Nhà khoa học có nhiều đóng góp cho nghiên cứu khoa học ở Việt Nam

[miro1510]

Giáo sư Kitamori là một nhà khoa học nổi tiếng thế giới trong lĩnh vực khoa học công nghệ vi lưu. Ông có nhiều đóng góp quan trọng với Việt Nam trong nghiên cứu khoa học. Ông hiện là đồng Giám đốc Phòng thí nghiệm trọng điểm Vật liệu tiên tiến ứng dụng trong Phát triển xanh (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Giáo sư Takehiko Kitamori hiện là đồng Giám đốc Phòng thí nghiệm trọng điểm vật liệu tiên tiến ứng dụng trong phát triển xanh (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Giáo sư Kitamori là một nhà khoa học nổi tiếng thế giới trong lĩnh vực khoa học công nghệ vi lưu. Ông đã và đang đảm nhiệm nhiều vị trí quan trọng trong công tác quản lý và nghiên cứu khoa học. Giáo sư Kitamori từng giữ chức vụ Hiệu trưởng Trường Công nghệ, Đại học Tokyo (2010-2012), sau đó đảm nhiệm cương vị Phó Giám đốc Đại học Tokyo (2012-2014), tiếp đó làm cố vấn về hợp tác đối ngoại cho Giám đốc Đại học Tokyo từ năm 2014.

Năm 2020, Giáo sư Kitamori được bổ nhiệm là thành viên người nước ngoài của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển. Hiện nay, ông là Giáo sư danh dự của Đại học Lund (Thụy Điển); GS của Đại học Thanh Hoa (Đài Loan); Giáo sư danh dự của Đại học Tokyo (Nhật Bản).

Không chỉ trong lĩnh vực nghiên cứu, Giáo sư Kitamori còn là nhà quản lý và quản trị hoạt động nghiên cứu khoa học công nghệ xuất sắc. Ông hiện cũng đang là Tổng Giám đốc của Viện Khoa học Công nghệ Công nghiệp Kanagawa, Nhật Bản; Giám đốc Trung tâm R&D Daicel, được thành lập dựa trên hợp tác của Tập đoàn Hóa chất Daicel (Nhật Bản) và Đại học Thanh Hoa (Đài Loan); Nhà sáng lập kiêm Giám đốc Công nghệ của Công ty IMF (doanh nghiệp spin-off thuộc Đại học Thanh Hoa, Đài Loan).

Triết lý phát triển Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo của Giáo sư Kitamori không chỉ dừng lại ở việc hướng tới cải tiến những công nghệ hiện có, mà phải là tạo ra những công nghệ mới, đột phá và sáng tạo để phục vụ cộng đồng. Một minh chứng cho điều này là Giáo sư Kitamori và các cộng sự tại Công ty IMF đã tạo ra một sản phẩm hoàn toàn mới với tên gọi Nhà máy sản xuất hóa chất đặt bàn (Desktop Chemical Plant).

Một nhà máy đặt bàn kiểu này có thể tạo ra lượng sản phẩm bằng một nửa nhà máy thông thường, trong khi về quy mô kích thước chỉ bằng một phần trăm nhà máy thông thường. Điều này được thực hiện dựa trên một công nghệ hiện đại hoàn toàn mới, sử dụng các chip vi lưu được ghép hợp nối tiếp và song song, với những ưu thế vượt trội về tiết kiệm không gian của nhà máy, tiết kiệm chi phí vận hành và bảo trì, ngăn ngừa các rủi ro khi vận hành, giảm phát thải carbon và các phản ứng hóa học xảy ra với tốc độ nhanh hơn.

Giáo sư Kitamori và Giáo sư Nguyễn Văn Nội (tác giả bài viết) tại Phòng thí nghiệm trọng điểm vật liệu tiên tiến ứng dụng trong phát triển xanh (Đại học Quốc gia Hà Nội).

Ngay từ khi bắt đầu thành lập Phòng thí nghiệm trọng điểm Vật liệu tiên tiến ứng dụng trong Phát triển xanh từ 2016, một hoạt động quan trọng trong Chiến lược phát triển Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo của Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo sư Kitamori đã có mặt ở Việt Nam và hỗ trợ, hợp tác với các nhà khoa học trong một số dự án trọng điểm. Ngày 10/6/2020, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội đã ký Quyết định bổ nhiệm Giáo sư Kitamori là đồng Giám đốc Phòng thí nghiệm trọng điểm, cùng với Giám đốc là Giáo sư Nguyễn Văn Nội.

Trong quá trình hợp tác với các nhà khoa học của Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), Giáo sư Kitamori đã có những đóng góp xuất sắc, điển hình là việc triển khai Chương trình Đào tạo tại chỗ về Hóa học phân tích (On-site Education Program on Analytical Chemistry-OEPAC). Chương trình này nằm trong Chương trình Siêu đại học toàn cầu (Super Global University Program) của Đại học Tokyo và Hiệp hội Chế tạo thiết bị phân tích Nhật Bản (Japan Analytical Instruments Manufacturer’s Association-JAIMA) với các đối tác tại những nước đang phát triển, trong đó Việt Nam là đối tác đầu tiên được thụ hưởng từ Dự án.

Chương trình Siêu đại học toàn cầu nhằm xây dựng một mô hình đào tạo liên kết toàn cầu với những nghiên cứu đỉnh cao, thiết lập các quan hệ hợp tác chặt chẽ và sáng tạo giữa những đối tác tại các nước đang phát triển với các trường đại học hàng đầu trên thế giới, trong đó có Đại học Tokyo.

Dự án OEPAC tại Việt Nam được phát triển là kết quả của mối quan hệ hợp tác từ năm 2015 giữa Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học quốc gia Hà Nội) và Trường Công nghệ thuộc Đại học Tokyo, với người dẫn đầu và điều phối là Giáo sư Kitamori. Tính cho đến nay đã có đến 10 công ty hàng đầu của Nhật Bản trong lĩnh vực sản xuất và phát triển các thiết bị phân tích hiện đại như Shimadzu, Horiba, Hitachi, Jeol, Jasco, TOA-DKK, Rigaku… tham gia vào chương trình này.

Phòng thí nghiệm phân tích hiện đại đặt tại Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) đã được Đại sứ quán Nhật Bản đánh giá là hình mẫu của sự hợp tác hiệu quả giữa các cơ sở khoa học hàn lâm (Đại học Tokyo, Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) và các Doanh nghiệp (các Công ty hàng đầu của Hiệp hội Chế tạo thiết bị phân tích Nhật Bản).

Trong thời gian tới, Giáo sư Kitamori sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các nhà khoa học của Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội) trong việc xây dựng và triển khai các đề tài dự án khoa học công nghệ lớn, nhằm triển khai các kết quả nghiên cứu mang tính đột phá trong lĩnh vực khoa học và công nghệ vi lưu, bao gồm chip vi hóa, công nghệ kiểm soát dòng và công nghệ phát hiện siêu nhạy, vào thực tiễn phát triển nền công nghiệp hóa học xanh và bền vững tại Việt Nam.

Giáo sư Kitamori (ngoài cùng bên trái) cùng các nhà khoa học Việt Nam trong một buổi gặp gỡ.

Trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, tác động ngày càng sâu rộng đến mọi lĩnh vực đời sống xã hội, việc xây dựng hình ảnh quốc gia thông qua phát triển khoa học-công nghệ đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam. Khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành yếu tố đầu vào quan trọng nhất của lực lượng sản xuất hiện đại, là chìa khóa quyết định tốc độ phát triển và năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia.

Do đó, việc thúc đẩy hợp tác với các nhà khoa học quốc tế là một hướng đi hiệu quả. Những cái bắt tay giữa các nhà khoa học trong nước với các nhà khoa học hàng đầu thế giới như Giáo sư Kitamori đã mở ra nhiều cánh cửa mới cho nghiên cứu chế tạo và ứng dụng các vật liệu tiên tiến phục vụ trong phát triển xanh vốn là xu hướng phát triển tất yếu của khoa học công nghệ vật liệu trong thế kỷ 21.

Tại Đại học Quốc gia Hà Nội, Phòng thí nghiệm trọng điểm Vật liệu tiên tiến ứng dụng trong Phát triển xanh được định hướng trở thành Trung tâm nghiên cứu khoa học xuất sắc và chuyển giao công nghệ hàng đầu tạo ra các sản phẩm khoa học công nghệ có tính nền tảng và tiên phong về vật liệu tiên tiến ứng dụng trong bảo vệ môi trường và phát triển xanh, bao gồm công nghiệp xanh và nông nghiệp thông minh.