Việt Nam đang chuẩn bị thông qua một loạt quy định mới, mở đường cho Starlink – dịch vụ internet vệ tinh của Elon Musk – hoạt động tại đây. Theo bản dự thảo quy định, Starlink sẽ có thể cung cấp dịch vụ tại Việt Nam nhưng vẫn phải tuân thủ nguyên tắc duy tŕ quyền sở hữu hoàn toàn đối với bất kỳ công ty con nào được thành lập trong nước.
Theo nguồn tin của Reuters, một quan chức chính phủ cho biết việc thay đổi chính sách này là kết quả của các cuộc đàm phán kéo dài với SpaceX – công ty mẹ của Starlink. Động thái này không chỉ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc đưa internet vệ tinh vào thị trường Việt Nam mà c̣n cho thấy sự thay đổi đáng kể trong cách tiếp cận của chính phủ đối với các doanh nghiệp công nghệ nước ngoài.
Những điều chỉnh linh hoạt
Vẫn theo nguồn tin của Reuters, quyết định này có thể được xem như một “thiện chí” dành cho SpaceX, trong bối cảnh Việt Nam đang t́m cách duy tŕ quan hệ thương mại ổn định với Mỹ giữa những đồn đoán về việc chính quyền Tổng thống Donald Trump có thể áp thuế mới lên hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.
Đĩa thu tín hiệu internet của Starlink.
Nguồn tin này nhận định: “Đây là một dấu hiệu rơ ràng cho thấy Việt Nam sẵn sàng sử dụng chiến lược ngoại giao thương mại để điều chỉnh quan hệ với Mỹ nếu chính quyền Trump muốn.”
Trước đó, SpaceX đă gặp nhiều khó khăn khi muốn gia nhập thị trường Việt Nam – quốc gia có gần 100 triệu dân – do quy định nghiêm ngặt về quyền kiểm soát nước ngoài đối với các nhà cung cấp internet vệ tinh. Chính sách này đă khiến kế hoạch của Elon Musk bị đ́nh trệ vào cuối năm 2023, khi Việt Nam không đồng ư dỡ bỏ lệnh cấm đối với việc sở hữu nước ngoài trong lĩnh vực này.
Tuy nhiên, theo bản dự thảo mới, dự kiến sẽ được Quốc hội Việt Nam thông qua vào phiên họp bất thường vào ngày 19/2, các công ty nước ngoài sẽ được phép kiểm soát hoàn toàn hoạt động của các nhà cung cấp internet sử dụng vệ tinh quỹ đạo thấp. Chính sách này sẽ được thực hiện theo một chương tŕnh thí điểm kéo dài đến hết năm 2030, trong đó các dự án muốn tham gia phải có sự phê duyệt trực tiếp từ Thủ tướng Chính phủ.
Dự thảo luật này được đề xuất trong bối cảnh chính phủ Việt Nam đang t́m cách tháo gỡ các rào cản pháp lư nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khoa học – công nghệ. Nghị quyết dài 12 trang nêu rơ rằng các chính sách mới sẽ giúp Việt Nam không chỉ thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới mà c̣n nâng cao khả năng tiếp cận internet cho các vùng sâu, vùng xa – nơi hạ tầng viễn thông truyền thống gặp nhiều hạn chế.
Hiện tại, cả SpaceX và Bộ Thông tin và Truyền thông Việt Nam đều chưa đưa ra b́nh luận chính thức về vấn đề này.
Một tính toán chiến lược?
Bên cạnh việc tạo điều kiện cho Starlink hoạt động, giới quan sát cho rằng Việt Nam cũng đang chủ động điều chỉnh chính sách nhằm đối phó với áp lực thương mại từ Mỹ.
SpaceX đă tích cực mở rộng mạng lưới đối tác tại Việt Nam và có kế hoạch đầu tư 1,5 tỷ USD vào quốc gia này. Theo một nguồn tin am hiểu các cuộc thảo luận, nếu nhiều doanh nghiệp và cá nhân Việt Nam đăng kư sử dụng Starlink, điều đó có thể giúp Việt Nam giảm bớt thặng dư thương mại với Mỹ – một vấn đề đang khiến Washington đặc biệt quan tâm.
Năm 2023, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đạt mức kỷ lục 123,5 tỷ USD – lớn thứ tư trong số các đối tác thương mại của Washington. Đây là một trong những yếu tố khiến Việt Nam lọt vào tầm ngắm của chính quyền Tổng thống Donald Trump, đặc biệt trong bối cảnh ông Trump đang cân nhắc áp thuế mạnh hơn lên những quốc gia có thặng dư thương mại cao với Mỹ.
Vào tuần trước, ông Trump đă chỉ đạo nhóm cố vấn của ḿnh đề xuất các mức thuế quan tương xứng đối với những quốc gia áp thuế lên hàng hóa Mỹ, với thời hạn chót vào ngày 1/4. Những quốc gia có mức thặng dư thương mại lớn với Mỹ, như Việt Nam, được cho là sẽ bị giám sát chặt chẽ hơn.
Trong bối cảnh đó, chính phủ Việt Nam đang có những bước đi nhằm điều chỉnh cán cân thương mại với Mỹ. Ngoài việc tạo điều kiện cho Starlink thâm nhập thị trường, Việt Nam cũng đă đề xuất tăng cường nhập khẩu thêm các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ và đang thảo luận về những lĩnh vực nhập khẩu khác nhằm giảm bớt thặng dư thương mại.
Việt Nam và Mỹ đă trở thành đối tác chiến lược vào tháng 9/2023, và từ đó đến nay, chính phủ Việt Nam đă thực hiện nhiều biện pháp nhằm thúc đẩy hợp tác song phương. Ngoài việc điều chỉnh chính sách viễn thông, Việt Nam cũng đă tăng cường nhập khẩu chip bán dẫn, máy bay Boeing, và các sản phẩm công nghệ cao từ Mỹ nhằm giảm áp lực thương mại.
Động thái mới này của Việt Nam không chỉ tạo ra cơ hội kinh doanh cho SpaceX mà c̣n thể hiện sự linh hoạt trong điều hành chính sách thương mại. Việc mở cửa cho Starlink có thể giúp Việt Nam duy tŕ quan hệ tốt với Washington, đồng thời thúc đẩy quá tŕnh chuyển đổi số trong nước.