Quan điểm của ông Trump về tên lửa Patriot không chỉ liên quan đến Ukraine

[june04]

Câu 'có thể' của Tổng thống Mỹ Donald Trump về viện trợ tên lửa Patriot làm dấy lên nghi ngờ về sự hỗ trợ của Mỹ cho phòng không Ukraine khi số phận của Kiev đang treo lơ lửng.


Ảnh: Lockheed Martin.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời các câu hỏi về việc cung cấp thêm tên lửa đánh chặn Patriot cho Ukraine bằng một từ duy nhất mơ hồ: “Có thể”.

Với việc Kiev cần thêm sự hỗ trợ để củng cố khả năng phòng thủ, phản ứng của ông Trump đã đặt ra câu hỏi về tương lai của viện trợ quân sự Mỹ cho Ukraine và những tác động rộng hơn đối với NATO và an ninh toàn cầu.

Hệ thống phòng không Patriot, do Raytheon phát triển và được Quân đội Mỹ đưa vào sử dụng từ những năm 1980, vẫn là một trong những nền tảng tiên tiến nhất để chống lại các mối đe dọa trên không.

Tại Ukraine, Patriot đã đi vào hoạt động từ đầu năm 2023, do Mỹ, Đức và Hà Lan cung cấp. Tuy nhiên, chi phí cao của tên lửa PAC-3 MSE, ước tính khoảng 4 triệu đô la mỗi tên lửa, và năng lực sản xuất hạn chế đã gây sức ép lên khả năng duy trì phòng thủ của Ukraine.

Phản ứng mơ hồ của ông Trump đối với câu hỏi về việc chuyển giao tên lửa Patriot diễn ra vào thời điểm then chốt trong cuộc xung đột Nga-Ukraine. Lực lượng Nga đang tăng cường các chiến dịch trên không, Ukraine đã khẩn cấp yêu cầu thêm các máy bay đánh chặn. Sự do dự của ông phản ánh sự tương tác phức tạp giữa các cân nhắc về chiến lược, ngoại giao và trong nước có thể định hình quỹ đạo hỗ trợ của Mỹ cho Kiev.


Ông Trump trước đây đã bày tỏ sự hoài nghi về viện trợ không giới hạn, nhấn mạnh các đồng minh châu Âu phải gánh vác nhiều hơn. Phát biểu ngày 25/6 của ông tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở The Hague, nơi ông lưu ý tên lửa Patriot “rất khó có được”, đã nhấn mạnh đến những yêu cầu cạnh tranh đối với các hệ thống này, đặc biệt là khi Mỹ cũng đã cung cấp chúng cho Israel trong các cuộc xung đột gần đây.

Quyết định cung cấp thêm tên lửa liên quan đến việc cân nhắc rủi ro làm cạn kiệt kho dự trữ của Mỹ so với mệnh lệnh chiến lược là hỗ trợ Ukraine. Quân đội Mỹ duy trì một lượng tên lửa PAC-3 MSE hạn chế. Việc cung cấp thêm Patriot cho Ukraine có thể làm suy yếu khả năng sẵn sàng của Mỹ đối với các tình huống bất trắc toàn cầu khác, một mối quan ngại mà ông Trump đã nêu trong các cuộc thảo luận về việc cân bằng các cam kết với các đồng minh như Israel và các đối tác NATO.

Việc không hỗ trợ có nguy cơ làm suy yếu khả năng bảo vệ Ukraine và sườn phía đông của NATO. Các đồng minh châu Âu, bao gồm Đức và Hà Lan, đã cam kết thêm các hệ thống Patriot, nhưng đóng góp của họ bị giới hạn bởi kho vũ khí của riêng. Lập trường không cam kết của ông Trump có thể phản ánh nỗ lực gây sức ép buộc các thành viên NATO tăng chi tiêu quốc phòng, một chủ đề thường xuyên trong chính sách đối ngoại của ông, hoặc duy trì đòn bẩy trong các cuộc đàm phán tiềm năng với Nga.


Câu trả lời của ông Trump còn mang những hàm ý sâu xa, phản ánh sự mơ hồ cố ý đặc trưng cho cách tiếp cận của ông đối với quan hệ quốc tế. Bằng cách tránh cam kết chắc chắn, ông duy trì sự linh hoạt, khiến cả đồng minh và đối thủ phải đoán già đoán non về ý định của mình.

Chiến thuật này không phải là mới. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Donald Trump đã sử dụng sự mơ hồ tương tự khi nói về Triều Tiên, đe dọa “lửa và thịnh nộ”, sau đó theo đuổi ngoại giao. Quyết định năm 2019 của ông về việc dừng giao máy bay F-35 cho Thổ Nhĩ Kỳ vì nước này mua hệ thống S-400 của Nga cũng tận dụng sự không chắc chắn để gây áp lực lên Ankara, cuối cùng định hình lại động lực của NATO trong khu vực.

Việc thiếu rõ ràng từ Washington làm phức tạp thêm kế hoạch chiến lược của Ukraine, buộc quân đội nước này phải phân bổ các máy bay đánh chặn hiện có và ưu tiên các mục tiêu có giá trị cao như Kiev và Dnipro. Đối với Nga, lập trường của ông Trump có thể được hiểu là tín hiệu cho thấy quyết tâm dao động của Mỹ.

Trong nước, phản ứng của ông Trump hướng đến một cử tri đoàn chia rẽ. Những người ủng hộ tiếp tục viện trợ cho Ukraine, bao gồm nhiều đảng viên Cộng hòa trong quốc hội, lập luận việc củng cố Kiev là điều cần thiết để chống lại Nga. Ngược lại, một bộ phận ủng hộ cách tiếp cận theo chủ nghĩa biệt lập, ưu tiên các vấn đề trong nước hơn các cuộc xung đột nước ngoài. Bằng cách không cam kết, ông Trump bảo toàn vốn chính trị khi ông tiến gần đến cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2026.

Sự khác biệt giữa hùng biện và chính sách là rất quan trọng. Câu trả lời “Có thể” của ông Trump có thể không ngăn cản việc cung cấp tên lửa Patriot, nhưng nó định hình nhận thức ở Kiev, Moscow và các nước NATO. Như Zelensky đã lưu ý trong bài phát biểu ngày 25/6 trước Quốc hội Hà Lan, tổn thất về mặt tâm lý do sự không chắc chắn ảnh hưởng đến tinh thần của Ukraine và khả năng lập kế hoạch phòng thủ dài hạn của nước này. Cho dù là ngoại giao cố ý hay do dự, sự mơ hồ của Donald Trump cho thấy sự mong manh của liên minh xuyên Đại Tây Dương tại thời điểm mà sự thống nhất là tối quan trọng.