Chế độ ăn uống hàng ngày có ảnh hưởng tới t́nh trạng sương mù năo với các biểu hiện thiếu minh mẫn, ngủ kém, tinh thần uể oải...
1. Sương mù năo là ǵ?
Sương mù năo được đặc trưng bởi sự suy giảm nhận thức đối với trí nhớ, sự chú ư, chức năng điều hành và tốc độ xử lư nhận thức. Sương mù năo không phải là một t́nh trạng bệnh lư mà là một thuật ngữ mô tả cảm giác tinh thần uể oải và mờ mịt, thiếu minh mẫn, khả năng tập trung kém và trí nhớ suy giảm. Sương mù năo có thể là một trong nhiều triệu chứng của các t́nh trạng sức khỏe khác nhau.
Các nguyên nhân chính gây sương mù năo như thiếu ngủ, tăng mức độ căng thẳng, trầm cảm, sa sút trí tuệ, tiền măn kinh, thuốc, t́nh trạng nội tiết chẳng hạn như rối loạn tuyến giáp, thiếu hụt chất dinh dưỡng, nhiễm một số virus, chẳng hạn như COVID-19, SARS và H1N1,…
BSCKI Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm Oxy cao áp Việt Nga cho biết, sau mắc COVID-19, một số bệnh có triệu chứng "sương mù năo" ảnh hưởng đến khả năng ghi nhớ và xử lư thông tin. Đặc biệt, hiện tượng sương mù năo hiện nay gặp nhiều ở các bạn trẻ gây cản trở không nhỏ tới việc học tập và tiếp thu kiến thức. Có những bệnh nhân khó tiếp thu các bài học trên lớp, kèm theo những triệu chứng như mất ngủ, lo lắng, căng thẳng, cảm giác đầu nặng, thị lực kém. Một số bệnh nhân c̣n thấy như có một màn sương mù trước mắt.
Theo BS. Nguyễn Huy Hoàng, hiện chưa có sự thống nhất trong phác đồ điều trị "sương mù năo" mà hoàn toàn trên kinh nghiệm, phán đoán và theo kiểu bao vây. Các bác sĩ chủ yếu lựa chọn phương pháp giúp bệnh nhân tăng lượng máu lên năo.
2. Một số thực phẩm gây sương mù năo
Trong trường hợp bạn bị dị ứng hoặc nhạy cảm với thực phẩm, t́nh trạng sương mù năo có thể phát triển sau khi bạn tiêu thụ một số loại thực phẩm nhất định, bao gồm bột ngọt, đậu phộng, sản phẩm bơ sữa hoặc chất tạo ngọt aspartame.
Việc loại bỏ những thực phẩm gây kích thích hoặc dị ứng ra khỏi chế độ ăn uống có thể giúp bạn cải thiện được các triệu chứng của sương mù năo. Dưới đây là 5 loại thực phẩm và đồ uống có thể góp phần gây ra t́nh trạng sương mù năo:
2.1 Bột ngọt trong các món ăn chế biến sẵn
Nếu món salad trong bữa ăn của bạn được trộn sẵn, nó có thể là một trong những nguyên nhân khiến bạn bị sương mù năo.
Bột ngọt là phụ gia thực phẩm được sử dụng như một chất điều vị và tăng hương vị.
Bột ngọt có trong hầu hết các loại thực phẩm chế biến sẵn, từ nước sốt salad đóng chai, súp, đồ hộp đến các bữa ăn của nhà hàng. Axit glutamic tự do là thành phần chủ yếu trong bột ngọt và được chuyển hóa thành glutamate trong cơ thể.
Glutamate là chất dẫn truyền thần kinh, hay đơn giản là chất truyền tin hóa học, truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh trong năo. Tuy nhiên, quá nhiều glutamate sẽ gây độc cho năo v́ nó gây ra trạng thái kích thích gây độc dẫn đến chết tế bào.
2.2 Chất ngọt nhân tạo
Aspartame là một trong những chất làm ngọt nhân tạo được sử dụng rộng răi nhất trên toàn thế giới và cũng là một trong những chất gây tranh căi nhất. Cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng do t́nh trạng béo ph́ gia tăng đă khiến chúng ta ôm ấp ư tưởng ăn ngọt mà không chứa calo. Nhưng nhiều nghiên cứu đă chỉ ra rằng chất làm ngọt nhân tạo, chẳng hạn như aspartame có thể gây hại tới năo bộ, gây t́nh trạng chậm chạp ghi nhớ và xử lư thông tin.
Triệu chứng phổ biến của ngộ độc aspartame là đau đầu, rối loạn tinh thần, các vấn đề về thăng bằng và tê.
Khi ăn phải aspartam, nó sẽ phân hủy thành 3 hợp chất khác nhau: axit aspartic, phenylalanin và methanol. Khi được tiêu thụ với lượng lớn và độc lập, như trong aspartame, chúng có thể vượt qua hàng rào máu năo, kích thích các tế bào năo và kích hoạt cái chết của các tế bào. Tệ hơn nữa, methanol c̣n phân hủy thành formaldehyt là chất gây độc và gây ung thư thần kinh.
2.3 Thịt xông khói
Natri nitrit, natri nitrat và natri / kali benzoat là một số tên gọi khác nhau của muối được thêm vào thực phẩm chế biến, đặc biệt là thịt để giữ độ tươi. Ngành công nghiệp thực phẩm dựa vào các chất phụ gia này như một chất tăng cường hương vị và như một cách để bảo quản màu sắc tươi sáng sẽ bắt mắt người tiêu dùng.
Mặc dù việc sử dụng các chất phụ gia này được Cục Quản lư Thực phẩm & Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho phép với số lượng quy định, nhưng các hóa chất này được các chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phân loại là chất gây ung thư nhóm 1.
V́ muối được sử dụng trong quá tŕnh chế biến và bảo quản nên thịt xông khói có hàm lượng muối khá cao.
Một số lượng lớn các khiếu nại về sức khỏe đă được người tiêu dùng báo cáo khi tiêu thụ quá nhiều muối, trong đó có các vấn đề về da, các vấn đề về hô hấp, đau đầu, chóng mặt và sương mù năo.
Cách tốt nhất để tránh các chất phụ gia này, thường được t́m thấy trong thịt xông khói, thịt khô, xúc xích, pepperoni và xúc xích, là đọc nhăn và chọn ăn thực phẩm chưa qua chế biến.
2.4 Rượu bia
Các thành phần khác nhau trong rượu có thể gây ra sự nhạy cảm và mức độ nghiêm trọng của các phản ứng dị ứng, trong đó có một triệu chứng chính là sương mù năo.
Dưới đây là danh sách các thành phần trong rượu, bia, rượu và rượu mạnh có thể làm trầm trọng thêm t́nh trạng sương mù năo của bạn:
Phụ gia sulfit được sử dụng để khử trùng thùng và bể chứa trước khi quá tŕnh lên men diễn ra.Các histamine được cho là đóng một vai tṛ quan trọng trong các phản ứng giống như dị ứng với rượu vang.Ethanol gây ra các phản ứng dị ứng - đặc biệt là ở người châu Á và một số dân số khác - do họ thiếu enzym chuyển hóa etanol.
Hầu hết các loại bia đều chứa gluten. Những người nhạy cảm với gluten cho biết t́nh trạng sương mù năo được cải thiện khi gluten được loại bỏ khỏi khẩu phần ăn của họ.
3. Một số cách đơn giản chống lại chứng sương mù năo
Thực hiện một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng với nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa cần thiết. Thay thế các loại thực phẩm được liệt kê ở trên bằng ngũ cốc nguyên hạt, rau, trái cây, cá, đậu và các loại hạt có thể cung cấp cho năo của bạn những chất cần thiết để chống lại chứng viêm.
Thư giăn tâm trí bằng cách thiền, ngủ trưa, giao lưu hoặc đi dạo. Bộ năo của bạn hoạt động 24/7, v́ vậy thỉnh thoảng nó có thể bị kiệt sức một chút. Đôi khi chỉ cần một chút thời gian nghỉ ngơi, thư giăn để hiệu chỉnh lại và bổ sung năng lượng.
Tập thể dục có thể giúp cải thiện sức khỏe nhận thức của bạn theo nhiều cách khác nhau, bao gồm học tập, giải quyết vấn đề và suy nghĩ tổng thể.
Ngủ đủ giấc là điều cần thiết để duy tŕ khả năng nhận thức và chức năng năo của bạn. Bạn cần ngủ từ 7-9 giờ mỗi đêm để đảm bảo năo bộ được nghỉ ngơi và "sạc" đủ năng lượng cần thiết.