"Nồi lẩu thập cẩm" Trung Đông

[trungthuc]

Cuộc khủng hoảng ở Trung Đông không còn là cuộc xung đột giữa Israel và bọn khủng bố Hồi giáo Hamas. Ít nhất có 10 quốc gia đang dính líu vào cục diện hỗn loạn ở khu vực này. Những gì đã khởi đầu từ cuối tháng Mười 2023 khi cuộc chiến giữa Israel và Hamas xảy ra, giờ đây đang lôi kéo các nhóm quá khích Hồi giáo từ bốn quốc gia Ả Rập khác. Iran, Israel và Jordan đều cho các chiến đấu cơ ném bom Syria vào tháng Giêng 2024. Iran cũng bất ngờ cho tiến hành oanh kích cả Pakistan…

Hiện nay đã bước sang tháng thứ năm, cuộc xung đột ở Dải Gaza không cho thấy có dấu hiệu nào sẽ được kết thúc sớm. Liệu Israel có bị sa lầy hay không?

Một cuộc biểu tình của người dân Israel kêu gọi Thủ tướng Benjamin Netanyahu phải từ chức (Ảnh: Saeed Qaq/Anadolu via Getty Images)

Quân đội Israel vẫn chưa bắt sống được các tên thủ lĩnh cao cấp của bọn Hamas và họ cũng chẳng biết rõ tông tích của hầu hết các con tin Israel mà bọn khủng bố này còn giam giữ. Kể từ ngày 7/10/2023, khi bọn Hamas tìm cách gây hấn và tấn công thảm sát ở Nam Israel, ba cường quốc mạnh nhất ở Trung Đông đều phải đánh giá lại các học thuyết về an ninh của họ. Ưu thế quân sự Israel đã bị lung lay.(?) Hoa Kỳ đang bị lôi kéo trở lại khu vực bát nháo mà họ đã muốn rời bỏ.
Khi cuộc chiến ở Gaza còn kéo dài, người ta đang lo ngại về một cuộc xung đột khu vực phức tạp hơn sẽ bị lan rộng ra.

Ngày 20/1/2024, bọn dân quân được phía Iran hậu thuẫn ở Iraq đã cho bắn loạt rocket và hỏa tiễn vào căn cứ Không quân al-Asad của Mỹ ở phía Tây Iraq. Hầu hết đều bị dàn phòng không Patriot đánh chặn nhưng có một vài hỏa tiễn đã rơi trúng xuống căn cứ và làm cho bị thương các binh sĩ Mỹ lẫn Iraq.

Cuộc tấn công này đã diễn ra sau nhiều ngày phía Iran phát động tấn công ở khắp khu vực, nhằm vào những kẻ được cho là bọn khủng bố ở Syria và Pakistan, và tại một căn cứ được cho là ổ gián điệp người Kurd do Israel đứng đầu. Cùng lúc, bên trong Iran, một loạt các vụ tấn công khủng bố đã làm rung chuyển Teheran, trong có vụ đánh bom tự sát do tổ chức Nhà nước Hồi giáo (Islamic State) thực hiện, khiến cho khoảng 100 người bị thiệt mạng, chưa tính hơn 200 người khác bị thương.

Tổng thống Joe Biden bắt đầu tỏ ra thận trọng. Washington không muốn bị lôi vào một cuộc chiến khác ở Trung Đông, đặc biệt là trong năm bầu cử này. Ở Iraq và Syria, quân đội Mỹ có có những phản ứng tương đối dè dặt. Chiến dịch của Mỹ nhằm vào bọn Houthis chỉ được bắt đầu sau nhiều lần lên tiếng cảnh cáo. Ông Biden chỉ mong cho Israel sớm kết thúc cuộc xung đột ở Gaza.

(Ảnh: Omar Zaghloul/Anadolu/Getty Images)
Israel Katz, Ngoại trưởng của Israel, đã gặp những người đồng cấp ở châu Âu vào ngày 22/1/2024 để thảo luận những gì cần phải làm trong giai đoạn "hậu chiến" (?). Châu Âu muốn thảo luận về việc liệu ai sẽ đứng ra nắm quyền cai trị và tái thiết Gaza, cũng như phương cách thực hiện giải pháp hai quốc gia giữa người Israel và người Palestine.

Trong khi đó, các quốc gia Ả Rập muốn âm thầm thúc đẩy kế hoạch chấm dứt chiến tranh theo kịch bản riêng của họ. Ả Rập Saudi đồng ý sẽ tái lập việc bình thường hóa bang giao với Israel để đổi lấy sự cam kết thành lập một quốc gia Palestine. Các quốc gia ở vùng Vịnh tỏ ra cảnh giác với việc phải chịu trách nhiệm về một Gaza bị đổ nát nhưng sẵn sàng hỗ trợ quốc gia Palestine, nơi đang nắm quyền cai trị các khu vực của Bờ Tây, nếu chính quyền này nắm được quyền kiểm soát Dải Gaza.

Chuyện này thật sự là không hề đơn giản. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu bấy lâu nay luôn lên tiếng không thừa nhận quốc gia Palestine. Hiện nay phía Israel đã cho rút nhiều binh sĩ ra khỏi Bắc Gaza, chỉ để lại một sư đoàn có nhiệm vụ tìm kiếm và phá hủy hệ thống đường hầm của bọn khủng bố Hamas. Sư đoàn thứ hai đang trấn giữ ranh giới giữa miền Bắc và Nam Gaza, trong khi sư đoàn thứ ba đang bao vây Khan Younis ở miền Nam Gaza, nơi mà các cuộc giao tranh ác liệt đã xảy ra trong những ngày gần đây. Số người Palestine bị thiệt mạng do bom đạn nay đã vượt quá 25,000 người, phần lớn là thường dân, và có lẽ còn hàng ngàn nạn nhân nữa chưa được thống kê đầy đủ.

Cuộc khủng hoảng nhân đạo tại Gaza ngày càng trầm trọng (Ảnh: Abed Zagout/Anadolu/ Getty Images)
Cuộc xung đột gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng trong hành lang vận chuyển thương mại qua đường biển của Hồng Hải đi qua các hải cảng ở vùng Địa Trung Hải.

Ai Cập đã phải trả giá khá đắt: nguồn thu nhập từ kênh đào Suez, cung cấp số lượng ngoại tệ quan trọng, đã bị giảm đến 40%. Tình hình này nếu kéo dài có thể sẽ dẫn đến việc vỡ nợ ở một quốc gia vốn đang vật lộn với tình trạng thiếu USD và nợ nần của chính phủ rất trầm trọng (chiếm đến 93% GDP). Đồng bảng Ai Cập đã giảm xuống còn khoảng 60 ăn 1 USD trên thị trường chợ đen, giảm từ mức 50 ăn 1 hồi tháng 12/2023 và thấp hơn 50% so với tỷ giá hối đoái chính thức.

Với Tổng thống Ai Cập Abdel-Fattah al-Sisi, cách duy nhất để cho kênh đào Suez hoạt động trở lại bình thường là phải có sự ngừng bắn lâu dài ở Gaza. Đó là lý do mà Ai Cập luôn xung phong dẫn đầu các cuộc đàm phán gián tiếp giữa Israel và bọn Hamas. Thỏa thuận mà phía Ai Cập đang ráo riết thúc đẩy dự kiến sẽ diễn ra theo hai giai đoạn.

Đầu tiên là việc trả tự do tất cả các con tin dân sự để đổi lấy một lệnh ngừng bắn có thể kéo dài vài tuần, thậm chí có thể một hoặc hai tháng. Bù lại, Israel sẽ trao trả tự do cho hàng trăm tù nhân Palestine đang bị nhốt. Giai đoạn hai sẽ trao đổi các binh sĩ Israel đang bị Hamas giam để đổi lấy lệnh ngừng bắn hoàn toàn, cùng với điều kiện Israel sẽ rút quân ra khỏi Gaza và trao trả thêm nhiều tù binh Palestine (có thể là hàng ngàn tên).

Kịch bản của phía Ai Cập đang gây ra sự chia rẽ trong chính phủ Israel. Phe cánh thực dụng, do ông Benny Gantz, cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đứng đầu, ủng hộ một thỏa thuận ngừng bắn kéo dài để tìm cách giải thoát tất cả các con tin. Họ muốn kết hợp điều này cùng với các cuộc đàm phán về một chính phủ mới ở Gaza. Nhưng liên minh cánh hữu của ông Benjamin Netanyahu lại kiên quyết phản đối bất cứ lệnh ngừng bắn nào. Ngày 24/1/2024, Bộ trưởng Bộ Tài chính Bezalel Smotrich khẳng định: "Chúng tôi không thể đồng ý tạm ngừng cuộc chiến ở giai đoạn này trong thời gian dài như vậy".

Phần về Thủ tướng Netanyahu, trước bàn dân thiên hạ, ông hứa "sẽ tiếp tục cuộc chiến cho đến chiến thắng hoàn toàn". Tuy nhiên, trong hậu trường, ông cho phép đại diện của Israel tiếp tục tiến hành các cuộc đàm phán. Vấn đề là ông Benjamin Netanyahu khó có thể làm bất cứ điều gì để thuyết phục phe cực hữu. Nếu không có họ chống lưng, ông đã không thể trở lại nắm quyền vào tháng Mười Hai năm 2022.

Bọn khủng bố Hồi giáo Hamas cũng đang chia rẽ về kịch bản này của Ai Cập. Bọn chóp bu sống lưu vong của chúng cho biết sẽ chấp nhận giai đoạn đầu của thỏa thuận (tức là đồng ý thả hết các con tin). Chúng cho rằng việc bắt giữ con tin dân sự gây hại cho tính cách "chính nghĩa" của chúng. Trong khi đó, đám chóp bu Hamas ở Gaza lại muốn Israel phải rút quân trước rồi mới nói đến chuyện thả các con tin. Ngoài ra, chúng còn đòi hỏi Israel phải thả những tên khủng bố Hamas đã bị bắt sau khi tham gia trong vụ thảm sát ngày 7/10/2023. Dĩ nhiên phía Israel rất khó để chấp nhận điều kiện này.

Số phận chính trị của ông Benjamin Netanyahu chưa biết liệu sẽ như thế nào. Trong một cuộc phỏng vấn được phát sóng ngày 18/1/2024, ông Gadi Eisenkot, một thành viên trong nội các chiến tranh và cựu tư lệnh quân đội Israel, đã nói bóng gió về một cuộc bầu cử sớm. Những cuộc biểu tình ở các thành phố lớn của Israel ngày càng nóng hừng hực. Những người biểu tình, lên tiếng ủng hộ các gia đình có thân nhân bị bọn Hamas bắt giam, kêu gọi nên sớm ngừng bắn và đòi ông Netanyahu phải từ chức.

Vào thời điểm hiện nay, nên kinh tế trong khu vực đang chịu ảnh hưởng nặng nề. Trước cuộc tấn công Israel của bọn Hamas, 1/5 tổng số lượng xuất cảng trung bình của một quốc gia Trung Đông – từ nền kỹ nghệ Israel đến dầu mỏ vùng Vịnh – đều được thực hiện thông suốt, dễ dàng. Giờ đây, các tuyến vận chuyển của hơn một nửa số hàng hóa đã bị phong tỏa qua các cuộc phóng rocket của bọn Houthis ở Yemen. Thương mại nội địa bị sụp đổ. Chi phí vận chuyển hàng hóa ra khỏi khu vực Trung Đông đang tăng cao mạnh mẻ.

Tình hình vận chuyển hàng hải gay gắt này sẽ khiến cho nhiều nơi xuất khẩu hàng hóa sẽ bị phá sản trong những tháng sắp tới. Biển Hồng Hải từng giải quyết đến 10% tổng số lượng hàng hóa di chuyển trên khắp thế giới. Nhưng kể từ khi bọn phiến quân Houthis bắt đầu bắn phá rối theo sự chỉ đạo của Iran, khối lượng vận chuyển đã bị giảm xuống chỉ còn 30% mức bình thường. Ngày 16/1/2024, tập đoàn dầu khí khổng lồ Shell trở thành công ty đa quốc gia mới nhất tuyên bố sẽ không sử dụng tuyến vận chuyển hàng hóa đi ngang biển Hồng Hải.

Với một số quốc gia giáp biển Hồng Hải, sự hỗn loạn đã gây ra nhiều hậu quả thật tồi tệ. Nền kinh tế Erithrea được hỗ trợ bởi việc xuất khẩu qua việc đánh bắt cá, nông nghiệp và khai thác mỏ (tất cả đều phải vận chuyển qua đường biển) giờ đây đang bị chựng lại. Với quốc gia Sudan, biển Hồng Hải là điểm tiếp nhận nguồn viện trợ duy nhất; trong khi đó, hầu như không có hàng viện trợ nào đến được với 24,8 triệu người Sudan đang gặp nạn đói nghiêm trọng.

Cục diện lộn xộn này cũng đang làm ảnh hưởng ngân sách của Ai Cập, một trong những quốc gia lớn nhất khu vực với dân số 110 triệu người. Biển Hồng Hải vốn là nguồn cung cấp ngoại tệ lớn nhất cho nước này. Ai Cập đã kiếm được 9 tỷ USD trong năm tính cho đến tháng 6 từ lệ phí di chuyển trên kênh đào Suez. Nếu không có mức doanh thu từ lệ phí này, Ngân hàng Trung ương Ai Cập sẽ bị cạn kiệt dự trữ ngoại tệ, dừng lại ở mức 16 tỷ USD (tương đương hai tháng nhập khẩu) tính cho đến đầu năm 2023. Ai Cập cũng sẽ đối mặt một lỗ hổng lớn trong ngân sách, vốn luôn phụ thuộc vào việc bơm tiền mặt từ các quốc gia vùng Vịnh và IMF.

Gánh chịu hậu quả kinh tế nguy hiểm nhất là người dân ở Lebanon, Bờ Tây và đặc biệt là Dải Gaza. Cuộc giao chiến của Israel và bọn quá khích Hezbollah đang phá hủy miền Nam Lebanon. Hơn 50,000 người đã phải di dời nơi an toàn hơn(tương tự với 96,000 người đang sống ở miền Bắc Israel). Lebanon đang cạn tiền kể từ khi bị vỡ nợ hồi năm 2019. Trong những tháng gần đây, nền kinh tế Lebanon đang bị rơi tự do, khi du khách nước ngoài và nhiều ngân hàng, cùng chiếm đến 70% GDP, đã phải rời bỏ Lebanon.

Trong khi đó, trước nguồn tin có một số nhân viên của UNRWA (Cơ quan Liên Hiệp Quốc cứu trợ người tỵ nạn Palestine) có can dự vào cuộc tấn công vào Israel ngày 7/10/2023, nhiều quốc gia đã cho hoãn việc cung cấp số tiền viện trợ cho tổ chức này. Vào hôm thứ Bảy 27/1/2024, Phần Lan, Đức và Úc tuyên bố họ sẽ đóng băng nguồn tài trợ mới cho UNRWA, theo sau hành động tương tự của Hoa Kỳ và Canada. Hoà Lan và Iceland cũng cho ra thông báo tương tự.

Hoa Kỳ là nơi tài trợ lớn nhất, cung cấp cho UNRWA vài trăm triệu USD vào năm 2023 và 340 triệu USD trong năm 2022. Đức đứng thứ hai, với 162 triệu USD trong năm 2022. Úc, Anh, Canada và Phần Lan cùng nhau đóng góp khoảng 66 triệu USD… Hơn nửa triệu người ở Gaza đang đối mặt với "nạn đói thảm khốc". Hồi tháng Mười Hai 2023, tổ chức phi lợi nhuận CARE International cho biết 100% dân số ở Gaza đang đối mặt với cuộc khủng hoảng đói trầm trọng và "hầu như tất cả các gia đình đều bỏ bữa mỗi ngày".

Nguồn: SGN

Một bài phân tích tuy khá cặn kẻ, dài dòng về tình hình phức tạp hiện nay ở Trung Đông, đáng tiếc là chỉ nhấn mạnh đến chuyện chung chung như kinh tế, khó khăn đời sống, con số thiệt hại về nhân mạng, hàng hải bị hăm dọa, v..v...

Nhưng tiếc thay không hề thấy có một dòng chữ nào lên án mạnh mẽ tội ác diệt chủng của bọn khủng bố Hamas cùng các băng nhóm của chúng ở khu vực Trung Đông này đang ngày đêm quấy rối, bắn phá Israel. Bọn khủng bố này chỉ thừa lệnh của Iran, TQ tiếp tay khuấy rối Israel để tìm cách che đạn cho Nga đang bị sa lầy ở Ukraine và ngay cả bọn Tàu cộng cũng bị Hoa Kỳ và thế giới tự do hóa giải con virus Vũ Hán với các biến thể nguy hiểm của nó.

Bây giờ chỉ loay hoay đề cập đến giải pháp này, biện pháp nọ mà quên rằng nếu tiếp tục dung dưởng các hành vi tội ác tày trời của bọn ác, kẻ xấu thì hậu quả sẽ ra sao với nhân loại nếu chúng ta không ra tay quét sạch và tiêu diệt bọn quỷ dữ này? Không lẽ cứ nhắm mắt ngồi chờ chết vì bọn ác này sẽ không bao giờ nương tay để chiếm đoạt thế giới qua súng đạn và bạo lực?

Hàng trăm triệu USD mà thế giới Ả Rập và Hoa Kỳ cùng với EU đổ ra, tưởng rằng sẽ trợ giúp cho dân Palestine, nào ngờ đã rơi vào tay của bọn độc ác Hamas, nhờ đó mà bọn chóp bu đang sống nhởn nhơ phe phởn ở nước ngoài để chỉ đạo bọn tay sai mù quáng đào hệ thống hầm ngầm, mua vũ khí đủ loại, thâm chí cho đồng bọn sang Iran để được huấn luyện cách giết người, rõ ràng thế giới đã vô tình tiếp tay cho bọn ác, kẻ xấu có đầy đủ "đồ nghề" để ra tay giết chóc dã man như trong vụ thảm sát ngày 7/10/23 vừa qua!!