Tôi hay đọc các bài viết về Mỹ, nhưng đến bây giờ mới chợt nhận ra rất rất ít người kể về nổi khó khăn, nỗi khổ của những người Việt định cư Mỹ, cũng như là được kể từ chính những người này.
Việt kiều, nghe có vẻ th́ sang đấy, nhưng cũng chỉ là vẻ bên ngoài mà thôi, các mác đó họ phải đánh đổi bằng sự khó khăn, cực khổ, và bằng mồ hôi.
Trên VnExpress.net, tôi có đọc được vài bài viết về cuộc sống của người Việt ở Mỹ. Qua những ǵ tôi đọc th́ tôi nhận thấy rằng, có rất nhiều ư kiến tŕnh bày khác nhau của cuộc sống xung quanh những người Việt đang định cư tại Mỹ. Có những bài cho rằng, hai chữ làm cho những đứa con Việt trở nên khoe khoang, xa xỉ và ḥa tan vào phong tục xa hoa xứ người; hoặc như một số ư kiến cho rằng những lời nói của bài viết “Cuộc sống thực của tại Mỹ” là không đúng sự thật.
Tôi là một học sinh đă qua định cư tại Mỹ đă hơn 3 năm. Và sau khi đọc xong bài viết “Cuộc sống thực của người Việt tại Mỹ”, tôi đă quyết định viết một bài viết nhằm tŕnh bày rơ hơn sự gian nan, vất vả của người Việt ở một đất nước rộng lớn như Hoa Kỳ (v́ bài viết tôi đọc chưa phân tích rơ ).
Những người đi trước ai cũng phải trải qua khoảng thời gian rất khó khăn, chật vật khi vừa mới bước chân đến đây. Những người đến sau có phần sướng hơn, v́ đă có người thân đi trước giúp đỡ. Nhưng thời gian ban đầu tôi cùng mẹ qua Mỹ định cư th́ người thân cũng có nhiều, nhưng họ giúp đỡ khá là hời hợt, hoặc giúp để lấy tiếng đó là điều mà tôi nhận thấy. Cũng như bài viết của Vu Dao, tại đất nước này nó làm cho con người ta áp lực rất nhiều, khiến con người ta trở nên vô cảm hay bấn loạn.
Điều làm người ta phải suy nghĩ và bị nó ảnh hưởng là ở đồng tiền. Người ta nói, ở Mỹ là có tương lai, là có tiền, cứ như “everything is money”, nhưng đâu ai biết rằng ở xứ này “money is everything”. Đúng là lương hàng năm của người Việt có thể xấp xỉ từ 20.000 đến 40.000 USD tùy theo hộ gia đ́nh có bao nhiêu người. Những người định cư càng lâu th́ lương cũng sẽ cao; lương trung b́nh của mỗi người Việt mới qua là dưới 20.000 USD một năm trong suốt gần ba năm đầu tiên, c̣n sau đó có khả quan hơn hay không là tùy 30% cố gắng và 70% vận may. Suy cho cùng th́ dù cho nằm ở mức lương nào th́ họ cũng đều phải vất vả, vật lộn với cuộc sống khó khăn tại đây là không thể tả.
Lúc c̣n ở Việt Nam, gia đ́nh tôi lúc nào cũng bên nhau, tôi chỉ có việc ăn và học cho thật tốt, cuối tuần th́ phụ giúp mẹ và d́ bán hàng. Thỉnh thoảng th́ cả nhà cùng đi ăn khuya với nhau. Cùng ăn chung những bữa cơm, không khí lúc nào cũng đầm ấm, vui vẻ. Đến tối th́ cùng nhau quây quần xem phim, sáng muốn ăn ǵ khi thức dậy chỉ cần 10’ chạy một mạch ra chợ, ngắm nh́n ḍng người buôn bán tấp nập, đông đúc. Tất cả các h́nh ảnh đó th́ ngược lại khi bạn ở Mỹ, nó rất xa vời và lạc lơng. Có một số người th́ đă có cuộc sống ổn định khi ở đây nên đôi lúc hơi tự măn. Nhưng đối với chúng tôi, cái cuộc sống mà chỉ vỏn vẹn trong bốn bức tường, ban ngày th́ đi làm cả ngày, c̣n chưa chắc có thời gian gặp mặt mọi người xung quanh. Những món ăn trong mỗi bữa ăn được hâm nóng bằng ḷ vi sóng và ăn trong một tuần. Những điều này mọi người được nghe kể th́ nhiều nhưng ít ai có thể hiểu được cái cảm giác buồn tẻ đó.
Ở Việt Nam, ngoài các khoản chi phí như tiền điện, nước, chợ bạn phải chi ra hàng tháng, th́ đa số không c̣n phải chi thêm khoản nào khác (không tính những gia đ́nh khó khăn kiếm từng xu cho con đi học, hoặc cho đi học thêm quá nhiều như những gia đ́nh ở thành phố). C̣n ở đất nước như ở đây th́ hàng tháng lại phải lo đủ thứ các khoản như những hóa đơn (bills) cứ tràn ngập trong hộp mail. Nào tiền nhà, tiền điện, tiền nước, tiền điện thoại, tiền bảo hiểm xe, tiền xe trả góp.
Theo trường hợp như thế này, giả sử một gia đ́nh có ba mẹ đi làm và hai con đi học, lương của mẹ đi làm nail mỗi tháng là 2.000 USD (đây là một con số không thực tính ở thời điểm bây giờ, v́ nghề nail không c̣n trong thời điểm thăng hoa như xưa nữa), và của ba là 1.500 đến 2.000 USD một tháng nếu đi làm ở hăng. Vậy cứ cho là 4.000 USD một tháng. Tiền nhà, với những gia đ́nh mới qua ít nhất phải chờ gần 10 năm mới đủ tiền mua một căn nhà, v́ thế tiền thuê một căn hộ sẽ vào khoảng 1.200 USD/tháng đến 1.500 USD/tháng (1.500 USD là giá trung b́nh hiện nay ở bang Virginia, một số bang khác có thể rẻ hơn). Người mẹ cần một chiếc xe, người ba cần một chiếc xe, nếu mua xe cũ th́ chỉ cần trả tiền bảo hiểm mỗi tháng; hai xe một năm vị chi là 1.200 đến 1.500 USD, hoặc 100 USD một tháng. Tiền chợ búa dao động từ 200 đến 300 USD một tháng tùy theo khẩu phần và giá cả của thức ăn. Và tin tôi đi, với người dân ở California, food stamp là một điều rất b́nh thường, nhưng ở bang Virginia tôi đang ở, food stamp không phải muốn là đăng kư có được. Tiền ga điện nước vào khoảng 200 USD. Tiền điện thoại nằm ở mức 100 USD cho 4 người. Cứ thế mà tính lẻ tẻ đi lên, hàng ngàn nhiều thứ “bills” khác cứ thay phiên nhau chạy tới, mỗi thứ rút trong túi ra một ít. Để dành lại chả được bao nhiêu.
Cái thứ gọi là medicare hay medicaid không phải ai cũng có được khi sống hay định cư ở Mỹ, chỉ cần một lần đi khám bác sĩ th́ cũng đă mất gần 60 USD, chưa kể tiền thuốc thang. C̣n phải nằm viện th́ có khi phải chi lên đến cả ngh́n đồng, nên có tiết kiệm được bao nhiêu nhưng có ngày cũng sẽ dùng tới hết, vậy nên cuộc sống cứ b́nh b́nh, không lên nổi.
Ở Việt Nam, một gia đ́nh có thể bỏ ra 2 hoặc 3 triệu một ngày để đi chơi hay đi ăn. Và cũng có thể bỏ từ 15 đến 20 triệu để mua 1 cái ti vi hay tủ lạnh mới, hay chi ra vài triệu để đi một tour du lịch ngắn. C̣n ở đây, chỉ cần xài nhiều hơn 50 USD một ngày là tối đến, lại phải suy nghĩ và lại có thêm vài nếp nhăn. Đi mua sắm, một cái áo có giá 20 USD nh́n th́ thích lắm, nhưng cũng phải bỏ xuống, chờ sale mới dám mua. Nên khi nghe kể về mức lương ở trên th́ có vẻ khá giả, nhưng chỉ cần xài nhẹ tay thôi th́ nó cũng muốn bay hết.
Tôi biết một gia đ́nh, ba mẹ là y tá bác sĩ ở bệnh viện Chợ Rẫy, thu nhập cao, ổn định, đến Mỹ và làm lại từ đầu bắt đầu từ những công việc nặng nhọc, bần hàn nhất. Miệng lưỡi con người ở đây là rất tàn nhẫn, như cách họ sống, họ chỉ muốn ḿnh là hoàn hảo, không có khuyết điểm, và luôn luôn hạ xuống tư cách và nhân phẩm của bất cứ ai làm mích ḷng họ, nhưng đối với họ th́ ai là chả là người làm mích ḷng.
Một gia đ́nh khác mà tôi biết có ba là kế toán và mẹ có hàng quán nhỏ, quán rất đông khách. Họ không thuộc dạng giàu nhưng cũng khá giả, nên cũng không bận tâm hay bị ảnh hưởng của đồng tiền nhiều. Và họ qua đây, mở tiệm nail, nghe có vẻ giàu thật, nhưng có ai biết đằng sau đó là công sức,tâm huyết và mồ hôi nước mắt của họ. Mọi thứ họ đều bắt đầu bằng việc tự mày ṃ, t́m ṭi để làm: trang trí lại nội thất, quảng bá cho thương hiệu, v.v… Có những tháng chật vật, tiền ra th́ nhiều mà tiền vô lại ít.
Tôi biết một gia đ́nh, gia đ́nh thuộc tầng lớp thượng lưu với biệt thự ở ngoại thành. Sang định cư Mỹ, ba mẹ phải đi chất hàng lên toa xe lửa với mức lương khoảng 1.200 đến 1.500 USD một tháng. Họ phải nuốt bao nhiêu giọt nước mắt để cho hai cô con gái đi học thành tài trước sự dè bỉu của mọi người trong nhà.
Tôi biết mẹ và tôi, rày đây mai đó không ổn định. Mẹ tôi chịu rất nhiều cực khổ trong công việc, họ hàng th́ chỉ lúc giúp đỡ mới gặp mặt. Nhiều lúc sự bất măn khiến con người ta trở nên đau đầu, khủng hoảng. V́ họ c̣n phải lo cho người thân ở Việt Nam, đồng thời c̣n phải lo cho cuộc sống của ḿnh bên này. Và nhiều thứ như vậy, cái bất măn đă lên tiếng.
Có những bài viết tôi đọc vào mà thấy giật ḿnh v́ họ khoe khoang về cuộc sống định cư tại Mỹ. Và khi đọc xong tôi cảm nhận được họ có quyền khoe như vậy, v́ sau bao gian nan, chật vật với cuộc sống ở Mỹ th́ họ cũng có được những khoảng thời gian thư giăn, thỏa măn và đáng được công nhận (tôi không nói đến những người dè bỉu và chê bai đất nước của chính ḿnh đầy ác ư). Và điều làm tôi giật ḿnh hơn cả là hầu như không có ai kể về cuộc sống nơi đất khách quê người nó vất vả và cay đắng biết nhường nào. Cái chiếc vé máy bay về thăm quê chẳng đáng là bao, nhưng khi về là có hàng nhiều móc xích liên quan tiền bạc, lại bỏ dở một hoặc hai tháng đi làm, về sẽ mắc nợ măi không trả đủ.
Đúng đấy, nhiều người cứ nh́n vào thứ bề ngoài họ có mà đánh giá. Nhưng có ai biết được những ǵ mà họ đă phải trải qua và chật vật biết bao nhiêu. Như đă nói, Việt kiều chỉ là cái mác, cái mác đánh đổi bằng mồ hôi và xương máu.
Tôi không phải muốn kể lể ở đây để cho người khác thương hại hay chê trách từ người khác. Những ǵ mà tôi kể và tŕnh bày là những thứ mà tôi rút ra được và chứng kiến. Mong rằng mọi người sẽ có cái nh́n khác hơn về những người Việt đang định cư tại Mỹ.
VietBF@sưu tập