệnh trong ICU (đơn vị điều trị tích cực).
"Trên giường bệnh trong ICU ông Ngoại không nói được... nhưng đă viết nguệch ngoạc những ḍng chữ này v́ ông Ngoại biết trước từ lâu ngành nghề làm nghệ thuật của gia đ́nh không thể tiếp tục lâu dài... nên ông dặn ḍ cháu ngoại cưng của ông Nathalie phải mở tiệm bán bánh để hầu lo cho Daddy & Mommy (Thủy) sau này..." - Tô Ngọc Thủy viết về t́nh h́nh của cha ḿnh vào ngày 27 tháng 4 (26 tháng 4 theo giờ địa phương).
Ngày 28 tháng 4 năm 2022, ca sĩ, MC Anh Dũng khi đang tham gia livestream giới thiệu liveshow Con Thương Nhớ Mẹ th́ phát hiện ra tài khoản Facebook của Tô Văn Lai đang theo dơi livestream, chứng tỏ vào thời điểm này ông đă tỉnh lại và đang theo dơi chương tŕnh. Được biết, liveshow Con Thương Nhớ Mẹ tổ chức vào ngày 8 tháng 5 năm 2022 là liveshow cuối cùng mà Tô Văn Lai tham gia thực hiện thông qua việc trực tiếp biên soạn và tuyển chọn nghệ sĩ thực hiện. Đúng ngày sinh nhật lần thứ 85 của ông theo giờ địa phương, Tô Ngọc Thủy đă thông báo trên Facebook rằng t́nh trạng của ông đă cải thiện và được chuyển từ ICU sang pḥng thường để tiếp tục điều trị, tuy nhiên, chiều tối ngày 2 tháng 6, t́nh h́nh của ông diễn biến xấu trở lại, phải can thiệp bằng máy trợ thở.
Ngày 19/7/2022 ông Tô qua đời.
Ông Tô Văn Lai sinh ngày 11 tháng 5 năm 1937 (có nguồn ghi ông sinh ngày 12 tháng 5). Không rơ ông sinh tại nơi nào ở Việt Nam trước khi hiệp định Genève được kí kết năm 1954. Từ nhỏ, ông đă được học và t́m hiểu về những giá trị và các thành tựu văn hóa nổi tiếng của nước Pháp.
Năm 17 - 18 tuổi, ông có được bằng Thành Chung (Diplôme) nhờ tŕnh độ tiếng Pháp và tiếng Việt xuất sắc, vốn là thành tựu học thuật rất hiếm trong xă hội miền Nam lúc bấy giờ, và vào thời điểm đó, những người có bằng này sẽ được trực tiếp trở thành Đại tá. Ông kể rằng, nếu như ông theo nghiệp binh, ông có thể trở thành một sĩ quan cấp tướng và có thể đă chết v́ bị đày đi cải tạo.
Gia đ́nh ông từng mong ông trở thành bác sĩ, nhưng mong ước đó đă không thành v́ hoàn cảnh gia đ́nh thiếu thốn không đủ để lo cho ông theo học ngành này. Sau khi có bằng Thành Chung, ông đă theo học Sư phạm theo ư nguyện của mẹ (v́ ngành Sư phạm đào tạo trong ṿng 3 năm trong khi ngành Y phải mất tới 7 năm). Ra trường với bằng đại học cấp cao, ông được bổ nhiệm dạy học tại trường nữ sinh Lê Ngọc Hân tại Mỹ Tho. Ngoài việc giảng dạy và luyện thi Tú Tài cho các học sinh Đệ nhị cấp (tương đương với lớp 11 hoặc năm thứ sáu của bậc Trung học ở Việt Nam vào thời điểm hiện tại), ông c̣n phụ trách tuyển chọn nhạc cho chương tŕnh Văn nghệ Phát thanh Học đường hàng tuần.
Vào một thời điểm nào đó, Tô Văn Lai đă gặp bà Thúy và kết hôn với bà. Năm 1964, hai người có một người con gái là Tô Ngọc Thủy. Sau đó, vợ chồng ông đă có thêm một người con trai nữa, đặt tên là Tô Ngọc Kim. Năm 1966, Tô Văn Lai có cơ hội sang Cambod một lần, khi ấy ông 29 tuổi.
Đầu thập niên 1970, ông mua một cửa hàng băng đĩa tại thương xá Tam Đa (Crystal Palace) và bà Thúy là người trực tiếp điều hành nó. Năm 1971, cửa hàng này đă sản xuất ra album đầu tiên là Thanh Tuyền 1 - Tiếng Hát Thanh Tuyền thu dưới dạng băng cối. Sau này, album đă nổi tiếng và bán chạy đến mức nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông bấy giờ là giám đốc hăng băng đĩa Continental từ mặt Thanh Tuyền suốt hai năm, và một năm sau đó, trung tâm Thúy Nga được thành lập. Sau đó, trung tâm Thúy Nga c̣n sản xuất thêm một số cuốn băng khác của Khánh Ly, và đặc biệt là băng nhạc Thái Thanh Selection với những ca khúc gắn liền với tên tuổi của danh ca này. Dù độ nổi tiếng không lớn nhưng trung tâm đă có nhiều băng nhạc khá thành công về doanh thu.
Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, hăng băng đĩa Thúy Nga đóng cửa và ông không c̣n được dạy học tại trường công lập như trước. Gia đ́nh ông ở lại Sài G̣n cho đến cuối năm 1976 mới vượt biên sang Pháp - ông đă gặp lănh sự Pháp Michel Mocombes và cho biết ông là giáo sư Pháp và có quốc tịch Pháp, và gia đ́nh ông đă được bảo lănh sang Pháp bằng cách này. Gia đ́nh ông từ đó bắt đầu xây dựng cuộc sống tại Paris với toàn bộ những tài liệu liên quan đến văn hóa, nghệ thuật từ thời Việt Nam Cộng ḥa mang theo.
"Đặt chân lên đất Pháp trong mùa Giáng sinh 1976 thật là một HẠNH PHÚC RỰC SÁNG khi đă thực hiện được giấc mơ mà ḿnh đă ôm ấp từ khi tuổi lên 5, cắp sách đến trường làng Việt Nam để học ngôn ngữ Pháp, lịch sử Pháp, KỊCH ẢNH văn hóa Pháp như Le Cid (P. Corneille), Andromaque (J. Racine), Harpagon (Molière), Fables (La Fontaine)…nghệ thuật ca diễn tượng trưng cho nền văn minh Pháp đă trải qua nhiều thế kỷ mà hôm nay những ǵ học được trong sách vở mới hiện ra trước mắt, bao nhiêu tượng đài lịch sử mà văn hóa trường lớp đă dạy ḿnh lúc c̣n ở Việt Nam như Palais Royal, Ngục Bastille, Place de la Concorde, Champs Élysées, Sacré Coeur Basilica trên đồi Montmartre và khu Moulin Rouge... Trong lịch sử văn hóa Pháp cũng không thể quên 2 triết gia danh tiếng là Descartes (Je pense donc je súis) và Pascal (Le coeur a ses raisons que la raison ne connait point)." - Tô Văn Lai viết về nước Pháp.
Tại xứ người, cả ông lẫn bà Thúy vẫn c̣n muốn ấp ủ mong muốn xây dựng lại trung tâm Thúy Nga với quy mô lớn hơn tại hải ngoại, và ông đă làm nhiều nghề khác nhau để kiếm tiền mua lại một cửa hàng của "kinh đô ánh sáng" Paris và trang trải cuộc sống, trong đó có việc bơm xăng, vốn là một trong những nghề nghiệp đầu tiên của Tô Ngọc Thủy, trong khi bà Thúy dùng số tiền kiếm được để mua lại một cửa hàng nhỏ chuyên in sang các băng cối cũ thành băng cassette, và cửa hàng đó chính là cửa hàng băng đĩa đầu tiên do người Việt quản lư nằm tại Boulevard Saint Germain des Prés tại quận 5 thành phố Paris, con đường văn hóa danh tiếng của Pháp lúc xưa thường có mặt các triết gia Jean Paul Sartre, Simone de Beauvoir tại các quán café và cũng trên đại lộ này xưa kia đă có danh họa Picasso bày bán những tranh họa của ḿnh trên hè phố - ông cho rằng việc thành lập cửa hiệu này là một "phép lạ của Thiên chúa". Suốt nhiều năm làm việc, tích góp không ngừng nghỉ, cộng thêm việc cộng tác với đài truyền h́nh Euromedia Production năm 1980, tới năm 1983, chương tŕnh Paris By Night đầu tiên đă được thực hiện và đạo diễn bởi John Pierre Barry. Ba năm sau nữa, gia đ́nh ông mới có đủ vốn để thực hiện tiếp chương tŕnh Paris By Night thứ hai. Năm 1984, Marie Tô đă đậu Tú Tài II.
Lúc đó các chương tŕnh Paris By Night được sản xuất và phát hành tại Paris, nội dung có hơi hướng đến những tuồng cải lương, sau đó mới dần phát triển thành những chương tŕnh ca nhạc kịch múa tổng hợp như được biết sau này. Năm 1989, con trai ông là Tô Ngọc Kim đă đậu Tú tài II, Marie Tô cùng Paul Huỳnh sau đó cũng đă rời Pháp và sang Hoa Kỳ tiếp tục mở một chi nhánh khác của trung tâm Thúy Nga mà sau này nó đă trở thành trụ sở chính, vài năm sau đó Tô Văn Lai mới nhập tịch Hoa Kỳ cùng các con cháu.
Đầu thập niên 1990, Tô Văn Lai gửi một số cuốn băng VHS các chương tŕnh Paris By Night đến cho nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn hiện đang định cư tại Toronto, Canada cùng một lá thư với ngỏ ư muốn Nguyễn Ngọc Ngạn cộng tác với trung tâm Thúy Nga trong việc làm MC trong các chương tŕnh Paris By Night. V́ vấp phải lư do gia đ́nh lúc đầu không đồng ư cho ông tham gia làm MC nên một thời gian khá lâu sau Nguyễn Ngọc Ngạn mới chấp thuận lời mời của ông Lai và sau này ông Lai đă gọi điện cho Nguyễn Ngọc Ngạn để mời ông sang Paris lần đầu. Kể từ năm 1992, Nguyễn Ngọc Ngạn trở thành MC độc quyền cho các chương tŕnh Paris By Night. Mặc dù sau này Nguyễn Ngọc Ngạn đă từng không dưới một lần gây ra scandal khiến trung tâm phải hứng chịu chỉ trích nặng nề từ các cộng đồng người Việt cả trong nước lẫn hải ngoại, hầu như ông không có phản ứng ǵ nặng nề với nhà văn, bù lại ông c̣n tiếp tục tạo cho Nguyễn Ngọc Ngạn thêm nhiều cơ hội để tiếp tục thể hiện tài năng của ḿnh thông qua các chương tŕnh Paris By Night.
Chính bản thân ông cũng là người đă gửi lời mời đến các nhạc sĩ nhất định hoặc chủ động t́m đến họ, dù họ đang sống tại hải ngoại hay đang ở Việt Nam, để mời họ cộng tác thực hiện những chương tŕnh Paris By Night với chủ đề vinh danh ḍng nhạc của những nhạc sĩ đó, và nhạc sĩ Lam Phương đă trở thành một trong những bằng hữu thân thiết của gia đ́nh ông khi ông có nhiều lần tổ chức chương tŕnh ca nhạc vinh danh ḍng nhạc của ông.
Sản phẩm thành công nhất của Thúy Nga là loạt chương tŕnh Paris by Night sau đó được phát hành hàng năm kể từ năm 1987, là chương tŕnh theo thể loại “đại nhạc hội” bao gồm hầu hết các thể loại tân nhạc, cổ nhạc, nhạc trữ t́nh trước năm 1975, vũ đạo, sau bổ túc thêm hài kịch, phóng sự, nhạc theo chủ đề,... Thời đỉnh cao của trung tâm đă kéo dài từ thập niên 1990 cho đến tận đầu thập niên 2010, và trong thời gian này, ông Tô Văn Lai cũng đă giao trách nhiệm giám đốc/CEO cho vợ chồng cô Tô Ngọc Thủy sau khi chứng kiến được những thành tựu mà vợ chồng con gái đă đạt được sau những lần trở thành giám đốc sản xuất của hơn 30 chương tŕnh Paris By Night.
Năm 2002, nữ ca sĩ Ngọc Hạ, khi ấy mới 21 - 22 tuổi, xuất hiện lần đầu trong chương tŕnh Paris By Night 63 - Ḍng Thời Gian. Vào thời điểm cô mới trở thành ca sĩ của trung tâm Thúy Nga, Nguyễn Ngọc Ngạn là người đă dẫn dắt cô đến với con đường ca sĩ trong khi Tô Văn Lai t́m cách đưa cô đi chữa bệnh mất ngủ kinh niên và vợ chồng Tô Ngọc Thủy tạo điều kiện cho Ngọc Hạ tiếp tục được thể hiện tài năng của ḿnh trên sân khấu Paris By Night - nhờ vậy nên sau này Ngọc Hạ mang ơn trung tâm rất nhiều.
Tháng 2 năm 2006, sau thành công của chương tŕnh Paris By Night 80 - Tết Khắp Mọi Nhà, ông Tô Văn Lai trở về Việt Nam và t́m gặp nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông, bây giờ đă về hưu và mở một tiệm tạp hóa. Hai người đă thảo luận và lên kế hoạch cho một chương tŕnh Paris By Night với chủ đề vinh danh nhạc sĩ kiêm cựu Đại tá Quân lực Việt Nam Cộng ḥa này. Tuy nhiên, việc nhạc sĩ không thể ra nước ngoài đă khiến ông phải gác lại việc thực hiện chương tŕnh này theo kịch bản đă đề sẵn, và một kịch bản khác đă được lập ra để thay thế, và kịch bản đó đă được sử dụng để thực hiện Paris By Night 81 - Âm Nhạc Không Biên Giới 2.
Năm 2007, ông Lai từng bị bắt khi về Việt Nam quay phim cho chương tŕnh của Thúy Nga mà không đăng kí xin phép chính quyền Việt Nam. Qua kiểm tra của công an Việt Nam th́ ông Lai mang cùng hơn 30 băng, đĩa có các cảnh quay tại Việt Nam để chuẩn bị cho chương tŕnh Paris By Night 90 - Chân Dung Người Phụ Nữ Việt Nam. Theo kịch bản, đây sẽ là một DVD mang nội dung về phụ nữ Việt trong xă hội Việt Nam thời mở cửa, có đề cập đến về vấn đề phụ nữ lấy chồng Đài Loan, Trung Quốc... Sau sự cố này, ông Tô Văn Lai được về nước, và kịch bản chương tŕnh đă thay đổi và chủ yếu tập trung vào những người phụ nữ Việt tại hải ngoại nhiều hơn. Năm 2008, trung tâm Thúy Nga lại bị chỉ trích bởi chính quyền cộng sản Việt Nam thông qua nhạc kịch Huế Mậu Thân mô tả sự kiện Mậu Thân năm 1968.
Năm 2012, trung tâm Thúy Nga thực hiện chương tŕnh Paris By Night kỷ niệm 20 năm nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn cộng tác với trung tâm Thúy Nga, và ông là người đă ca ngợi những cống hiến của Nguyễn Ngọc Ngạn và trao tặng kỷ niệm chương/quà lưu niệm cho nhà văn.
Ngày 26 tháng 2 năm 2018, nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông qua đời. Biết tin, gia đ́nh ông đă t́m lại kịch bản mà chính ông Lai đă lên kế hoạch từ mười hai năm về trước cùng với cố nhạc sĩ, hoăn lại kế hoạch thực hiện seri Hành Tŕnh 35 Năm để thực hiện chương tŕnh Paris By Night 125 - Chiều Mưa Biên Giới để tưởng nhớ đến ông.
Năm 2020, khi đại dịch COVID-19 bùng nổ trên thế giới và trung tâm Thúy Nga thực hiện MV Áo Trắng Áo Xanh, Tô Văn Lai có thể được nh́n thấy đang đứng cạnh gia đ́nh ḿnh trong MV, chứng tỏ rằng gia đ́nh ông vẫn khỏe mạnh và chưa bị nhiễm virus. Tháng 12 cùng năm, ông Lai một lần nữa xuất hiện dưới ống kính camera của trung tâm Thúy Nga khi ông dự lễ tang nghệ sĩ Chí Tài cùng con gái ông và nhiều nghệ sĩ trong cộng đồng người Việt hải ngoại. Đầu năm 2021, ông tham gia lễ an táng cố nhạc sĩ Lam Phương vốn là một trong những người bạn cố tri của ḿnh và cả gia đ́nh. Tô Văn Lai cũng chính là một trong những người ở bên linh cữu cố nhạc sĩ cho đến khi thi hài nhạc sĩ được đưa vào hỏa táng.
Ngày 12 tháng 10 năm 2021, Tô Văn Lai xuất hiện trong lễ tang của nghệ sĩ Phi Nhung. Ông gặp một ít khó khăn trong vấn đề đi lại và cần người giúp đỡ. Ngày 7 tháng 11, ông có dịp được hội ngộ cùng nhạc sĩ Phạm Mạnh Cương, Trường Sa và Tuấn Khanh trong đêm nhạc Thương Hoài Ngàn Năm & Xin C̣n Gọi Tên Nhau. Được biết, Tô Văn Lai mặc dù tưởng chừng như đă nghỉ hưu nhưng ông vẫn tự ḿnh biên soạn nội dung, kịch bản cho nhiều liveshow gần đây của trung tâm Thúy Nga tại Quận Cam.
Giữa tháng 4 năm 2022, trung tâm Thúy Nga thông báo về việc ông đang gặp vấn đề lớn về sức khỏe (sau này được tiết lộ là ông đang mắc bệnh tim) khi phải nhập viện và dưỡng bệnh trong ICU (đơn vị điều trị tích cực).
"Trên giường bệnh trong ICU ông Ngoại không nói được... nhưng đă viết nguệch ngoạc những ḍng chữ này v́ ông Ngoại biết trước từ lâu ngành nghề làm nghệ thuật của gia đ́nh không thể tiếp tục lâu dài... nên ông dặn ḍ cháu ngoại cưng của ông Nathalie phải mở tiệm bán bánh để hầu lo cho Daddy & Mommy (Thủy) sau này..." - Tô Ngọc Thủy viết về t́nh h́nh của cha ḿnh vào ngày 27 tháng 4 (26 tháng 4 theo giờ địa phương).
Ngày 28 tháng 4 năm 2022, ca sĩ, MC Anh Dũng khi đang tham gia livestream giới thiệu liveshow Con Thương Nhớ Mẹ th́ phát hiện ra tài khoản Facebook của Tô Văn Lai đang theo dơi livestream, chứng tỏ vào thời điểm này ông đă tỉnh lại và đang theo dơi chương tŕnh. Được biết, liveshow Con Thương Nhớ Mẹ tổ chức vào ngày 8 tháng 5 năm 2022 là liveshow cuối cùng mà Tô Văn Lai tham gia thực hiện thông qua việc trực tiếp biên soạn và tuyển chọn nghệ sĩ thực hiện. Đúng ngày sinh nhật lần thứ 85 của ông theo giờ địa phương, Tô Ngọc Thủy đă thông báo trên Facebook rằng t́nh trạng của ông đă cải thiện và được chuyển từ ICU sang pḥng thường để tiếp tục điều trị, tuy nhiên, chiều tối ngày 2 tháng 6, t́nh h́nh của ông diễn biến xấu trở lại, phải can thiệp bằng máy trợ thở.
Ngày 19/7/2022 ông Tô qua đời.
Nhiều nghệ sĩ và khán giả đă bày tỏ ḷng thương tiếc sau khi bà Tô Ngọc Thủy, con gái của ông Tô Văn Lai, thông báo tin buồn trên trang cá nhân.
Ca sĩ Ngọc Anh chia sẻ: “Bác Tô Văn Lai đă ra đi rất thanh thản. Bác không c̣n phải chịu đau đớn nữa.”
Nữ ca sĩ viết trên trang của ḿnh: “Con thương bác quá khi cả mấy tháng nay bác phải chịu đau nhiều lắm rồi. Thương các anh chị con cháu và gia đ́nh bác luôn luôn bên bác mỗi ngày nh́n bác đau mà không biết phải làm sao. Con xin tạm biệt bác.”
Nhạc sĩ Lê Xuân Trường nói: “Ông - Người sáng lập ra trung tâm Thúy Nga nói chung trong việc đưa lịch sử vào trong âm nhạc, điều này sẽ giúp cho lớp trẻ tại hải ngoại có thêm nhiều cơ hội để hiểu biết về lịch sử nước nhà.”
“Ông - Với hơn 40 năm qua với tâm huyết nhằm ǵn giữ nét đẹp nghệ thuật của văn nghệ Việt Nam. Một thời gian hầu như cả trái tim và bộ óc của ông lúc nào cũng chỉ là nhạc, là sân khấu, là niềm đam mê bất tận. Ước nguyện trong tim của ông là đóng góp cho nền âm nhạc của người Việt Nam tha hương không bị mai một nơi xứ người.”
Nghệ sĩ Hồng Đào viết:
Vô cùng thương tiếc sự ra đi của Chú Tô văn Lai, người sáng lập ra trung tâm ca nhạc Thuư Nga, Giáo sư triết học. Kính mong chú được b́nh an bên chân Chúa.
Thành thật chia buồn cùng Marie To & Huỳnh Thi và Đại gia đ́nh Thuư Nga Paris
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
