Vào đúng 18h51 ngày 16 tháng 12 năm 1997, hàng trăm trẻ em trên khắp Nhật Bản đă đồng loạt lên cơn động kinh.
Tổng cộng có 685 đứa bé (310 bé trai và 375 bé gái) đă được xe cấp cứu đưa đến bệnh viện.
12.000 trường hợp phải kiểm tra y tế
Trong ṿng 2 ngày, nước này đă ghi nhận 12.000 trường hợp trẻ em báo cáo các triệu chứng về sức khỏe. Thủ phạm gây ra khủng hoảng này là một thứ khó có thể đoán ra: một tập phim trong loạt phim hoạt h́nh Pokemon.
Tập phim nói trên có tên Dennō Senshi Porygon (Người lính điện Porygon), là tập thứ 38 trong phần đầu tiên của bộ anime Pokemon. Ngay từ lần đầu phát sóng, nó đă gây ra một bí ẩn y học. 20 phút sau khi bắt đầu, tập phim có cảnh một vụ nổ. Để minh họa vụ nổ này, người ta tạo hiệu ứng ánh sáng nhấp nháy màu đỏ và xanh lam xen kẽ với tần số 12Hz trong 6 giây.
Ngay lập tức, có hàng trăm trẻ em bị lên cơn co giật, động kinh do nhạy cảm với ánh sáng.
Takuya Sato, 10 tuổi, nói: "Vào cuối chương tŕnh, có một vụ nổ và cháu phải nhắm mắt lại v́ ánh sáng chiếu lóe lên như đèn flash trong máy ảnh."
Một bé gái 15 tuổi ở Nagoya kể lại: "Khi nh́n vào những ánh đèn xanh đỏ nhấp nháy trên màn h́nh, cháu cảm thấy rất căng thẳng. Cháu không nhớ chuyện ǵ xảy ra sau đó nữa."
Hiện tượng này đă được giới truyền thông Nhật Bản gọi là "Pokémon Shock" và đă trở thành một tin tức đáng chú ư, được lan truyền tới khắp thế giới. Các nhà sản xuất phim hoạt h́nh đă bị thẩm vấn; Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản đă triệu tập một cuộc họp khẩn cấp. Giá cổ phiếu của Nintendo - công ty đứng sau Pokemon - giảm 3,2%.
Đối với các chuyên gia y tế, con số 12.000 cần điều trị về y tế không nói lên điều ǵ. Chương tŕnh này đă được phát sóng tới 4,6 triệu hộ gia đ́nh. Cứ 5000 người th́ có khoảng 1 người mắc bệnh động kinh cảm quang: chiếm 0.02%. Nhưng số lượng trẻ em báo cáo các triệu chứng của bệnh sau khi xem tập phim Pokemon nói trên dường như vượt quá mọi tỷ lệ.
Điều mọi người đă bỏ lỡ
Bí ẩn đó tồn tại trong bốn năm, cho đến khi nó thu hút sự chú ư của Benjamin Radford, một nhà nghiên cứu tại Ủy ban điều tra các thông tin gây hoài nghi ở Mỹ. Ông nói: "Cuộc điều tra đă bị đ́nh trệ, bí ẩn biến mất mà không có lời giải thích. Tôi muốn xem liệu tôi có thể giải quyết vụ việc này hay không."
Cùng với Robert Bartholomew, một nhà xă hội học mảng y tế, ông bắt đầu kiểm tra lần lượt các sự kiện và phát hiện ra một chi tiết quan trọng: "Mọi người đă bỏ lỡ một điều là sự kiện này diễn ra trong nhiều ngày chứ không phải trong 1 đêm. Và sự lây lan của video [Pokemon đă khiến nhiều trẻ em nhập viện] diễn ra trong trường học, trên các phương tiện truyền thông đại chúng."
Điều mà Radford và Bartholomew phát hiện ra là phần lớn trẻ em bị ảnh hưởng đă bị ốm sau khi nghe về hiệu ứng của tập phim. Sau khi tập phim phát sóng vào ngày 16/12, hàng trăm trẻ em đă gặp phải những triệu chứng giống động kinh cảm quang.
Ngay hôm sau, trong các sân chơi và lớp học, trong các bản tin thời sự và trên bàn ăn sáng, tất cả đều nói về Pokémon Shock. Tại thời điểm đó, nhiều trẻ em (sau khi nghe tin tức về vụ Pokemon shock) bắt đầu cảm thấy không khỏe. Điều này càng trở nên trầm trọng hơn khi một số chương tŕnh tin tức c̣n chiếu nguyên văn đoạn clip vi phạm.
Nhưng theo Radford, lần này, các triệu chứng được báo cáo (nhức đầu, chóng mặt, nôn mửa) lại "có nhiều đặc điểm của bệnh xă hội tập thể (mass sociogenic illness - MSI) hơn là chứng động kinh cảm quang".
MSI, c̣n được gọi là chứng rối loạn tâm thần tập thể (mass psychogenic illness - MPI), hay là chứng cuồng loạn tập thể. Radford cho biết, t́nh trạng này được cho là gần giống nhất với hiệu ứng giả dược ngược. Tức là mọi người có thể làm cho ḿnh bị bệnh chỉ bằng một suy nghĩ. Mọi người nghĩ rằng ḿnh trải qua t́nh huống nguy hiểm dù chỉ nghe tin tức về những tai nạn chứ không thực sự trải qua.
Ghostwatch
Vào ngày 31 tháng 10 năm 1992, một buổi phát sóng Halloween đă gây ra sự hoảng loạn trên khắp Vương quốc Anh.
Khi đó, đài truyền h́nh nước này đă chiếu một chương tŕnh thực tế Ghostwatch (Theo dấu hồn ma). Chương tŕnh bắt đầu bằng t́nh tiết nhẹ nhàng, sau đó lại được đẩy lên cao độ với hàng loạt t́nh tiết ớn lạnh.
Đỉnh điểm là chi tiết ekip báo cáo rằng hồn ma đă sử dụng chương tŕnh này để chiếm sóng toàn quốc.
Ngay sau đó, hơn 30.000 người trong tâm trạng sợ hăi, tức giận đă tấn công tổng đài của hăng thông tấn Anh. Các tờ báo ngày hôm sau đă chỉ trích nặng nề chương tŕnh.
Trên thực tế, các trường hợp của Ghostwatch hay Pokémon Shock có thể không đáp ứng chính xác các định nghĩa về MSI. Nhưng, theo quan điểm Radford, chúng giống nhau.
"Nói đúng ra, sự hoảng loạn không phải là MSI, nhưng chúng có liên quan. Nhiều người báo cáo đă nh́n thấy và trải qua đủ loại hiện tượng kỳ lạ mà là chúng không hề xảy ra", ông nói.
Hầu hết mọi người cho rằng họ sẽ phản ứng khác trong những trường hợp như vậy. Nhưng nếu xem lại các trường hợp trong lịch sử, bạn có thể dễ dàng nhận ra những người bị ảnh hưởng không hề ngốc nghếch, cả tin hay điên rồ. Tức là, bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể sẽ phản ứng giống như vậy. V́ vậy, hăy ghi nhớ điều này trước khi quyết định sẽ xem ǵ.
VietBF @ Sưu tầm