Cựu tù nhân lương tâm Lê Thu Hà, cộng sự của luật sư Nguyễn Văn Đài đă trở về Việt Nam nhưng lại nhanh chóng bị trục xuất trở lại Đức. Lê Thu Hà hiện đang mắc hội chứng hậu chấn thương tâm lư hay c̣n gọi là Rối loạn Stress sau sang chấn.
“Bạn có thể xếp tôi vào thành phần thiểu số những cá nhân hậm hực, bất măn với chế độ, và bạn có thể dè bỉu khi bảo rằng tôi đang lầm đường lạc lối, nhưng bạn hăy chờ đi nhé, cho dù hiện nay, công cuộc đấu tranh này c̣n đối mặt với nhiều gian nan, trở ngại nhưng một ngày nào đó, tôi sẽ chứng minh cho bạn thấy con đường tôi đang đi hoàn toàn đúng. Hăy nh́n xuyên suốt lịch sử, bạn sẽ thấy một điều rơ ràng, tất cả mọi cuộc đấu tranh chính nghĩa đều bắt đầu từ thiểu số!”
Người viết câu khẳng khái này không phải là Ghandi, Nelson Mandela hay Lưu Hiểu Ba. Người viết câu này là một phụ nữ Việt Nam, can trường không kém ǵ những Lê Thị Công Nhân, Mẹ Nấm, Đỗ Thị Minh Hạnh, Bùi Thị Minh Hằng, Tạ Phong Tần, Nguyễn Phương Uyên, Huỳnh Thục Vy, Phạm Đoan Trang, Trịnh Kim Tiến… và hàng ngàn phụ nữ Việt khác, đă và đang đối đầu từng ngày từng giờ trước nhà nước Hà Nội, cái nhà nước hèn với giặc và ác với dân.
Lê Thu Hà là một nhà hoạt động nhân quyền trẻ, một hội viên tích cực ngay từ đầu của Hội Anh Em Dân chủ -mà LS Nguyễn Văn Đài là chủ tịch.
Lê Thu Hà đă bị bắt cùng với LS Nguyễn Văn Đài trong một chuyến đi vận động tại Nghệ An tháng 12/2015. Lê Thu Hà và các thành viên khác của Hội Anh Em Dân chủ đă bị CS giam cầm khắc nghiệt suốt hai năm rưỡi. Lê Thu Hà đă bị biệt giam trong xà lim 6 mét vuông với 3 lần cửa sắt, hành hạ, khảo cung, khủng bố ngày đêm. Và trong thời gian này, Lê Thu Hà đă lâm bịnh. Sức khỏe tinh thần bị găy đổ nhanh chóng, như túp lều tranh trước cơn băo hung hăn.
Trong một phiên ṭa dàn dựng kịch cởm hôm 5.4.18, với cáo buộc “hoạt động nhằm lật đổ chính quyền”, theo Điều 79, Lê Thu Hà đă bị tuyên án 9 năm tù, 2 năm quản chế. Trong tháng 6 vừa qua, Lê Thu Hà được nhà cầm quyền HN trả tự do (cùng với LS Nguyễn Văn Đài) sau những vận động tích cực của quốc tế, với điều kiện phải bị trục xuất lập tức ra khỏi VN, đưa thẳng ngay qua Đức, mặc dù Lê Thu Hà không muốn rời bỏ quê hương.
Ngay từ ngày đầu tiên tại Đức, Lê Thu Hà đă cho thấy nhiều biểu hiện suy sụp tinh thần, lo âu lan tỏa và sợ hăi quá mức trong các t́nh huống xă hội thông thường.
Hôm 20.11. qua, Lê Thu Hà đă quyết định mua vé bay về VN. Và chuyện ǵ phải đến, đă đến: tại sân bay Nội Bài Lê Thu Hà đă bị chận lại, cấm không cho nhập cảnh và bị buộc phải xuất cảnh ngay lập tức sang Thái Lan để trở về lại Đức. Tin tức đă được lan truyền nhanh chóng và làm dấy lên một làn sóng tranh căi trên mạng xă hội, trong đó không thiếu những chỉ trích Lê Thu Hà một cách thiếu căn cứ, dù nhiều người không biết rơ sự t́nh bên trong cho lắm.
Bài này xin góp một cái nh́n từ góc cạnh y khoa.
Tiền sử về chấn thương cũng như các triệu chứng cho thấy Lê Thu Hà mắc Hội chứng hậu chấn thương tâm lư, mà tên tiếng Anh là PTSD – Posttraumatic Stress Disorder. Ở VN thường gọi là „Rối loạn Stress sau sang chấn“.
Đó là một rối loạn tâm lư, tổn thương về mặt tinh thần nghiêm trọng, ở những người đă trải qua một biến cố hăi hùng có gắn liền với những đe dọa đến tính mạng.
Rối loạn tâm lư này xảy ra muộn nhưng dai dẳng và vẫn tiếp tục kéo dài sau đó, khi sự kiện gây sang chấn đă kết thúc từ lâu. Amnesty international cho biết bệnh này rất thường gặp ở những cựu tù nhân bị tra tấn lâu năm, bị cưỡng hiếp, hoặc bị khủng bố tinh thần trong tù một cách có hệ thống, như bị đe dọa thủ tiêu, giết chết người thân…
Hội chứng hậu chấn thương tâm lư thường xuất hiện ở người trẻ tuổi. Chấn thương đối với nam giới đa số là tham gia chiến tranh, chứng kiến những cảnh giết chóc thảm khốc ngoài chiến trận, trong khi đối với nữ giới đa số là bị bạo hành hay cưỡng bức t́nh dục. Rối loạn này thường xảy ra nhất ở những người độc thân, ly dị, góa bụa …
Những chấn thương tâm lư nghiêm trọng nhất là khi có sự phá vỡ những mối quan hệ thân thiết, gây mất ḷng tin nặng nề, hoặc khi có sự phá vỡ sự toàn vẹn của bản ngă, như trong trường hợp nạn nhân bị tra khảo, hay bị uy hiếp trong điều kiện stress quá sức chịu đựng.
Hội chứng hậu chấn thương tâm lư được ngành tâm thần hiện đại chia làm 3 nhóm triệu chứng tâm lư chính:
1. Các triệu chứng cảm nhận lại: Bệnh nhân thường nhớ lại hoàn cảnh sang chấn một cách vô thức. Sự nhớ lại này cũng có thể được thể hiện qua các giấc mơ (thường là ác mộng), trường hợp nặng th́ có ảo giác, ảo thanh hay ảo thị.
2. Các triệu chứng tránh né: Bệnh nhân luôn cố tránh né các ư nghĩ, những hoạt động, nơi chốn, hay những cuộc nói chuyện có nội dung có thể làm họ nhớ lại hoàn cảnh sang chấn. Sự cố t́nh tránh né này có thể làm họ không c̣n nhớ nổi những điểm quan trọng về hoàn cảnh sang chấn. Họ không c̣n thích tham gia những hoạt động mà trước kia họ đam mê. Ngoài ra họ luôn bi quan về tương lai. Bệnh nhân có nhiều dấu hiệu của trầm cảm (nên thường dễ bị chẩn đoán nhầm là bị bệnh trầm cảm).
3. Các triệu chứng tăng cảnh giác về một khả năng trở lại của sang chấn, làm cho nạn nhân luôn ở trong trạng thái đề pḥng những việc xấu có thể xảy ra và thường bị giật ḿnh, lo sợ mông lung. Khi triệu chứng nặng, trí nhớ suy sụp, giảm tập trung, giảm khả năng phán đoán và suy luận, làm cho bệnh nhân gặp khó khăn khi phải chủ động quyết định số phận của chính ḿnh và việc hoạch định các hành động của họ thường thiếu tính logic (như việc đột xuất mua vé về Việt Nam của Lê Thu Hà vừa qua).
Theo cách phân loại của WHO về 6 loại nạn nhân chịu tác động của thảm họa gây sang chấn, th́ Lê Thu Hà thuộc loại I, nghĩa là người trực tiếp bị nạn.
Việc điều trị hội chứng hậu chấn thương tâm lư là một quá tŕnh lâu dài và phức tạp. Lâu dài, v́ các liệu pháp tâm lư như liệu pháp nhận thức hành vi (Cognitive behavioral therapy) hoặc điều trị phơi sáng (Exposure therapy) khi nào cũng đ̣i hỏi nhiều tháng và nhiều năm điều trị liên tục. Và phức tạp, v́ trong trường hợp của Lê Thu Hà người ta gặp 2 khó khăn lớn: vấn đề ngôn ngữ và hỗ trợ gia đ́nh – xă hội. Trong ngành tâm thần học, ngôn ngữ chung giữa người bệnh và thầy thuốc là vô cùng quan trọng để việc điều trị đem lại kết quả, mà Lê Thu Hà th́ chưa thể rành rỏi tiếng Đức (một ngôn ngữ nổi tiếng là khó), c̣n bác sĩ chuyên khoa tâm thần học người Việt th́ ở Đức lại quá hiếm hoi. Bên cạnh đó, sự nâng đỡ, trợ giúp của người thân và gia đ́nh đối với bệnh nhân là điều rất cần thiết trong quá tŕnh điều trị kéo dài, mà Lê Thu Hà lại ở trong hoàn cảnh “bơ vơ”, “mất chỗ dựa” sau khi bị trục xuất thẳng qua xứ lạ quê người, hoàn toàn trơ trọi, không gia đ́nh, không bạn bè thân thiết.
Cho nên trước những chỉ trích có nhiều phần ác độc và đôi khi thể hiện nhận thức tương đối hạn hẹp của một số người, tác giả xin mời tất cả những ai hiện nay đang quá hăng hái trong việc chỉ trích việc Lê Thu Hà mua vé bay về VN hôm 20.11. vừa qua – hăy đọc lại đoạn văn khẳng khái ở đầu bài mà Hà đă viết trên Facebook của ḿnh, rồi thành thật tự trả lời 3 câu hỏi sau đây:
Nếu Bạn đang sống ở VN và đối diện từng ngày với với bộ máy cầm quyền Hà Nội vừa tham ô, hà hiếp dân lành, vừa bán đất, bán rừng cho Tàu, th́ Bạn có đủ can trường để tham gia không lưỡng lự vào công cuộc đấu tranh cho dân chủ và tương lai của đất nước, như Lê Thu Hà đă từng làm trước khi bị bắt vào năm 2015, hay không?
Giả thử nếu Bạn đang sống ở trong nước, th́ Bạn có đủ đảm lược để viết ra được những lời lẽ bất khuất như Lê Thu Hà đă làm, hay không?
Và nay, khi đă hiểu một phần nào các hậu quả khốc hại của bộ máy trù dập và nghiền nát cả thể xác lẫn tinh thần con người của CSVN –qua trường hợp của Lê Thu Hà nói riêng và của hàng trăm, hàng ngàn anh chị em đấu tranh dân chủ khác trong nước nói chung- th́ Bạn có thể đóng góp ǵ, làm ǵ thực tiễn để giúp đỡ và cưu mang họ?
Xin b́nh tâm suy nghĩ trước khi phê phán Lê Thu Hà.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
