Jack Dorsey, người đồng sáng lập ra
Twitter và hiện là
CEO Block, hôm 7/7 đă chính thức cho công bố sự ra mắt của
Bitchat, một
"ứng dụng nhắn tin phi tập trung" (decentralized chat app) hoạt động hoàn toàn ngoại tuyến, không cần đến internet, số liệu di động, máy chủ trung tâm hay thậm chí là số điện thoại.
Được phát minh ra chỉ trong ṿng một tuần như một dạng "
dự án cá nhân",
Bitchat đang tạo ra làn sóng mới trong lĩnh vực kỹ thuật truyền thông an toàn và chống lại sự kiểm duyệt, một lănh vực mà ông Dorsey từ lâu đă thể hiện ra mối quan tâm sâu sắc. Phiên bản beta của ứng dụng này hiện đă có mặt trên
TestFlight, với hướng dẫn được cho phổ biến công khai trên trang
GitHub.

J
ack Dorsey, người đồng sáng lập ra Twitter (nay là X) (Ảnh: Internet)
Nhắn tin không cần mạng
Không giống như các ứng dụng nhắn tin phổ biến như
WhatsApp hay
Messenger vốn dựa vào máy chủ trung tâm và yêu cầu đưa ra danh tính như số điện thoại,
Bitchat hoạt động dựa trên mạng
Bluetooth Low Energy (BLE) dạng
mesh. Nghĩa là, khi các thiết bị ở gần nhau, chúng sẽ tự tạo thành một cụm và truyền tin nhắn từ thiết bị này sang thiết bị khác, như cách các nút trung gian truyền từ người này sang người kia.
Về nguyên tắc, Bitchat biến điện thoại thành điểm phát sóng tạm thời, giúp tin nhắn "nhảy" qua các thiết bị, vượt khỏi giới hạn phạm vi Bluetooth truyền thống (thường chỉ khoảng 100m), mở rộng đến 300m hoặc hơn, tùy thuộc vào mật độ thiết bị và điều kiện thực tế.
Đặc biệt,
Bitchat không yêu cầu bất cứ h́nh thức ghi danh đăng kư nào. Không tài khoản, không email, không thu thập dữ kiện cá nhân. Các cuộc tṛ chuyện được cho mă hóa từ đầu đến cuối, mặc định tự xóa và chỉ tồn tại trên thiết bị của người sử dụng. Một hệ thống nhắn tin hoàn toàn được ẩn danh, không để lại bất cứ dấu vết nào.
Ông Dorsey mô tả
Bitchat là một sự
"thử nghiệm cá nhân" với nhiều yếu tố về kỹ thuật như lưới Bluetooth, mô h́nh relay, lưu trữ tạm thời, mă hóa tin nhắn và giao tiếp không qua máy chủ. Nhưng về thực chất,
Bitchat phản ảnh rơ triết lư về kỹ thuật mà ông theo đuổi như phi tập trung, riêng tư, chống sự kiểm duyệt và do người sử dụng tự kiểm soát lấy.

(Minh họa)
Ứng dụng này được thiết kế cho các t́nh huống nơi mà sóng internet không có khả dụng hoặc bị chặn, ví dụ như bị mất điện, thiên tai hoặc các khu vực bị kiểm soát nghiêm ngặt. Ông Dorsey từng nhiều lần có nhấn mạnh rằng, quyền được giao tiếp là quyền căn bản, và bất cứ ai cũng nên có đủ khả năng để được kết nối mà không bị sự giám sát hay can thiệp nào từ bên thứ 3.
Theo
CNBC,
Bitchat làm cho người ta liên tưởng đến
Bridgefy, một ứng dụng dựa vào Bluetooth từng được sử dụng rộng răi trong các cuộc biểu t́nh tại Hồng Kông hồi năm 2019, nơi mà những người dùng sử dụng kỹ thuật
mesh để giao tiếp mà không cần có sóng internet. Trùng hợp thay, ứng dụng
Bridgefy lại từng được đầu tư bởi
Biz Stone, một trong những người đồng sáng lập khác của T
witter.
Hệ thốngi giao tiếp mới lạ
Ngoài việc nhắn tin riêng tư giữa hai thiết bị gần nhau,
Bitchat c̣n hỗ trợ
"pḥng tṛ chuyện nhóm" (chatroom), có thể đặt tên qua
hashtagvà bảo vệ với mật khẩu. Điều này sẽ giúp cho các nhóm người từ bạn bè đến tổ chức cộng đồng, có thể thiết lập kênh liên lạc tạm thời mà không sợ bị ṛ rỉ, tiết lộ ra số liệu ở bên ngoài.
Đặc biệt, ứng dụng c̣n hỗ trợ chức năng
store-and-forward, cho phép người dùng gửi tin nhắn đến người đang tạm thời ngoại tuyến. Tin nhắn sẽ được giữ lại và chuyển tiếp khi thiết bị nhận sẽ quay lại trong phạm vi kết nối. Đây là giải pháp thực tế giúp cho
Bitchat vượt qua giới hạn tức thời của các mạng Bluetooth thông thường.
Trong tương lai,
Bitchat dự kiến sẽ được kết hợp thêm
Wifi Direct, kỹ thuật cho phép hai thiết bị giao tiếp trực tiếp qua wifi mà không cần có điểm truy cập, để mở rộng tầm hoạt động và tăng tốc độ truyền tải. Ông Dorsey cho biết, mục tiêu là tạo ra một hệ thống giao tiếp
"ngoài lưới" (off-grid) hoàn toàn thuộc quyền kiểm soát của người sử dụng.
Phản ứng của người tiêu dùng
Ngay sau khi thông báo phát hành ra bản beta,
Bitchat đă nhanh chóng thu hút được số lượng lớn người quan tâm. Chỉ trong vài ngày, ứng dụng đă chạm ngưỡng 10,000 người dùng thử nghiệm qua
TestFlight, ứng dụng trực tuyến để cài đặt và thử nghiệm các ứng dụng di động qua mạng, hiện thuộc quyền sở hữu của Apple. Nhiều người dùng và các chuyen gia đă bắt đầu mổ xẻ sách trắng của ứng dụng trên
GitHub để nghiên cứu kiến trúc và khả năng cho ứng dụng thực tế.
Ảnh chụp màn h́nh các chức năng của Bitchat được hiển thị trong phiên bản 1.0 (Ảnh minh họa)
Mặc dù ông Dorsey đă từng rút ra khỏi dự án
Bluesky, mạng xă hội phi tập trung mà ông cho khởi động khi c̣n là
CEO Twitter (nay là X), nhưng tinh thần phi tập trung vẫn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong các dự án của ông từ việc hỗ trợ giao thức
Nostr, đầu tư vào Bitcoin đến phát minh ra các giải pháp truyền thông độc lập như
Bitchat.
Trong một thế giới ngày càng phụ thuộc vào các nền tảng về kỹ thuật lớn, nơi mà số liệu cá nhân là tài nguyên quư hơn vàng, sự xuất hiện của
Bitchat là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng quyền kiểm soát thông tin cá nhân không nên cho trao hoàn toàn cho
Big Tech.
BitChat không chỉ dành cho những người quan tâm đến kỹ thuật phi tập trung hay quyền riêng tư kỹ thuật số. Nó có thể trở thành ứng dụng sống c̣n trong các t́nh huống khẩn cấp, khi mạng di động bị đánh sập do thiên tai, khi nguồn internet bị hạn chế, hoặc đơn giản là trong môi trường quá đông người như lễ hội âm nhạc, sân vận động, nơi mà các tín hiệu thường bị chập chờn.