|
🧲 Trung Quốc bóp đất hiếm – Thế giới ho sặc!
🛑 Trong lúc Mỹ tăng thuế, Trung Quốc đáp trả kiểu không ai ngờ: giữ đất hiếm, ngưng xuất nam châm.
Mọi ngành đều… toang nhẹ!
- Ford, Suzuki phải dừng sản xuất.
- Robot của Elon Musk hết nam châm để cử động tay.
- ZF (Đức) cảnh báo có thể phải ngừng nhà máy nếu không được cấp phép kịp.
🛰️ Nam châm đất hiếm rất nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng.
- Nó cần trong máy bay F-35, ô tô điện, radar, drone, robot, MRI, tuabin gió... Tắt nam châm = tắt cả chuỗi.
- Chỉ trong một ngày, cổ phiếu JL Mag Rare Earth của Trung Quốc tăng tới 12% khi được cấp phép xuất khẩu.
- Chứng khoán Hồng Kông cũng tăng mạnh, trong khi S\&P 500 lại giảm.
📋 Bắc Kinh thiết lập quy tŕnh xin phép cực chi tiết, yêu cầu báo cáo từng kilogam nam châm đi đâu, dùng làm ǵ.
- Một chuyên gia gọi đây là thanh kiếm treo lơ lửng trên đầu phương Tây – chỉ cần Bắc Kinh lắc nhẹ tay, cả chuỗi cung ứng run bần bật.
- Mỹ, EU, Nhật bắt đầu chạy khắp nơi t́m nguồn cung thay thế.
- Nhưng như Nhật từng học được: mở mỏ đất hiếm phải mất cả chục năm, tốn tiền và ô nhiễm nặng.
🧪 Elon Musk nói thẳng trong họp cổ đông: robot Optimus bị ảnh hưởng v́ Trung Quốc giữ nam châm. Chúng tôi không có nam châm th́ tay robot không nhúc nhích được.
- Năm 2024, Trung Quốc xuất khẩu 2,9 tỷ USD nam châm, chiếm hơn 90% giá trị sản phẩm đất hiếm xuất khẩu – gấp 5 lần giá trị đất hiếm dạng thô.
🦉 Tóm lại:
- Đôi khi, thứ quyết định cả thế giới không phải siêu chip hay tàu sân bay... mà là cục nam châm bé bằng đầu ngón tay!
📬 Trump lại hẹn 2 tuần nữa sẽ áp thuế đơn phương
📅 Ông Trump nói sẽ gửi thư đến các nước trong 1 đến 2 tuần tới, thông báo thuế suất mới mà Mỹ sẽ tự quyết. Hạn chót là 9/7
- Chúng tôi sẽ nói rơ: Đây là mức thuế. Các bạn chấp nhận th́ chơi, không th́ thôi.
- Trump phát biểu khi dự sự kiện ở Trung tâm JFK, Washington.
⚠️ Đây không phải lần đầu Trump hứa 2 tuần nữa.
- Hồi 16/5, ông cũng nói sẽ ra quyết định trong 2–3 tuần mà đến nay vẫn chưa thấy thư nào.
- Trước đó tháng 4, ông từng công bố tăng thuế toàn diện nhưng phải tạm hoăn 90 ngày v́ thị trường phản ứng mạnh, nhà đầu tư lo sợ khủng hoảng toàn cầu.
🤝 Tới nay, Mỹ mới chỉ đạt thoả thuận chính thức với Anh
- Trung Quốc th́ chỉ mới đang tạm ngừng bắn thương mại sau cú căng về đất hiếm và visa sinh viên.
- Trump nói sẽ ưu tiên đàm phán riêng với Ấn Độ, Nhật, Hàn Quốc,
- EU th́ bàn sau v́ nói chuyện với 27 nước một lúc mệt lắm!
🧮 Chính phủ Mỹ không đủ nguồn lực để đàm phán từng nước, nên giờ Trump đổi chiến thuật: ra thư trước, ai đồng ư th́ kư sau
🦉 Tóm lại:
- Khi Trump nói 2 tuần nữa, là gần sát mốc 9/7, có khi Trump muốn các nước nhượng bộ trước chứ đàm phán hoài tốn giấy bút.
LGT: Hầu hết người Việt trong và ngoài nước đều không muốn nh́n thấy Trung Quốc thắng, thế nhưng các quyết định của Trump và những người tham mưu cho ông ta, dường như cho thấy kết quả ngược lại. Họ đă và đang giúp cho Tập Cận B́nh và Trung Quốc nhiều hơn, nhất là khi thế giới càng ngày càng xa lánh Mỹ bởi chính quyền Trump đang tạo ra thêm nhiều kẻ thù cho nước Mỹ. Kể cả bạn bè và đồng minh cũng quay lưng lại với Mỹ.
***
Tóm tắt: Bắc Kinh đă sử dụng biện pháp kiểm soát đất hiếm để giành chiến thắng trong những cuộc giao tranh đầu tiên của cuộc chiến thương mại.
Trong bộ phim đ́nh đám ‘The Princess Bride’, người hùng Westley đă lừa một nhân vật phản diện, Vizzini, tự tử trong một cuộc đấu trí. Vizzini phải lựa chọn giữa hai cốc rượu, một trong số đó Westley nói là có thuốc độc. Trên thực tế, cốc của Westley cũng có thuốc độc như cốc kia, nhưng anh vẫn sống sót: Westley đă dành nhiều năm để xây dựng khả năng miễn dịch với chất độc. Thông qua quá tŕnh chuẩn bị lâu dài và cẩn thận, Westley đă giành chiến thắng trong cuộc đấu trí trên, từ lâu trước khi nó bắt đầu.
Thay thế Westley bằng Tập Cận B́nh & Vizzini bằng Donald Trump, và các cuộc đàm phán thương mại Mỹ – Trung tuần này tại London trở nên có ư nghĩa hơn nhiều. Chúng không kết thúc bằng việc Mỹ chết ngay lập tức, nhưng không c̣n xa nữa. Các bên đă nhất trí về một khuôn khổ hợp tác mơ hồ đến mức buồn cười, với việc Mỹ yêu cầu hợp tác để kư kết thỏa thuận (thông qua h́nh thức bắt tay vào cuối cuộc họp) — một hoạt động mà Donald Trump, như thực tế đă xảy ra, nổi tiếng là kém cỏi.
Trump cũng không giỏi đàm phán. Bắc Kinh là bên chiến thắng rơ ràng trong những cuộc giao tranh ban đầu này. Trump hiện đă dỡ bỏ hầu hết các mức thuế trừng phạt cực kỳ nghiêm khắc mà ông đă áp đặt đối với Trung Quốc kể từ khi nhậm chức. Lần này, ông nhận lại được là Trung Quốc hứa sẽ dỡ bỏ các hạn chế đối với xuất khẩu đất hiếm mà họ đă áp dụng vào ngày 4 tháng 4, theo yêu cầu của cố vấn kinh tế trưởng Kevin Hassett.
Như tôi đă viết gần đây, quyết định của Trung Quốc hồi tháng 4 nhằm cắt giảm xuất khẩu một số khoáng sản đất hiếm là một đ̣n tấn công chính xác hơn nhiều so với các hạn chế rải rác không hiệu quả trước đây. Các hạn chế vào đầu những năm 2010 đă bị vô hiệu hóa do sự mở rộng sản xuất khoáng sản ra bên ngoài Trung Quốc và thông qua hoạt động buôn lậu của các công ty khai thác và chế biến khét tiếng vô luật pháp của nước này.
Đ̣n hạn chế mới nhất tập trung vào các nguyên tố đất hiếm “nặng” ít phổ biến hơn như dysprosi, vốn không có nhà sản xuất đối thủ lớn nào bên ngoài Trung Quốc và giá của chúng tăng vọt sau khi các biện pháp kiểm soát được công bố. Kể từ những năm 2010, Bắc Kinh đă siết chặt hoạt động sản xuất và buôn lậu đất hiếm tự phát. Sản xuất bởi một số ít công ty do nhà nước kiểm soát chặt chẽ thống trị và các biện pháp kiểm soát mới nhất được áp dụng thông qua cấp phép xuất khẩu “sử dụng kép” đối với các sản phẩm được sử dụng trong sản xuất quốc pḥng. Điều này giúp chính quyền Trung Quốc kiểm soát chuỗi cung ứng dễ dàng hơn nhiều.
Nhà nước Trung Quốc chắc chắn có những vấn đề riêng về phán đoán và phối hợp. Các biện pháp kiểm soát đất hiếm của họ đang đe dọa các nền kinh tế mà Bắc Kinh đang cố gắng kéo ra khỏi quỹ đạo của Mỹ. Các nhà sản xuất ô tô châu Âu đă phàn nàn rất nhiều.
Việc xa lánh tất cả những người mua đất hiếm là rủi ro về mặt chính trị, nhưng ít nhất Trung Quốc cũng đang phân biệt phần nào giữa các công ty châu Âu và các công ty Mỹ. Các nhà cung cấp cho Volkswagen, công ty có hơn 30 nhà máy tại Trung Quốc, nằm trong số những công ty đầu tiên nhận được giấy phép mua đất hiếm. Bắc Kinh đang cố gắng ngăn cản năng lực của chính quyền Trump nhưng không tạo ra quá nhiều rào cản cho thế giới.
Mặc dù vũ khí của Mỹ rất mạnh, nhưng lại khó nhắm mục tiêu chính xác hơn. Cũng giống như Vương quốc Anh đă sai lầm khi tin rằng thâm hụt thương mại của ḿnh với EU đă mang lại cho họ vũ khí Brexit siêu cường để tiếp cận người tiêu dùng Anh, Trump nghĩ rằng thuế quan mang tính cấm đoán đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc sẽ khiến Bắc Kinh phải khuất phục.
Không c̣n nghi ngờ ǵ nữa, Trung Quốc dễ bị tổn thương, khi vẫn phụ thuộc vào nhu cầu ở nước ngoài bằng cách bám vào mô h́nh tăng trưởng hướng đến xuất khẩu truyền thống của ḿnh. Nhưng các mức thuế không có mục tiêu của Trump có nghĩa là các công ty Mỹ có nguy cơ mất các đầu vào công nghiệp quan trọng, cũng như các kệ hàng tại các siêu thị có khả năng trống rỗng, không có hàng tiêu dùng.
Đối với các nỗ lực của chính Mỹ nhằm sử dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu để ḱm hăm nền kinh tế Trung Quốc, các công cụ của họ đă chứng minh là quá dễ dàng để lách luật. Chính quyền của Joe Biden đă sử dụng các hạn chế đối với công nghệ của Mỹ và đầu tư ra nước ngoài để làm chậm sự phát triển công nghệ của Trung Quốc trong lĩnh vực bán dẫn và các lĩnh vực khác, và dựa vào các đồng minh để làm điều tương tự.
Chúng thực sự không hiệu quả. Trung Quốc đă nhanh chóng phát triển công nghệ chip của riêng ḿnh. Tương tự như vậy, không có khả năng các hạn chế gần đây của Trump đối với việc xuất khẩu phần mềm chip sẽ cho phép Mỹ giành lại được thị phần đă mất vào tay Trung Quốc.
Nỗ lực của Trump nhằm đấu tranh trên lập trường của chính Trung Quốc về việc kiểm soát các đầu vào quan trọng bằng cách hạn chế xuất khẩu etan, một loại khí được sử dụng trong ngành công nghiệp hóa chất, có nhiều khả năng gây thiệt hại cho các công ty của nước này và các công ty của các đồng minh. Mỹ vẫn có một số vũ khí cực kỳ mạnh mẽ, chẳng hạn như hạn chế quyền truy cập vào hệ thống thanh toán đô la toàn cầu, nhưng việc sử dụng chúng trên quy mô lớn vẫn chưa được kiểm chứng.
Chiến thắng của một Westley điềm tĩnh, tính toán trước Vizzini khoa trương, ngu ngốc thực sự là một khoảnh khắc tuyệt vời trong điện ảnh. Nếu Trump muốn giành chiến thắng trong ṿng đấu tiếp theo, ông ta sẽ phải đánh giá vũ khí mà ḿnh có và triển khai chúng chính xác hơn nhiều. Lịch sử không cho thấy đây là một kết quả có thể xảy ra.
🧲 Ông Trump tuyên bố: Trung Quốc sẽ giao toàn bộ đất hiếm và nam châm vĩnh cửu cho Mỹ.
- Đổi lại, Mỹ sẽ cho sinh viên Trung Quốc quay lại đại học Mỹ
- Hai bên giữ mức thuế quan hiện tại
- Trump nói rơ: Chúng tôi áp 55%, Trung Quốc chỉ có 10%. Quan hệ th́ tuyệt vời!
🤝 Đàm phán diễn ra tại London, kéo dài suốt 2 ngày.
- Hai bên đồng ư thực hiện khuôn khổ Geneva tháng trước, trong đó có tạm dừng áp thuế cao trong 90 ngày
- Tuy nhiên, thị trường vẫn chưa rơ chi tiết cụ thể, khiến giới đầu tư phản ứng lẫn lộn. Chỉ biết Trump lên mạng khoe trước!
🧪 Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick nói:
- Họ sẽ duyệt hết đơn xuất khẩu nam châm của Mỹ ngay. Khi họ làm, chúng tôi sẽ nới lỏng kiểm soát.
- Trước đó, Trung Quốc ngưng cấp phép xuất khẩu đất hiếm, c̣n Mỹ siết mạnh chip AI, động cơ phản lực và visa sinh viên
- Lutnick khẳng định: Mỹ sẽ không nhường chip cao cấp cho Trung Quốc, v́ đang cạnh tranh quyết liệt trong cuộc đua AI.
🔩 Ngoài đất hiếm, Bắc Kinh c̣n cần các linh kiện như linh kiện máy bay, khí ethane, trong khi Mỹ dùng chúng làm quân bài gây áp lực.
- Vấn đề lớn chưa được giải quyết là thặng dư thương mại cực lớn của Trung Quốc với Mỹ, và cáo buộc Bắc Kinh xả hàng giá rẻ sang thị trường Mỹ.
- Thỏa thuận Geneva chỉ có hiệu lực tạm thời tới tháng 8/2025. Sau đó, nếu không có thêm tiến triển, thuế cao có thể quay lại bất kỳ lúc nào.
🦉 Tóm lại:
- Đất hiếm giao trước, sinh viên nhập học sau. Thương mại thời Trump đúng kiểu đổi hàng lấy người, chơi bài theo cảm hứng!
Mỹ sẽ áp thuế Việt Nam bao nhiêu phần trăm?
Đây chắc là câu hỏi mà mọi người đều muốn biết câu trả lời. Theo tôi, nếu không có ǵ thay đổi, Mỹ sẽ áp thuế Việt Nam từ 80 đến 90% trên con số áp dụng cho hàng hóa Trung Quốc. 80% đến 90% là con số ước lượng nguyên vật liệu Trung Quốc chứa trong hàng hóa thành phẩm Việt Nam vào thời điểm này. Càng nhiều yếu tố “Made in China” th́ mức thuế càng cao.
Theo tôi, thỏa thuận về mức thuế “đối ứng” Mỹ – Trung vừa qua tại Luân đôn chỉ là “tạm thời”. Mỹ hạ mức thuế 145% xuống c̣n 30%. Trung Quốc hạ từ 125% xuống c̣n 10%. Hiện tại Mỹ lại cần Trung Quốc “đứng ngoài” để rảnh tay cùng Do Thái “giải giới” các trung tâm nghiên cứu nguyên tử dành cho quốc pḥng của Iran.
Từ năm ngoái tôi có viết rằng thế giới từ nay sẽ là thế giới “cá lớn nuốt cá bé”, mạnh được yếu thua. Luật lệ sẽ là luật của kẻ mạnh. V́ sao?
Thử trở về thập niên 90 thế kỷ trước, thời kỳ mà tư bản Mỹ và EU mơ tưởng rằng “chỉ cần mỗi ngày bán cho mỗi người Trung Quốc một lon coke, hay mỗi người một viên thuốc aspirine”, tư bản Mỹ và EU cũng có thể làm giàu.
Ước mơ của tài phiệt Mỹ – Âu thành hiện thực khi bức tường ư thức hệ sụp đổ bên Châu Âu. Liên Xô bị giải thế và khối Varsovie (Warsaw) cũ tan ră. Các quốc gia Đông Âu (cộng sản cũ) gia nhập khối kinh tế EU (và khối quân sự NATO).
Bên Châu Á, đảng CSTQ đứng vững là nhờ tài phiệt Âu, Mỹ. Các nước tư bản, Mỹ đứng đầu, hấp tấp bắt tay với lănh đạo CSTQ, giúp đảng này ổn định nội bộ lục địa để họ “làm ăn”.
Tài phiệt Mỹ, Âu nghĩ rằng họ vừa chinh phục được một thị trường bao la, với hơn một tỉ người Trung Quốc khát khao mua hàng hóa của họ.
Người ta không quên thế kỷ trước, thời kỳ “ngoại giao pháo hạm”. Các nước lớn đem hạm đội của ḿnh đi “chinh phục” thế giới. Họ sử dụng vũ lực buộc các quốc gia phải mở cửa để họ bán hàng hóa. Nước nào ngoan cố “bế môn tỏa cảng”, kiểu Trung Quốc và Việt Nam, rượu mời không uống, uống rượu phạt.
Rốt cục Trung Quốc (và Việt Nam) uống rượu phạt mệt nghỉ. Đất nước bị tàn phá và dân chúng bị lệ thuộc. Ngoại lệ một số quốc gia (Nhật, Thái…) biết chống không được nên mở cửa cộng tác. Ngoại lệ thuốc phiện, hàng hóa được trao đổi ṣng phẳng. Nước Nhật (vốn ngang tầm Việt Nam thời Tự Đức) nhờ vậy vượt lên.
Tài phiệt Mỹ, Âu tưởng là họ “trúng số độc đắc”, v́ mở được cánh cửa Trung Quốc mà không tốn máu xương (và tai tiếng) như thời “chiến tranh thuốc phiện”. Điều họ không tiên liệu được là dân Trung Quốc bây giờ, cũng như dân Nhật thời “ngoại giao pháo hạm”. Nhật, cũng như Trung Quốc, là những dân tộc xuất chúng, thông minh. Bằng chứng, chỉ 30 năm Nhật và Trung Quốc, không chỉ đă “học hết” những “bí quyết” làm giàu của tài phiệt Mỹ, Âu. Trung Quốc hiện thời đă học và vượt qua ông thầy Mỹ trên một vài phương diện thuộc khoa học và công nghệ.
Chủ trương “tự do mậu dịch” của tài phiệt Mỹ, Âu đă trở thành “gậy ông đập lưng ông”. Ngày xưa họ chế tạo hàng hóa tại nước nhà rồi xuất hàng qua Trung Quốc. Sau đó họ dời xí nghiệp qua Trung Quốc hoạt động, v́ công nhân rẻ hơn. Lợi nhuận nhiều hơn. Vấn đề là tư bản không có tổ quốc. Tài phiệt Âu, Mỹ đă “bán linh hồn” cho CSTQ. Trung Quốc đă “làm chủ hầu hết công nghệ” của Mỹ, Âu trong một thời gian cực ngắn, với cái giá rẻ mạt. Rốt cục “ḍng chảy” đă đảo ngược. Hàng hóa từ Trung Quốc bây giờ tuồn qua Mỹ, qua Châu Âu. Hàng Trung Quốc giá rẻ, phẩm chất tốt ngập tràn thế giới. Vụ Covid-19, năm 2020 đă làm cho Mỹ và các nước EU “sáng mắt”. Mỹ và EU không c̣n khả năng sản xuất các mặt hàng “b́nh thường” nữa.
Người dân Mỹ, Âu mua và xài thỏa thích. Nhà nước trở thành “nhà nước phúc lợi”. Người dân hưởng đủ 100% an sinh xă hội. Đất nước Mỹ và EU trở thành “thiên đàng”, như cục nam châm thu hút dân nhập cư ở các quốc gia nghèo khổ trên thế giới. Nợ quốc gia (do thâm thủng ngân sách) của Mỹ hiện đă chạm mức 36.000 tỉ đô la. Dân Việt Nam đi làm, nhịn ăn nhịn mặc không đủ trả tiền lời cho số nợ này.
Thập niên 80, nước Nhật với dân số khoảng 100 triệu người đă làm cho Mỹ run sợ v́ sự phát triển kinh tế thần kỳ, th́ bây giờ, Trung Quốc với quy mô dân số lớn gấp 10 lần. Không chỉ ở phương diện kinh tế mà c̣n quốc pḥng, khoa học, công nghệ… Mỹ đă dễ dàng cản trở đà tiến của Nhật nhưng không dễ đối với Trung Quốc. Với cục nợ 36 ngàn tỉ trên lưng, nước Mỹ như con ốc th́ làm sao “chạy đua” với Trung Quốc?
Nếu Mỹ không “nắm lấy vận mệnh” của đất nước ḿnh th́ Mỹ sẽ bị khuất phục trước Trung Quốc. V́ vậy Mỹ (Cộng ḥa hay Dân chủ cũng vậy) sẽ làm mọi cách để thế giới đổi thay. “Ḍng chảy” phải đổi chiều. Tài phiệt muốn làm ăn với Mỹ phải dời xí nghiệp về Mỹ (hay các nước bạn của Mỹ). Thuế qua “đối ứng” là phương tiện để Mỹ đạt mục tiêu này. Ngân sách quốc pḥng ngàn tỉ đô la để bảo đảm “sức mạnh đổi lấy ḥa b́nh”, cách nói khác của “ai đóng tiền th́ được bảo vệ”. Cái thay đổi đầu tiên v́ vậy sẽ là “luật quốc tế”.
Theo tôi, chúng ta nên “làm quen” với những yêu sách “ngang ngược” của Mỹ, bây giờ và trong tương lai.
Thái Lan hiện thời có yêu sách lănh thổ với Campuchia th́ có vẻ quân phiệt Thái đă “nhạy cảm”, nắm bắt t́nh h́nh nhanh chóng hơn ḿnh nghĩ. Trong khi phía Campuchia có vẻ chưa hiểu được t́nh thế. Lịch sử Campuchia mỗi lần bị Thái đ́ th́ cầu cứu Việt. Hay ngược lại, bị Việt đ́ th́ cầu cứu Thái. Lănh thổ v́ vậy mà teo tóp lại. Bây giờ Campuchia thân thiết với Bắc Kinh. Nhưng con đường ngắn nhứt để bảo vệ lănh thổ không phải qua Bắc Kinh mà là “trả tiền để được Mỹ bảo vệ”. Vấn đề là Campuchia có bao nhiêu tiền mà trả?
T́nh h́nh hiện tại “nói luật” coi bộ lạc hậu. Biết luật là để “biết thằng đó phạm luật” và để “lách luật”. Kiện tụng, kiểu Campuchia đ̣i đưa Thái ra Ṭa Công lư Quốc tế e là chuyện “xưa rồi Diễm”.
Trở lại vấn đề, Việt Nam lệ thuộc 80% đến 90% vào Trung Quốc. Việt Nam phải “nhập” từ Trung Quốc cây kim, sợi chỉ, tấm vải, miếng da, phụ tùng xe cộ, phụ tùng điện tử (chip, board)… đủ thứ từ a tới z. Sau đó mới nói chuyện xuất qua Mỹ. Đó là chưa nói tới Việt Nam là “kẻ thù cũ” của Mỹ. Việt Nam đă “níu lưng quần Mỹ” để đánh. Vấn đề là đánh “cho Liên Xô, cho Trung Quốc”. Mỹ sao lại quên được? Không cho quan chức tham dự ăn mừng chiến thắng 30-4 là Mỹ không quên đâu!
Bây giờ Việt Nam, nói theo ngôn ngữ chiến tranh kinh tế, đứng cùng phe với Trung Quốc để “chơi” Mỹ.
Nghe học giả bàn về “ngoại giao cây tre” của Việt Nam mà ái ngại cho Việt Nam. T́nh h́nh hiện tại hàng quán trống trơn, đóng cửa hàng loạt. Nhà nước muốn “vặt lông vịt” mà vịt hiện thời không c̣n lông nữa rồi. Bởi v́ tất cả hàng hóa trong các cửa hàng Việt Nam đều “Made in China”. Huyết mạch kinh tế Việt Nam đă gắn vào hệ thống tim phèo phổi của Trung Quốc. Cây tre Việt Nam có cái gốc ở tận bên Trung Quốc!
“Thoát Trung” là chuyện bất khả. Tương lai Việt Nam bắt buộc phải đi theo Trung Quốc. Thời gian ít nhứt ba thập niên, với điều kiện là lănh đạo CSVN có ư chí làm vậy, để Việt Nam học lại Trung Quốc, từ khi Trung Quốc mở cửa đối với Mỹ.
Việt Nam tự hào với chuyện “ngoại giao cây tre”. Muốn học giả quốc tế “bơm” chuyện này lên th́ chi chút đỉnh tiền cho họ. Để rồi coi cây tre này ngả qua đâu, khi Mỹ đă quyết tâm từ bỏ chính sách “tự do mậu dịch” để tiến tới “mậu dịch có điều kiện”. Muốn Mỹ bảo vệ th́ phải trả tiền và theo phe Mỹ. Muốn làm ăn với Mỹ phải dứt khoát từ bỏ Trung Quốc. Cây tre ngả đi đâu?
🦉 Mỹ và Việt Nam đang tiến rất gần đến một thỏa thuận thương mại khung mới.
- Dù chưa kư, nhưng hai bên đă bàn gần xong nhiều điều khoản quan trọng.
- Mốc hạn chót là giữa tháng 7.
⚠️ Vấn đề khiến Mỹ lo nhất: hàng Trung Quốc đội lốt Made in Vietnam để né thuế.
- Ông Trump gọi đó là gắn nhăn để lách luật.
- Mỹ muốn Việt Nam siết lại vụ này.
- Hồi tháng 4, ông Trump từng áp thuế 46% lên hàng Việt, rồi “giảm tạm” xuống 10% để cho hai bên có thời gian đàm phán.
- Nếu không đạt thỏa thuận, mức thuế cao có thể quay lại.
🧾 Việt Nam muốn giữ mức thuế vào Mỹ ở khoảng 20–25%, và chấp nhận siết chặt quy tắc xuất xứ, tăng mua hàng Mỹ, bỏ một số rào cản phi thuế và mở thêm thị trường.
- Các hăng như Nike, Adidas, Gap, Lululemon đang sốt ruột. V́ họ dựa nhiều vào sản xuất ở Việt Nam – đặc biệt là giày thể thao, quần áo và hàng tiêu dùng.
- Gần 50% giày Nike và phần lớn áo Levi’s, đồ Lululemon đang được sản xuất tại các nhà máy ở B́nh Dương, Bà Rịa, Quảng Ngăi... Nếu Mỹ tăng thuế, chuỗi cung ứng sẽ lao đao.
💼 Việt Nam cũng lo.
- V́ nếu bị áp thuế cao, làn sóng dịch chuyển nhà máy sang Việt Nam từ thời chiến tranh thương mại Mỹ - Trung có thể bị chững lại.
- Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến xuất khẩu, việc làm và tăng trưởng.
🏛️ Phía Mỹ th́ chia rẽ: có nhóm muốn ưu đăi Việt Nam để tách sản xuất khỏi Trung Quốc. Có nhóm th́ đ̣i đánh mạnh v́ cho rằng Việt Nam đang hưởng lợi dưới tay Trung Quốc
📞 Trong tuần rồi, các đoàn Việt Nam đă bay sang Washington để chốt chi tiết cuối. C̣n Trump th́ tuyên bố: Tôi sẽ gửi thư cho từng nước, báo luôn mức thuế, kư th́ tốt, không kư th́ tự chịu
🦉 Tóm lại:
- Thương mại thời Trump như chơi game, nhưng bảng thuế th́ thật hơn cả giá nhà đất Hà Nội.
- Việt Nam mà đàm xong vụ này êm đẹp th́ không chỉ giữ được nhà máy Nike, mà c̣n giữ luôn cả giấc mơ xuất khẩu 450 tỷ USD năm nay!
Sự mơ hồ chiến lược vốn là vũ khí ngoại giao lợi hại của Việt Nam trong nhiều thập niên. Nhưng trong một thế giới nơi các cường quốc ngày càng đ̣i hỏi rơ ràng lập trường, sự do dự rất dễ bị hiểu lầm thành yếu đuối — và cái giá phải trả có thể rất đắt.
Khi hạn chót 9 tháng 7 đang đến gần, chính quyền Tổng thống Donald Trump đă vạch ra một lằn ranh đỏ rơ ràng: Nếu Việt Nam không giảm phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu Trung Quốc, không chặn đứng hiện tượng “đội lốt xuất xứ” để lách thuế và không chấp nhận các nhượng bộ mang tính “có đi có lại”, Mỹ sẽ áp mức thuế quan toàn diện 46% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam.
Đây sẽ là cú sốc lớn đánh thẳng vào một trong những nền kinh tế xuất khẩu năng động nhất châu Á — đồng thời gây chấn động các chuỗi cung ứng toàn cầu từ chip bán dẫn cho đến giày thể thao.
Nhưng đối với ông Trump, vấn đề không chỉ nằm ở thương mại.
Đây là một bài trắc nghiệm ḷng trung thành trong trật tự thế giới kiểu Chiến tranh Lạnh mới: “Hoặc theo Mỹ, hoặc theo Trung Quốc.”
Thế tiến thoái lưỡng nan của Hà Nội
Việt Nam hiện đối mặt với lựa chọn chính sách đối ngoại quan trọng nhất kể từ khi b́nh thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ năm 1995.
Suốt nhiều năm qua, Hà Nội đă hưởng lợi từ chiến lược “đu dây” — vừa thu hút FDI kỷ lục từ phương Tây, vừa duy tŕ quan hệ ư thức hệ và kinh tế với Bắc Kinh.
Tuy nhiên, học thuyết thương mại của Trump đang buộc Việt Nam phải chấm dứt lối chơi hai mặt đó.
Thông điệp từ Washington rất rơ: Không c̣n chỗ cho sự ba phải.
Cuộc đàm phán tại Paris sắp tới là ṿng thương lượng thứ ba — và nhiều khả năng là cuối cùng — trước khi Mỹ ra tay.
Các quan chức Mỹ đang hành động theo chỉ đạo từ Nhà Trắng: ép Việt Nam phải chọn phe, tưởng thưởng người theo Mỹ và trừng phạt kẻ lợi dụng.
Kịch bản 1: “Win-Win” có điều kiện — Thỏa thuận giữ thể diện
Kịch bản khả thi nhất là hai bên sẽ công bố mức thuế đối ứng 35% đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Mỹ nhưng tạm thời chỉ áp dụng ở mức 15% như một thỏa thuận chính trị mang tính thỏa hiệp để cả hai bên cùng giữ thể diện.
Trong kịch bản này, Việt Nam đồng ư trên giấy tờ sẽ:
1. Siết chặt kiểm tra nguồn gốc hàng hóa có xuất xứ từ Trung Quốc
2. Từng bước giảm nhập nguyên liệu từ các nhà cung cấp liên quan đến Trung Quốc
3. Tăng nhập khẩu các mặt hàng chiến lược từ Mỹ (đậu nành, LNG, máy bay dân dụng…)
4. Kư biên bản ghi nhớ cho phép Mỹ tiếp cận hạn chế một số vùng khai thác đất hiếm
5. Mở rộng hợp tác quốc pḥng, bao gồm cho phép tàu hải quân Mỹ ghé cảng luân phiên, và mua các loại vũ khí hiện đại như F-16, radar biển, hoặc hệ thống pḥng không NASAMS.
Đổi lại, chính quyền Trump sẽ hoăn triển khai thuế ở mức 35% trong 90 đến 270 ngày, tùy theo tiến độ thực hiện các cam kết, và biên độ dao động sau 270 ngày sẽ là 15% đến 35%.
Kết quả:
1. Trump có thể tuyên bố một thắng lợi địa chính trị trước cánh diều hâu trong Đảng Cộng ḥa và nhóm cử tri MAGA trước thềm bầu cử giữa kỳ 2026,
2. Việt Nam tránh được cú sốc kinh tế mà vẫn bảo vệ thể diện chính trị.
Tuy nhiên, trong nội bộ, Hà Nội sẽ phải chạy đôn chạy đáo để đạt được ngay cả những chỉ tiêu thấp nhất.
Việc “thoát Trung” trong chuỗi sản xuất không phải chuyện một sớm một chiều.
Nhưng thỏa thuận này — dù chỉ mang tính biểu tượng — cũng mua thêm thời gian quư giá trong bối cảnh hiện tại.
Kịch bản 2: Rút lui chiến thuật — Thuế một phần, nhượng bộ sâu hơn
Nếu Việt Nam không chấp nhận thay đổi chiến lược hoàn toàn, hai bên có thể thỏa hiệp ở mức trung gian: áp thuế từ 25% đến 35% có chọn lọc lên một số ngành như gỗ, dệt may, trong khi tạm miễn thuế cho nhóm hàng công nghệ cao hoặc y tế.
Đổi lại, Việt Nam sẽ:
1. Cho phép Mỹ đầu tư hạn chế vào ngành đất hiếm
2. Chia sẻ dữ liệu hải quan để xác minh nguồn gốc xuất khẩu
3.Tăng dần mua các sản phẩm công nghệ và năng lượng chiến lược từ Mỹ.
Trump sẽ tuyên bố: “Nước Mỹ đang chiến thắng trở lại.”
Việt Nam chịu tổn thất ở mức có thể kiểm soát, đồng thời cố gắng bảo vệ những ngành then chốt.
Nhưng cái giá phải trả vẫn lớn: Hà Nội sẽ đối mặt với sức ép từ Bắc Kinh, phản ứng trong nước, và phơi bày giới hạn của chính sách “ngoại giao cây tre.”
Kịch bản 3: Đổ vỡ chiến lược — Mỹ đánh thuế toàn diện 46%
Nếu đàm phán thất bại — do Việt Nam cứng rắn hoặc Trump toan tính chính trị — Mỹ sẽ thực hiện lời đe dọa và áp thuế 46% trên toàn bộ hàng nhập từ Việt Nam.
Phản ứng của Việt Nam có thể mạnh mẽ về lời nói, nhưng sẽ tránh trả đũa kinh tế trực tiếp, nhằm tránh leo thang.
Tuyên bố có thể đối đầu:
– Trump: “Việt Nam tiếp tay cho Trung Quốc gian lận. Nước Mỹ không phải kẻ ngốc.”
– Tô Lâm: “Việt Nam kiên định với đa phương và chủ quyền. Không khuất phục trước áp lực.”
Tác động tức th́: Thu hẹp kim ngạch xuất khẩu, sa thải lao động và làn sóng lo ngại trong giới đầu tư nước ngoài.
Tuy vậy, Hà Nội có thể đặt cược rằng Trump chỉ là hiện tượng nhất thời, và các doanh nghiệp toàn cầu sẽ sớm vận động nối lại đàm phán.
Ngừng bắn mong manh hay bước ngoặt chiến lược?
Dấu hiệu hiện tại cho thấy Kịch bản 1 nhiều khả năng xảy ra — một thỏa thuận kiểu “win-win” chỉ mang tính biểu tượng.
Trump và Tô Lâm đều cần “vỏ bọc” chính trị.
Nhưng đằng sau những cái bắt tay là sự đối đầu chiến lược ngày càng gay gắt: Washington muốn Việt Nam chọn phe; Hà Nội vẫn chưa muốn từ bỏ tṛ chơi cân bằng.
Nếu muốn sống sót qua cơn băo này, Việt Nam không thể chỉ cam kết suông.
Một sự tái định vị thực sự sẽ đ̣i hỏi:
– Mở rộng hợp tác quốc pḥng với Mỹ — từ radar, vệ tinh đến tên lửa,
– Cho phép tàu chiến Mỹ ghé cảng định kỳ, củng cố an ninh hàng hải,
– Thực hiện truy xuất nguồn gốc minh bạch và cải cách hải quan,
– Mua thêm hàng hóa và công nghệ Mỹ trong dài hạn.
Không c̣n chỗ cho đu dây
Một khung thỏa thuận kết hợp giữa thương mại và an ninh có thể là lối thoát khả thi nhất cho Việt Nam để tránh thuế quan toàn diện, duy tŕ tăng trưởng công nghiệp, và phát tín hiệu rơ ràng với cả Washington lẫn Bắc Kinh: Hà Nội sẵn sàng điều chỉnh — nhưng theo cách của riêng ḿnh.
Tuy nhiên, cánh cửa đang dần khép lại. Trump sẽ không chờ. Các thị trường toàn cầu cũng không chấp nhận sự mập mờ trong thời đại chuỗi cung ứng phân mảnh và cạnh tranh địa chính trị gay gắt.
Sự mơ hồ chiến lược của Việt Nam từng là tài sản. Nhưng trong thế giới hôm nay, nơi các siêu cường đ̣i hỏi lựa chọn rơ ràng, đu dây trông chẳng khác ǵ chần chừ — và cái giá của sự chần chừ là rất thật.
|
|
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
