Những ḍng họ quư tộc nhất Việt Nam là "của hiếm", chỉ chiếm phần trăm rất ít trong dân số cả nước nhưng lại sở hữu những đặc quyền, quyền lực mà nhiều người ao ước.
Việt Nam có hơn 1.000 ḍng họ khác nhau và sở hữu nền văn hóa đa dạng. Trong số các ḍng họ này, ngoài những ḍng họ lớn như Nguyễn, Trần, Lê… th́ c̣n có những ḍng họ quư tộc được người đời kính nể. Những người thuộc ḍng dơi quư tộc là những người có đặc quyền, quyền lực và địa vị cao trong xă hội được công nhận so với các tầng lớp khác trong xă hội. Địa vị này thường được lưu truyền trong gia đ́nh từ đời này sang đời khác, cha truyền con nối.
Ḍng họ Tôn Thất
Tên Tôn Thất xuất phát từ danh hiệu đặt cho nam giới là hậu duệ không thuộc nhánh Nguyễn Phúc của Hoàng tộc nhà Nguyễn. Do sự chuyển biến của lịch sử Việt Nam trong gian đoạn thế kỷ 19-20, Tôn Thất dần được tách khỏi họ Nguyễn và trở thành một họ độc lập.
Họ Tôn Thất được vua Minh Mạng đặt cho các cháu của Chúa Nguyễn (vốn là họ Nguyễn Phúc). Họ Tôn Thất cũng là bà con xa với ḍng Đế hệ - Hoàng đế của Đại Nam. Tuy nhiên, nam nữ của 2 ḍng họ này không được kết hôn với nhau dù đă qua 6,7 đời.
Hiện tại, trải qua nhiều đời, ḍng họ Tôn Thất đă trở thành 1 ḍng họ độc lập tại Việt Nam. Trong lịch sử, có nhiều người tài giỏi mang họ Tôn Thất như: Tôn Thất Bách (1946 -2004) - Phó giáo sư, Bác sĩ, Nhà giáo Nhân dân, nguyên Giám đốc Bệnh viện Việt Đức, Hiệu trưởng Đại học Y Hà Nội; Tôn Thất Đào (1910 – 1979), họa sĩ, Hiệu trưởng đầu tiên của Cao đẳng Mỹ thuật Huế…
Ḍng họ Tôn Nữ
Đến ngày nay, ḍng họ Tôn Nữ vẫn được xem là 1 ḍng họ cao quư của Việt Nam. Ban đầu Tôn Nữ là 1 danh hiệu dành cho nữ giới trong ḍng tộc Nguyễn Phúc, bắt nguồn từ đời vua Minh Mạng. Khi đó, con gái của vua là Hoàng nữ, khi được sắc phong th́ trở thành Công chúa. Công chúa về sau có anh hay em được làm vua th́ được gọi là Trưởng Công chúa (để phân biệt với Công chúa của vua đang trị v́). Nếu có cháu làm vua (vua tại vị gọi bằng cô) th́ được gọi là Thái trưởng Công chúa.
Con gái của Hoàng tử là Công nữ, con gái của Công tử là Công Tôn Nữ, con gái của Công Tôn Nữ là Công Tằng Tôn Nữ, xuống một bậc nữa gọi là Công Huyền Tôn Nữ, Huyền Tôn Nữ… Từ đó, tên Tôn Nữ chỉ chung cho những người con gái mang ḍng dơi vua chúa nhà Nguyễn.
Ḍng họ Lư
Là một trong những ḍng họ hiếm của Việt Nam khi chỉ chiếm 0,5% dân số. Họ Lư có nguồn gốc từ tước hiệu Đại Lư do Cao Dao, một thừa tướng huyền thoại của triều đại nhà Hạ nắm giữ. Trước đó, nhiều sử sách ghi lại, Lăo Tử (tên thật Lư Nhị) - người đầu tiên sáng lập ra Đạo giáo mang họ Lư nên được coi là tổ tiên sáng lập của họ này.
Nhắc đến họ Lư phải nhắc đến ngay vị vua họ Lư đầu tiên trong lịch sử Việt Nam là Lư Bí (Lư Nam Đế), ông là người đă lập nên một trong những triều đại phong kiến đầu tiên ở Việt Nam.
VietBf@ sưu tập