Bầu cử Moldova: Cuộc đấu nghẹt thở giữa phe thân Nga và thân phương Tây

[PinaColada]

Tạm thời đang có dấu hiệu Moldova sẽ xa rời Nga và ngả về phương Tây sau bầu cử tổng thống vòng 1 tại nước này vào hôm 20/10 cũng như theo kết quả trưng cầu dân ý được tổ chức cùng ngày. Tuy nhiên, phe thân Nga có thể đang ráo riết tập hợp lực lượng để đảo ngược tình thế.
Phe thân phương Tây tạm thắng sát nút
Người dân Moldova vừa bỏ phiếu ủng hộ gia nhập Liên minh châu Âu (EU) theo kết quả kiểm hơn 99% số phiếu trưng cầu dân ý được công bố vào hôm 21/10/2024. Ủy ban Bầu cử trung ương Moldova cho biết, trong số hơn 99% số phiếu được kiểm của cuộc trưng cầu dân ý về đưa vào Hiến pháp Moldova lộ trình gia nhập EU, có 50,4% lá phiếu ủng hộ gia nhập EU.

Bất chấp kết quả này, Tổng thống Moldova Maia Sandu lên án các yếu tố nước ngoài thực hiện một cuộc “tấn công chưa từng có tiền lệ” vào nền dân chủ của đất nước này.

Tổng thống Sandu coi cuộc trưng cầu dân ý lần này là cơ hội lựa chọn giữa theo đuổi tương lai với EU và tiếp tục ở lại trong ảnh hưởng của Nga. Với kết quả bỏ phiếu như trên, bà nói rằng

Moldova đã giành thắng lợi trong trận chiến khó khăn đầu tiên trên hành trình xin gia nhập EU.

Nhưng chiến thắng sít sao của nhóm ủng hộ EU tại Moldova là rất mong manh, tỷ lệ phiếu mà họ giành được là thấp hơn nhiều so với kết quả thăm dò dư luận trước đó. Sự mong manh đó là đòn giáng mạnh vào bà Sandu, người hy vọng có được sự ủng hộ dứt khoát của cử tri về lộ trình thân EU mà bà đã vạch ra trong nhiệm kỳ tổng thống thứ nhất của mình.

Còn về cuộc bỏ phiếu bầu tổng thống Moldova tổ chức cùng ngày với trưng cầu dân ý, mặc dù giành được nhiều phiếu hơn trong vòng 1 so với năm 2020, bà Sandu cũng không giành đủ phiếu để chiến thắng áp đảo. Vòng 2 của bầu cử tổng thống Moldova sẽ được tổ chức vào ngày 3/11 tới đây.

Đêm 20/10, Tổng thống Sandu đã ra thông cáo với những lời lẽ mạnh mẽ hiếm thấy, trong đó bà tố các nhóm nước ngoài nỗ lực phá hoại nền dân chủ của Moldova và sử dụng những phương tiện khó ngờ để giữ cho nước này chìm trong bất định và bất ổn.

Cụ thể, bà Sandu nói rằng giới chức Moldova có “bằng chứng rõ ràng cho thấy các nhóm tội phạm cố gắng mua 300.000 lá phiếu - mức độ gian lận trên quy mô chưa từng thấy”. Con số 300.000 là rất đáng kể nếu tính đến quy mô dân số nhỏ của Moldova.

Trước đó rộ lên thông tin nhà tài phiệt Moldova lưu vong Ilan Shor cố gắng mua phiếu bầu ở Moldova để tác động đến kết quả trưng cầu dân ý tại nước này liên quan đến việc gia nhập EU.

Kết quả sơ bộ của bầu cử tổng thống Moldova cho thấy bà Sandu đang dẫn trước với 42,3% số phiếu bầu, theo sát bà là đối thủ Alexandr Stoianoglo giành được 26,1% số phiếu bầu. Stoianoglo là cựu tổng công tố, ứng viên của đảng Xã hội chủ nghĩa thân Nga. Kết quả thăm dò trước ngày bầu cử cho thấy ông chỉ nhận được 10% sự ủng hộ từ những người được hỏi.

Hai ứng viên Sandu và Stoianoglo sẽ đối mặt nhau trong vòng 2 của cuộc tranh cử tổng thống. Kết quả bầu cử vòng 2 vào ngày 3/11 có thể sẽ rất sít sao nếu các đảng thân Nga và cử tri Moldova quay sang ủng hộ ứng cử viên Stoianoglo.

Đêm khó khăn đối với phe thân phương Tây
Nicu Popescu - từng làm Bộ trưởng Ngoại giao và hội nhập châu Âu trong chính quyền bà Sandu, cho biết các đồng minh của nhà tài phiệt Shor có thể hài lòng với nỗ lực của họ tác động vào bầu cử Moldova. Ông Popescu nói, “họ nghĩ kế hoạch của mình đã phát huy tác dụng”.

Trong phần lớn đêm 20/10, dường như phe phản đối gia nhập EU sẽ thắng thế. Nhưng rồi, lá phiếu của các cử tri Moldova sống ở nước ngoài bắt đầu được đưa về nước và kiểm, và khối ủng hộ gia nhập EU bắt đầu dẫn đầu trong kết quả điểm phiếu công bố vào đầu ngày 21/10.

Vadim Pistrinciuc - giám đốc Viện Sáng kiến chiến lược ở Moldova, cho biết, những người thuộc phe thân EU rất biết ơn cộng đồng kiều dân Moldova.

Khi có kết quả cuối cùng mà trong đó số phiếu ủng hộ gia nhập EU là nhiều hơn, Tổng thống Sandu tuyên bố: “Chúng ta sẽ phản ứng bằng những quyết định cứng rắn”’.

Tuần trước, phát ngôn viên Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby cáo buộc Nga đang tác động vào bầu cử Moldova và quá trình nước này hội nhập châu Âu. Ông Kirby cho rằng Nga đã bỏ ra “hàng triệu USD” nhằm đạt mục tiêu đó.

Thế nhưng phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov đã bác bỏ cáo buộc Moscow can thiệp vào tiến trình chính trị tại Moldova. Không những vậy, ông Peskov còn tố ngược lại đối phương. Ông nói rằng có nhiều nghi vấn xung quanh việc kết quả trưng cầu dân ý đang từ chỗ “không” lại bất ngờ chuyển dần sang “có”.

Hành trình xích lại EU nhiều chông gai
Moldova nằm kẹp giữa Romania và Ukraine và do vậy, thường tròng trành giữa xu hướng thân Nga và xu hướng thân phương Tây kể từ khi tách ra khỏi Liên Xô thành một nước độc lập vào năm 1991.

Từ khi Nga phát động “chiến dịch quân sự đặc biệt” tại Ukraine, xu hướng xin gia nhập EU có vẻ tăng tốc hơn tại Moldova, còn EU cũng tỏ ra sốt sắng gia tăng ảnh hưởng tại Moldova và lôi kéo đất nước này ra khỏi ảnh hưởng của Nga. EU đã trao cho Moldova quy chế ứng viên vào tháng 6/2022.

Trong khi đó, Nga vẫn duy trì khoảng 1.500 quân tại Transnistria - vùng ly khai khỏi Moldova từ thập niên 1990. Vùng này hiện là nơi cư trú của hơn 220.000 người tộc Nga. Chính quyền ly khai của Transnistria đã yêu cầu Nga bảo hộ họ kể từ tháng 2/2024 khi đối mặt với điều mà họ gọi là “áp lực gia tăng từ Moldova”.

Transnistria hiện là một trở ngại trong hành trình Moldova đàm phán gia nhập EU.

VietBF@ sưu tập


VietBF@ sưu tập