Việt Nam có thể mất "món hời" vì Trung Quốc ký thỏa thuận thương mại với Campuchia

[pizza]

Campuchia - Trung Quốc ký thỏa thuận thương mại: Việt Nam có thể mất "món hời"? Rất đáng lo ngại cho chúng ta.


Xoài từ Campuchia từng dán nhãn "Made in Vietnam" để vào Trung Quốc
Nửa đầu 2021, Trung Quốc nhập khẩu khoảng 172,45 tỷ USD trái cây do nhu cầu tăng cao của giới trung lưu đối với các sản phẩm xoài và sầu riêng chất lượng cao.

Với những người nông dân Campuchia như Chum Chamm, xoài được coi như niềm tự hào quốc gia. Trong nhiều năm, Chamm, vốn trồng xoài ở khu vực tỉnh Kampong Speu, thường chứng kiến các thương lái Việt Nam đến thăm các nông trại ở Campuchia để thoả thuận việc thu mua toàn bộ sản lượng trong vụ thu hoạch. Những thương lái Việt Nam thường mang theo nhân công để tự hái và đóng gói hoa quả, dán nhãn bằng tiếng Trung Quốc, trước khi gửi sản phẩm tới thị trường này và nhiều nơi khác trong khu vực.

Thông thường, nông dân Campuchia thường bán trái cây của họ cho thương lái Việt Nam như hoạt động giao thương biên giới, trong đó một phần lý do là bởi Campuchia thiếu các thoả thuận thương mại, công nghệ và vốn đầu tư để chế biến và vận chuyển trái cây tới những thị trường lớn như Trung Quốc.

Nhưng điều này có thể sớm thay đổi khi Bắc Kinh và Phnom Penh đã kí thoả thuận vào tháng 6, qua đó cho phép Campuchia tiếp cận thị trường có nhu cầu cao với sản phẩm nông sản từ châu Á.

Tháng 4, Trung Quốc đã chứng nhận 37 vườn trồng xoài tại Campuchia và 5 nhà máy đóng gói phù hợp để tham gia hoạt động xuất khẩu sang nước này.

Thỏa thuận thương mại giữa hai bên, chính thức có hiệu lực từ cuối tháng 12, dự kiến sẽ thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu của Campuchia và giảm thuế nhập khẩu xuống 0 đối với hầu hết các sản phẩm, bao gồm, xoài.

Xoài của Campuchia được biết đến với vị ngọt và một trong những loại xoài nổi tiếng nhất - Keo Romeat - được bán tới Việt Nam và Thái Lan, và sau đó tiếp tục tái xuất. Và điểm đến cuối cùng là Trung Quốc, Chamm nói.

Kim ngạch nhập khẩu xoài hàng năm của Trung Quốc, bao gồm cả sản phẩm tươi lẫn chế biến, đã liên tục tăng trong nhiều năm qua, và tăng đột biến gấp 5 trong giai đoạn 2019-2020.

Năm ngoái, Trung Quốc nhập khẩu 84.000 tấn xoài, 80% số này đến từ Việt Nam, báo cáo của FAO vào 2020 thông tin.

Trong số các nước châu Á, năm ngoái Thái Lan là nước xuất khẩu trái cây và sầu riêng lớn nhất tới quốc gia 1,4 tỷ dân, một thành công mà chính phủ Thái cho rằng nhờ vào các FTA mà nước này đã kí kết với Bắc Kinh, cũng như giữa Trung Quốc và ASEAN.

Sithanonxay Suvannaphakdy, đứng đầu Trung tâm Nghiên cứu ASEAN tại Viện Iseas-Yusof Ishak cho biết FTA đã giúp thúc đẩy kim ngạch xuất khẩu trái cây từ ASEAN tới Trung Quốc. Tỉ lệ này đã tăng tới 117% mỗi năm trong suốt 10 năm qua, đạt mức 6,49 tỷ USD vào 2019.

Nhưng các biện pháp thắt chặt chống dịch và sự hỗn loạn của chuỗi cung ứng do Covid và biến thể mới Omicron khiến thương mại gặp nhiều thách thức. Đầu tháng này, khoảng 4.000 xe tải chở container hàng nông sản từ Việt Nam đã bị ách tắc ở các cửa khẩu với Trung Quốc.

Làm ăn với Trung Quốc không dễ

Nhưng các đơn vị nhập khẩu xoài cho biết thoả thuận thương mại của Campuchia sẽ khó có thể thay đổi tình hình hiện tại chỉ sau một đêm. Nông dân Campuchia có nhiều kinh nghiệm không mấy vui vẻ khi làm việc với tương nhân Trung Quốc.

"Họ đưa ra giá 1.300 đồng riel Campuchia (0,32 USD) một kg, với giá này chúng tôi không thể có lời", Chamm nói rằng ông kì vọng sẽ có thêm hỗ trợ từ chính phủ để họ có thể bán hàng trực tiếp cho Trung Quốc.

Một người nông dân khác, Lach Leab, 52 tuổi, sở hữu 40 hectare trồng xoài, cho biết ông có trải nghiệm không mấy tốt đẹp khi bán hàng với người Trung Quốc, khi từng găp thương lái trả 30% số tiền thoả thuận của 2.000 riel/kg, nhưng rồi không đưa phần còn lại.

"Họ nói họ không thể chuyển kịp số tiền… nhưng họ vẫn chuyển xoài lên xe tải và biến mất. Tôi chả còn lại gì ngoài 30% số tiền đặt cọc".

Bất chấp điều này, Leab cho biết ông sẽ tiếp tục làm việc với thương lái Trung Quốc nếu họ đưa ra các thoả thuận tốt hơn, ví như mức giá chấp nhận được và hợp đồng nhiều năm.

Bên cạnh đó, người Campuchia muốn bán trực tiếp sẽ cần phải tự thực hiện những khó khăn lớn trong việc thuê các thùng container để vận chuyển xoài dọc các tuyến đường sông khác nhau để tới cảng Sihanoukville ở phía tây nam, nơi hàng hoá sẽ được chuyển lên tàu thuyền tới các thành phố lớn của Trung Quốc.

"Nhiều container vận tải trên sông không có hệ thống thoáng khí và bạn cần điện năng tại các khu cảng để lưu trữ xoài trước khi vận chuyển lên tàu. Và do đó, họ vẫn còn chưa sẵn sàng", người này nói.

Ngoài ra, các hoạt động marketing hạn chế của chính phủ Campuchia cũng khiến sản phẩm xoài của nước này tiếp tục bị bán ở giá rẻ và việc sản xuất quy mô lớn khó có thể được chứng nhận nhãn "chất lượng cao" so với các sản phẩm từ Úc, Nhật Bản, hay Hàn Quốc.

Ngoài ra, công ty tư vấn dịch vụ Mahanakorn Partners Group cho rằng FTA song phương đã ảnh hưởng tới những nông dân quy mô nhỏ, do sản phẩm rẻ của Trung Quốc sẽ chiếm lĩnh thị trường.

VietBF@ sưu tập