Tín hiệu từ việc Bộ tứ nhóm họp ngay sau lễ nhậm chức của ông Trump

[Romano]

Nhật Bản, Úc, Ấn Độ và Mỹ đang cố gắng xua tan lo ngại về nước Mỹ biệt lập hơn dưới thời Tổng thống Donald Trump, với việc các ngoại trưởng Quad (Bộ tứ) nhóm họp chỉ 1 ngày sau lễ nhậm chức của nhà lãnh đạo mới để tái khẳng định cam kết phối hợp với nhau.Cuộc họp được nhìn nhận như một lời cảnh báo gửi đến Trung Quốc, khi Bắc Kinh coi nhóm này là lực lượng kiềm chế họ.

Trong tuyên bố chung được công bố sau cuộc họp do tân Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio chủ trì tại Washington vào ngày đầu tiên ông đảm nhận cương vị mới, bốn quốc gia cam kết sẽ họp thường xuyên để chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo tại Ấn Độ dự kiến ​​diễn ra vào cuối năm nay.

Trong bài phát biểu nhậm chức ngày 20/1, ông Trump không nhắc đến các mạng lưới liên minh và quan hệ đối tác đa phương của Mỹ như Quad, cũng không nói đến trật tự toàn cầu dựa trên luật lệ mà Mỹ luôn đề cao lâu nay.

Thay vào đó, ông ngụ ý nói rằng sẽ biến Mỹ thành một thế lực thống trị, sẽ thực hiện mọi bước đi cần thiết để thúc đẩy lợi ích của Mỹ.

Dù được biết đến với quan điểm hoài nghi về các liên minh và diễn đàn đa phương, ông Trump từng ca ngợi Quad, đặc biệt vì cả 4 quốc gia đều chia sẻ mối quan ngại về sức mạnh ngày càng tăng của Bắc Kinh.

Dấu hiệu cho thấy các nhà lãnh đạo Quad hy vọng duy trì tính liên tục trong cách tiếp cận của họ là việc họ nhất trí ra tuyên bố chung, khẳng định cam kết các đối tác sẽ nỗ lực hiện thực hóa một “Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở, nơi pháp quyền, các giá trị dân chủ, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ được duy trì và bảo vệ”.

"Chúng tôi cũng phản đối mạnh mẽ bất kỳ hành động đơn phương nào tìm cách thay đổi nguyên trạng bằng vũ lực hoặc cưỡng ép", tuyên bố chung viết.

Báo Nhật Bản dẫn lời Bộ Ngoại giao nước này cho biết, cuộc họp đã bàn đến vấn đề biển Hoa Đông và Biển Đông. Ngoại trưởng Nhật Bản Takeshi Iwaya bày tỏ "mối quan ngại nghiêm trọng" về các hoạt động hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên.

Khi vẫn còn lo ngại về cách tiếp cận của chính quyền Tổng thống Trump với Quad, cuộc họp phần nào đã xua tan phần nào nỗi lo đó.

"Điều đáng chú ý là cuộc họp của các ngoại trưởng Quad diễn ra chỉ vài giờ sau khi ông Trump nhậm chức. Điều này cho thấy ưu tiên trong chính sách đối ngoại của các quốc gia thành viên", Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar viết trong bài đăng trên tài khoản mạng xã hội X sau cuộc họp.

Yếu tố chiến lược

Quad được thành lập vào năm 2007 để tập hợp các quốc gia đã cùng nhau ứng phó với trận động đất và sóng thần tàn khốc năm 2004 ở Ấn Độ Dương. Các thành viên của Quad nhấn mạnh bản chất ngoại giao và tập trung rộng rãi vào các vấn đề khu vực, bao gồm cơ sở hạ tầng, viện trợ nhân đạo, cứu trợ thiên tai, biến đổi khí hậu và an ninh hàng hải.

Dù an ninh chỉ là một khía cạnh hợp tác của nhóm, nhưng đây là yếu tố chính trong chiến lược của Mỹ nhằm chống lại sự quyết đoán ngày càng tăng của Trung Quốc ở khu vực. Trung Quốc cáo buộc 4 quốc gia này đang cố gắng thành lập một "NATO châu Á".

Trong thời gian làm việc ở Thượng viện, ông Rubio là người thường thể hiện quan điểm gay gắt với Trung Quốc, và ông đã bị Chính phủ Trung Quốc trừng phạt vì những phát biểu liên quan đến vấn đề nhân quyền.

Trong phiên điều trần tại Quốc hội Mỹ tuần trước, ông Rubio cảnh báo về rủi ro từ mối quan hệ mất cân bằng giữa Mỹ và Trung Quốc.

Sáng sớm 21/1, ông Rubio đến Bộ Ngoại giao với tư cách ngoại trưởng và kêu gọi các nhà ngoại giao nước này bảo vệ và thực hiện mạnh mẽ các chính sách "nước Mỹ trên hết" của Tổng thống Trump.