USA Nguyên nhân chính quyền VN+ quyết định bắt nhà báo Huy Đức

[Gibbs]

Ông Trương Huy San, tức nhà báo Huy Đức, còn được biết đến với bút danh Osin ở trên mạng xã hội. Ông là một cây viết chính luận nổi tiếng, tác giả của bộ sách Bên thắng cuộc. Thông tin "nhà báo Huy Đức bị bắt" xuất hiện trên mạng xã hội vào chiều 1/6 và được rất nhiều người chia sẻ, bàn tán.

Một nguồn tin nội bộ cho biết, “Huy Đức bị bắt vì công kích Tô Lâm” qua bài viết “Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi” ngay sau khi Bộ Công an đưa ra dự thảo quy định kiểm soát việc buôn bán, sở hữu các loại dao có lưỡi dài hơn 20cm.



Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi.

Huy Đức – 26.05.2024

“Xem phim chưởng, thì một đôi đũa, một lá bài, trong tay cao thủ cũng có thể trở thành vũ khí. Nếu tư duy ‘quy đồng’ [mọi người là tội phạm] thì có lẽ, có ngày chúng ta phải ăn bốc, vì đũa là vũ khí nguy hiểm” – Một giáo sư luật nói khi theo dõi những sửa đổi trong “Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ”.

Theo Giáo sư: Cách quản lý hiệu quả và văn minh là quản lý hành vi sử dụng, gắn liền bối cảnh không gian, ví dụ như [mang những công cụ ấy đến] bến xe, ga tàu…; chứ bà bán phở, anh tỉ lô… phải đeo cái giấy phép lủng lẳng ở cổ khi mưu sinh thì thật là nực cười; quản lý từ sản xuất thì sẽ đẩy chi phí kinh doanh lên, mà chả có tác dụng gì khi làm bếp người ta choảng nhau.

Rất đồng tình với Giáo sư nhưng tôi không chỉ tiếp cận vấn đề ở góc độ pháp lý, tôi suy nghĩ rất nhiều ở khía cạnh an ninh của người dân. Nếu định nghĩa như dự thảo thì gia đình nào của Việt Nam, đặc biệt là nông dân, mà không có ít nhất một công cụ “thuộc danh mục vũ khí thô sơ do Bộ trưởng Bộ Công an quy định” [Xem dưới chân bài, phần PS].

Vài tuần trước, một vị lãnh đạo lão thành của ngành công an cũng đã rất ngạc nhiên khi thấy báo đài đưa tin “Thanh tra Bộ Công an thanh tra tại Ngân hàng Nhà nước”. Và ông được một vị tướng về hưu giải thích, đây là “thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước và an ninh mạng”.

Khi Luật An Ninh Mạng đang được thảo luận, một số đại biểu và chuyên gia pháp lý đã nhìn thấy tình huống này [công an có thể “vào” trong nhiều ngành]; dù, bằng tư duy quản trị quốc gia thông thường, và hiểu biết của một người từng lãnh đạo ngành, không ai hình dung, công an có thêm chức năng ấy.

Chúng tôi hiểu những khó khăn của các đại biểu Quốc hội khi phản biện những chính sách, những luật do Bộ Công an trình. Ngay cả chúng tôi, khi lên tiếng góp ý cho những chính sách của ngành công an, cũng thường nhận được khá nhiều khuyến cáo. Nhưng, “Quốc gia hưng vong thất phu hữu trách”.

Việt Nam đang duy trì một thể chế tương đồng với Trung Quốc. Việt Nam nên học Trung Quốc ở những điều họ đúng: Bộ trưởng công an không phải là ủy viên bộ chính trị. Có lẽ Đảng Cộng sản Trung Quốc coi công an là công cụ của bộ chính trị chứ không để bộ chính trị trở thành con tin của công an.

Bộ Công an cũng không nên cấu trúc như hiện nay mà nên tách chức năng điều tra khỏi lực lượng cảnh sát.

Cảnh sát nên có cảnh sát quốc gia và cảnh sát địa phương. Cảnh sát quốc gia, chủ yếu là lực lượng cảnh sát cơ động [chống bạo động và duy trì tính thống nhất]. Còn, đã là cảnh sát địa phương [nhằm đảm bảo an ninh và bảo vệ dân] thì phải do chính quyền địa phương quyền tuyển chọn, bổ nhiệm và điều động, phù hợp với ngân sách và đặc thù địa phương. Những địa phương an ninh tốt [do kinh tế phát triển, dân tin tưởng chính quyền] có thể biên chế một lực lược cảnh sát cực kỳ tinh gọn.

Ngược lại, cơ quan điều tra thì không bố trí theo cấp hành chính mà có thể phân vùng, địa hạt. Cơ quan điều tra quốc gia chủ yếu điều tra tội phạm tham nhũng, tội phạm về chức vụ và tội phạm có tổ chức [cảnh sát địa phương có thể điều tra hình sự thường như trộm cắp, cố ý gây thương tích…].

Quốc hội nên giám sát, đánh giá chủ trương đưa công an chính quy về xã. Nhiều lãnh đạo cơ sở hiện nay đang nuối tiếc cái thời những công an viên của xã dù không ăn lương chính quy, hễ nghe ở đâu có việc [trộm cắp, gây rối…] là “vừa mặc áo vừa chạy tới”; họ là những công an viên gần dân, nắm chắc địa bàn và luôn sát cánh cùng chính quyền xã.

Thực tiễn nhiều năm qua cho thấy, không phải lực lượng công an đông mà đất nước an toàn hơn. Chưa bao giờ tội phạm phát triển phức tạp như vừa qua và nếu như lừa đảo trên mạng có yếu tố [mặt trái] của thời đại công nghệ thì “cướp ngân hàng” là hiện tượng mà trước đây rất hiếm [và, bà Trương Mỹ Lan chuyển hàng nghìn tỷ tiền mặt ra khỏi ngân hàng; bạo loạn có hàng trăm người tham gia… mà không phát hiện được từ trong trứng nước].

Tôi tin, nếu cắt giảm 2/3 và tăng lương lên gấp 3, không những an ninh sẽ được cải thiện mà hình ảnh người công an trong mắt người dân cũng sẽ đẹp hơn.

Cơ chế quản lý, đặc biệt là quản lý đất đai, dự án của ta hiện nay rất khó làm đúng. Rất ít ai ở trong hệ thống này đã từng ký tá mà dám tin rằng mình chưa làm gì sai. Hiện thực ấy, đã khiến cho chỉ có rất ít người đang vận hành hệ thống này không phải sống trong sợ hãi. Không chỉ quan chức. Nên tránh những điều luật khiến cho gần như mọi gia đình và phần lớn người dân đều có thể vi phạm. Đừng để thường dân cũng phải luôn nơm nớp, bất an.

Không có quốc gia nào có thể phát bền vững dựa trên sự sợ hãi.

Tôi tin là giờ đây, Đại tướng Tô Lâm sẽ tư duy như một nguyên thủ chứ không phải tư duy như một người nắm chắc Bộ Công an, đặt quyền lợi quốc gia lên trên lợi ích của ngành.

Sau những năm tháng ngao ngán chứng kiến quan tham “ăn không từ một cái gì”, háo hức chờ những vụ bắt bớ; giờ đây, cái đất nước cần là một giai đoạn thật sự thái bình. Cần những sửa đổi về thể chế để sao cho quan có thể tử tế khi còn tại chức, dân có thể ngủ ngon khi nói và làm những điều ngay thẳng.

PS: Theo dự thảo Luật Quản lý, sử dụng vũ khí, vật liệu nổ và công cụ hỗ trợ (sửa đổi), dao có tính sát thương cao là dao sắc, dao nhọn và dao sắc nhọn, có chiều dài lưỡi dao từ 20cm trở lên hoặc có chiều dài lưỡi dao dưới 20cm nhưng được hoán cải, lắp ráp để có công năng, tác dụng tương tự dao có tính sát thương cao thuộc danh mục vũ khí thô sơ do Bộ trưởng Bộ Công an ban hành. Dự thảo luật này cũng yêu cầu “khai báo vũ khí thô sơ và dao có tính sát thương cao trong sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, nhập khẩu”.

Ảnh đặc vụ chính quyền Hà Nội đưa nhà báo về sở mật vụ


Trước khi biến mất, trên Facebook mang tên Truong Huy San có đăng tải bài viết “Những suy nghĩ không rời rạc” vào ngày 28/5, trong đó ông bình luận về các vấn đề pháp quyền tại Việt Nam và viết rằng việc tái lập các ban Đảng thời ông Nguyễn Phú Trọng là "một bước lùi về chính trị".
Ông mở đầu bài viết: “Sáng qua, một vị tướng lão thành từng giữ một vị trí đầy quyền lực trong ngành công an điện thoại nói chuyện rất lâu sau khi đọc bài của tôi. Ông cho rằng, nếu như tinh thần xây dựng một nhà nước pháp quyền từng thắng thế trong thập niên 2000 thì nay, tinh thần đó đã bị bóp chết.”

“Trước Hiến pháp 1992, nhà nước của chúng ta là nhà nước chuyên chính vô sản. ‘Pháp luật là ý chí của giai cấp thống trị hay lực lượng cầm quyền’. Cho dù không tuyên bố thì sau Hiến pháp 1992, từ hình luật, dân luật cho đến các luật chuyên ngành khác đều được Việt Nam xây dựng trên tinh thần hướng tới nhà nước pháp quyền. Đặc biệt, Quốc hội đã phải sửa hàng trăm điều luật cho tương thích dần với các quốc gia mà ta làm ăn với họ [BTA với Mỹ, WTO…]. Những nỗ lực này kết thúc từ 2006 và những gì ta đang chứng kiến cho thấy, hồn ma ‘pháp luật là ý chí của giai cấp cầm quyền’ đang dần hiện về," ông viết trên trang Truong Huy San.

Trong bài viết này, chủ nhân Facebook còn nhắc đến những điểm mạnh và yếu của người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam:

"Những người biết chuyện cung đình đánh giá cao sự giữ gìn của ông Nguyễn Phú Trọng và vợ con ông [ít nhất là cho đến nay]. Nhưng, quản trị quốc gia [trong đó có chống tham nhũng] phải bằng thể chế chứ không thể trông chờ vào 'tấm gương đạo đức' của một vài cá nhân hay việc bắt bớ, loại bỏ một vài con sâu chúa.

"Tuy cảm phục mức độ liêm chính, về mặt vật chất, của ông Nguyễn Phú Trọng, dân chúng vẫn chưa thấy các dấu hiệu chứng tỏ sẽ có 'Đổi mới II' trong nhiệm kỳ cuối của ông. Nếu cho đến ngày nghỉ hưu, ông không đưa ra được một lộ trình chính trị để đất nước dân chủ hơn, sự sạch sẽ của ông sẽ là vô nghĩa," dẫn bài viết trên Facebook Truong Huy San.
Chưa hết, một bài viết khác gần đây có nhan đề "Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi" trên Facebook Truong Huy San nói về quyền lực của Bộ Công an trong hệ thống chính trị và điều hành nhà nước có đoạn:

"Việt Nam đang duy trì một thể chế tương đồng với Trung Quốc. Việt Nam nên học Trung Quốc ở những điều họ đúng: Bộ trưởng công an không phải là ủy viên bộ chính trị. Có lẽ Đảng Cộng sản Trung Quốc coi công an là công cụ của bộ chính trị chứ không để bộ chính trị trở thành con tin của công an."

"Bộ Công an cũng không nên cấu trúc như hiện nay mà nên tách chức năng điều tra khỏi lực lượng cảnh sát..."

"Thực tiễn nhiều năm qua cho thấy, không phải lực lượng công an đông mà đất nước an toàn hơn."

"Không có quốc gia nào có thể phát bền vững dựa trên sự sợ hãi. Tôi tin là giờ đây, Đại tướng Tô Lâm sẽ tư duy như một nguyên thủ chứ không phải tư duy như một người nắm chắc Bộ Công an, đặt quyền lợi quốc gia lên trên lợi ích của ngành," bài viết nêu.

Những bài viết này trên Facebook Truong Huy San được đánh giá là đã nêu bật một số vấn đề quan trọng trong việc lãnh đạo đất nước của Đảng Cộng sản.

"Trong tình hình chính trị xã hội của Việt Nam như hiện nay, tôi có thể nói rằng bất cứ một trí thức đích thực nào quan tâm đến vận mệnh của dân tộc và sự phát triển của đất nước đều có thể gặp tình trạng như Huy Đức,".

*****

Nhà báo Huy Đức, tên thật là Trương Huy San, sinh 1962, quê quán tại Hà Tĩnh.

Ông từng tham gia trong quân đội với hơn 3 năm ở Campuchia trong giai đoạn chiến tranh giữa Việt Nam với chính quyền Khmer Đỏ.

Bút danh Huy Đức được công chúng biết đến trên báo Tuổi Trẻ.

Ông cũng từng làm báo cho tờ Sài Gòn Tiếp thị và bị sa thải vào năm 2009 vì bài viết "Bức tường Berlin".

Sau khi rời các cơ quan báo chí nhà nước, ông trở thành một cây viết chính trị-xã hội nổi tiếng trên mạng xã hội với bút danh Osin.

Năm 2012, ông nhận học bổng một năm của chương trình Nieman trao cho một số phóng viên tu nghiệp và nghiên cứu tại Viện Đại học Harvard.

Ông cũng được biết đến với bộ sách Bên thắng cuộc, ra mắt độc giả vào năm 2012. Tác phẩm gồm hai cuốn là Giải phóng và Quyền bính, với trọng tâm là những diễn biến chính trị tại Việt Nam từ những năm 1950, đặc biệt là từ năm 1975 đến cuối những năm 1990.

Vào năm 2022, kỷ niệm 10 năm sách Bên thắng cuộc ra mắt, Ben Kerkvliet, một giáo sư hưu trí của Đại học Quốc gia Úc, viết cho BBC và khen ngợi rằng Bên thắng cuộc "tự nó là một thành tựu đáng khâm phục và sẽ vẫn là một đóng góp vô giá cho học thuật trong thời gian dài".

Bên cạnh sự nghiệp viết, ông Trương Huy San cũng được biết đến với nhiều hoạt động xã hội. Ông là một trong những người sáng lập chương trình Nhịp cầu Hoàng Sa nhằm hỗ trợ các gia đình tử sĩ, thương phế binh Hải chiến Hoàng Sa năm 1974 và các gia đình liệt sĩ, các cựu chiến binh, thương binh Trường Sa.

Gần đây ông có tham gia một số hoạt động trồng cây bảo vệ môi trường.


*****
Vài chi tiết trong bài sau đây của tác giả Huỳnh Văn Hoa về nhà báo Huy Đức không chính xác, chẳng hạn như chỗ này: "Về lại Việt Nam, Huy Đức đầu quân cho báo Sài Gòn Tiếp Thị (SGTT)... Kết cục, nhà cầm quyền đã buộc đóng cửa báo SGTT một cách oan ức".
Có lẽ tác giả Huỳnh Văn Hoa nhớ lầm, vì nhà báo Huy Đức bị báo Sài Gòn Tiếp Thị sa thải hồi tháng 8-2009, sau khi viết các bài "Chị Hai Thủ tướng", "Bức tường Berline", "Biên giới tháng Hai"... Sau khi rời khỏi SGTT, gần ba năm sau, tháng 5-2012, nhà báo Huy Đức đi Mỹ du học bằng chương trình học bổng của trường Harvard. Cuối năm 2012 và đầu năm 2013, ông cho xuất bản hai tập sách "Bên Thắng Cuộc". Trong khi đó, báo SGTT đến năm 2014 mới bị đình bản.
Nói thêm, Tổng biên tập báo SGTT lúc đó là ông Tâm Chánh, đã bị ép phải sa thải nhà báo Huy Đức. Đây là bức điện ngày 28-10-2009 của Lãnh sự quán Mỹ ở Sài Gòn có nói tới vụ nhà báo Tâm Chánh bị Ban Tuyên giáo Thành ủy mời làm việc, họ đưa ra 100 bài báo mà họ cho là "có vấn đề", trong đó có 57 bài do nhà báo Huy Đức viết. Và họ đã buộc nhà báo Tâm Chánh phải sa thải nhà báo Huy Đức, là người bạn và là đồng nghiệp của mình.
Tôi chơi với Huy Đức đã vài mươi năm, từ lúc anh ấy thành đồng đội của tôi trong nhóm Thời báo Kinh tế Sài Gòn (TBKTSG). Trước đó Huy Đức là phóng viên khá nổi tiếng mảng nội chính của báo Tuổi Trẻ, rồi có thời gian ngắn làm cho báo Nông Thôn Ngày Nay.
Ở TBKTSG, Huy Đức là cây bút chính luận nổi bật nhất. Anh đảm đương việc theo dõi, tường thuật các kỳ họp Quốc hội, các chính sách quan trọng về Kinh tế - Xã hội và phỏng vấn các lãnh đạo cấp cao. Những bài tường thuật của anh không chỉ miêu tả sự kiện mà luôn kèm theo những ý kiến phân tích, bình luận rất sắc sảo.
Trong thời gian làm TBKTSG, Huy Đức cũng đồng thời thu thập tài liệu về những biến cố và nhân vật lịch sử sau năm 1975 ở miền Nam, phỏng vấn rất nhiều quan chức cao cấp đương nhiệm hoặc đã nghỉ hưu, mà anh nói là để chuẩn bị viết hồi ký giúp ông cựu thủ tướng Võ Văn Kiệt. Những tài liệu này là nòng cốt để sau này anh viết ra bộ sách quan trọng “Bên Thắng Cuộc", gồm hai tập, do Người Việt xuất bản ở California.
Tôi cho rằng, đến thời điểm hiện nay, chưa có bộ sách nào về tình hình miền Nam sau năm 1975 có đầy đủ thông tin dữ kiện như sách của Huy Đức, dù cái nhìn của tác giả vẫn dựa trên quan điểm của “bên thắng cuộc” mà không phải ai cũng chấp nhận. Với một nhà báo chuyên nghiệp, viết ra một bộ sách như vậy là đủ để làm nên “sự nghiệp để đời" rồi.
Huy Đức làm việc rất chăm chỉ và khi xử lý đề tài anh luôn có những phát hiện mới, thú vị mà các phóng viên thường ít để ý. Anh cũng chịu khó học hỏi đến mức từ một người tiếng Anh “một chữ bẻ đôi không biết" chỉ vài năm đã có đủ khả năng ngoại ngữ để du học bên Mỹ theo chương trình học bổng Humphrey.
Ngoài đời, Huy Đức thường chơi với một nhóm sĩ quan an ninh cao cấp gốc Nghệ - Tĩnh ở Sài Gòn; họ thường gặp nhau ăn sáng vài tuần một lần tại một nhà hàng trên đường Sương Nguyệt Anh, quận Nhất. Có thể từ nhóm bạn đồng hương này mà Huy Đức khai thác được nhiều thông tin thuộc loại quý hiếm mà các báo khác không có được.
Khi Huy Đức hoàn tất khoá học bên Mỹ và trở về nước sau khi đã xuất bản bộ sách gây chấn động dư luận trong và ngoài nước, nhiều người đoán rằng chắc chắn anh sẽ bị bắt, song điều đó đã không xảy ra, tôi nghĩ có phần “bảo kê" của nhóm đồng hương Nghệ Tĩnh, thậm chí ở cấp cao hơn.
Về lại Việt Nam, Huy Đức đầu quân cho báo Sài Gòn Tiếp Thị (SGTT), lúc ấy vừa tách ra khỏi nhóm TBKTSG, theo chính sách “chiêu hiền đãi sĩ" của tổng biên tập Tâm Chánh. Nhiều bài của Huy Đức trên SGTT về cuộc chiến tranh biên giới 1979, về nội tình chính trị ở Campuchia, đặc biệt là về tình trạng tham nhũng của gia đình “Ba X" được đông đảo bạn đọc tán thưởng, nhưng cũng làm cho nhà cầm quyền hết sức khó chịu. Kết cục, nhà cầm quyền đã buộc đóng cửa báo SGTT một cách oan ức.
Ngoài viết báo, Huy Đức thời gian này còn khởi xướng một chương trình xã hội có ý nghĩa có tên “Nhịp Cầu Hoàng Sa", vận động tài trợ để xây nhà và hỗ trợ cuộc sống cho thân nhân các tử sĩ đã hy sinh trong các cuộc chiến chống xâm lược Trung Cộng ở Hoàng Sa 1974 và Trường Sa 1988.
Chơi với Huy Đức khá lâu và khá thân nhưng trong nghề nghiệp, nhiều lúc tôi không tán thành quan điểm của anh ấy. Huy Đức thường đả kích một cách cay độc các nhân vật phản diện, quan chức tham nhũng, lôi cả gia tộc của họ ra để lên án, trong lúc tôi nghĩ vấn đề là hệ thống, không phải cá nhân. Tuy không có mâu thuẫn gì lớn nhưng do khác biệt quan điểm nghề nghiệp, anh đã “unfriend" tôi khỏi trang Facebook cá nhân của anh; sau đó thì tôi sang Mỹ định cư nên không còn gặp nhau nhiều nữa.
Từ khi đi Mỹ về, Huy Đức viết nhiều bài hàm ý kêu gọi cải cách hệ thống, nhưng đem cái mô hình dân chủ pháp quyền của Mỹ mà anh học được áp vào thực tế chính trị Việt Nam thì không khớp, không hiệu quả nên các ý kiến của anh “thường rơi vào hư không” như anh viết. Dẫu vậy, anh vẫn kiên trì phản biện.
Bài phản biện mới nhất của anh có lẽ là bài “Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi" đăng trên trang Tiếng Dân ngay sau khi Bộ Công an đưa ra dự thảo quy định kiểm soát việc buôn bán, sở hữu các loại dao có lưỡi dài hơn 20cm. Kiểu “phản biện" thế này thường được gọi là “đối lập trung thành”, phản biện những chính sách cụ thể nhưng vẫn trung thành với chế độ, khác với những người “bất đồng chính kiến".
Nhiều khi Huy Đức phản biện chính sách quá đà, sa vào công kích cá nhân; đây là chuyện người cầm bút khó mà tránh được. Trong bối cảnh phe phái, đấu đá quyết liệt thì khi công kích một người, một nhóm nào đó, người viết đã vô tình hay hữu ý đứng về một nhóm khác, một phe khác, đối lập. Trong bài đoản văn “Những suy nghĩ không rời rạc” đăng ngày 28/05/2024, Huy Đức đã rơi vào tình trạng đó. Từ chỗ phản biện “tinh thần pháp quyền đã chết”, anh rơi vào chỗ phê phán chính sách quản trị quốc gia của ông tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đến đây thì dường như nhà cầm quyền không còn chịu đựng được Huy Đức nữa và họ phải ra tay.
Thật ra trong một xã hội pháp quyền thì những cây bút phản biện như Huy Đức chẳng những không bị trừng phạt mà còn được khuyến khích, giống như chiếc xe hơi cần có phanh (thắng) để khỏi rơi xuống vực. Lợi dụng ngòi bút để công kích cá nhân vô căn cứ thì đã có luật chống phỉ báng, chống vu cáo… xử lý, không nên và không thể quy chụp những ý kiến phản biện là “chống phá” để bỏ tù người cầm bút. Tiếc là Huy Đức (và nhiều người khác nữa) đã không được làm việc trong một môi trường tự do như vậy, và anh đã phải trả giá, trước mắt là bị tạm giam và sau này có thể là án tù vì một tội danh nào đó theo điều 331 hoặc 117 bộ luật hình sự.
Thôi thì chỗ bạn bè, cầu cho anh tai qua nạn khỏi và mong sớm gặp lại một đồng nghiệp tài năng.

Cả ngày nay mạng xã hội râm ran vụ anh Huy Đức bị bắt. Tôi khá ngạc nhiên khi nghe tin này, vì anh, vẫn như mọi khi, đăng những stt khá là nảy lửa.
Hồi anh mới ra cuốn “Bên thắng cuộc” phần một, tôi nghe mấy anh quan chức xì xào. Hồi đó, tôi chưa biết anh Huy Đức, cũng chưa đọc “Bên thắng cuộc”, nhưng những gì tôi nghe mấy anh quan chức nói về anh ở những buổi gặp mặt không chính thức (không phải các cuộc họp chi bộ, đảng bộ, hay hội nghị này nọ…), thì anh phải là một người hùng.
Khi bắt đầu để ý đến thế sự, tôi mới đọc được “Bên thắng cuộc”. Rồi tôi gặp anh, và được anh tặng cuốn “Bên thắng cuộc” phần hai (Quyền bính). Thật tình thì tôi đọc không kĩ lắm, do những điều tôi biết đôi khi còn dữ dội hơn. Cho đến một hôm, tôi được nghe chính người liên quan kể lại, việc Tướng Giáp và Tướng Trà đã từng bị giam lỏng, có thể bị đưa ra xử với tội đảo chính.
Tôi nói chuyện đó với một số anh em, có cả anh, trong một lần gặp mặt. Anh trách tôi không đọc cuốn sách của anh. Vì trong đó anh viết rất rõ câu chuyện này. Tôi đọc lại đoạn đó trong cuốn sách của anh, thì đúng là như vậy. Người phá vỡ âm mưu đưa Tướng Giáp và Tướng Trà vô tù, chính là ông Võ Viết Thanh, người sau này trở thành Chủ tịch UBND TPHCM.
Có một thời, anh được cư dân mạng đặt cho biệt danh là “Chuông nguyện hồn”, vì anh cứ nhắc đến kẻ nào thì y như rằng kẻ đó vô tù. Nhiều người nói anh đu theo thế lực này, viết cho thế lực kia. Nhưng tôi thấy, những điều anh viết hầu hết đều là đúng, cho dù đôi khi anh hơi thiên về một hướng. Thường người ta thắc mắc, thậm chí công kích anh, chính là những điều mà anh không viết, chứ không phải độ chính xác của những điều anh viết ra.
Cách đây vài hôm, tôi hơi khó hiểu về việc anh viết, ám chỉ rằng BCT là con tin của ai đó. Định bụng hỏi anh về chuyện này. Chưa kịp gọi anh thì nghe tin anh bị bắt. Tôi nghĩ, anh thừa hiểu hệ thống này, và đã chuẩn bị cho điều đó. Thôi thì chúc anh đủ nghị lực và độ khôn khéo để vượt qua kiếp nạn này.
Xuân Sơn Võ

Tôi và anh Huy Đức bằng tuổi và biết nhau đã lâu. Trong giai đoạn First News đấu giá bức tranh và thực hiện cuốn sách Gạc Ma - Vòng Tròn Bất Tử, chúng tôi gặp nhau nhiều dù anh Huy Đức đang bận âm thầm làm Nhịp cầu Hoàng Sa.
Tính của anh Huy Đức trầm tĩnh, ít nói và sâu sắc, giọng văn và nhận xét sắc bén khi viết những bài trên FB. Có một giai đoạn anh làm tôi và bạn bè rất ngạc nhiên vì có những nguồn thông tin ít người lúc đó biết được. Tôi không hỏi và anh cũng không kể. Cách anh viết trên FB rất thẳng thắn và không né tránh khi đề cập đến những vấn đề quan trọng và với những người có trọng trách chính trị. Nhưng cách viết chính luận thẳng thắn đó có thể hợp hơn nếu như anh ở một quốc gia khác.
Khi First News chúng tôi thực hiện cuốn sách Gạc Ma và giúp các gia đình liệt sĩ Gạc Ma, anh luôn quan tâm trong khi anh cũng có nhiều việc với các gia đình tử sĩ Hoàng Sa. Tôi nhận ra ở anh cùng có một tình yêu đặc biệt với những người lính nơi biển đảo và ở đất nước Việt Nam.
Tối hôm ra mắt sách và gặp mặt các anh em cựu chiến binh Gạc Ma, gia đình liệt sĩ Gạc Ma, anh đến chung vui cùng chúng tôi tại một nhà hàng ngoài thành phố và trò chuyện khá lâu với các cựu binh Gạc Ma.
Hôm nay nhận được tin anh tôi rất bất ngờ - và chỉ biết thực sự nguyện cầu cho anh được bình an.
Nguyễn Văn Phước

Trương Huy San (Huy Đức) đăng bài phê bình TBT Nguyễn Phú Trọng rất nặng
- Tổng Trọng yêu cầu Facebook chặn truy cập bài này tại Việt Nam, vì bị Trương Huy San (Huy Đức) phê bình quá nặng, trong đó nặng nhất là câu:
"Quản trị quốc gia [trong đó có chống tham nhũng] phải bằng thể chế chứ không thể trông chờ vào "tấm gương đạo đức" của một vài cá nhân hay việc bắt bớ, loại bỏ một vài con sâu chúa".
Sau đây là đoạn phê bình của Huy Đức, trích nguyên văn:
---------------------------------
I. TINH THẦN PHÁP QUYỀN ĐÃ CHẾT
Sáng qua, một vị tướng lão thành từng giữ một vị trí đầy quyền lực trong ngành công an điện thoại nói chuyện rất lâu sau khi đọc bài của tôi. Ông cho rằng, nếu như tinh thần xây dựng một nhà nước pháp quyền từng thắng thế trong thập niên 2000s thì nay, tinh thần đó đã bị bóp chết.
Trước Hiến pháp 1992, nhà nước của chúng ta là nhà nước chuyên chính vô sản. “Pháp luật là ý chí của giai cấp thống trị hay lực lượng cầm quyền”. Cho dù không tuyên bố thì sau Hiến pháp 1992, từ hình luật, dân luật cho đến các luật chuyên ngành khác đều được Việt Nam xây dựng trên tinh thần hướng tới nhà nước pháp quyền. Đặc biệt, Quốc hội đã phải sửa hàng trăm điều luật cho tương thích dần với các quốc gia mà ta làm ăn với họ [BTA với Mỹ, WTO, TTP…].
Những nỗ lực này kết thúc từ 2006 và những gì ta đang chứng kiến cho thấy, hồn ma “pháp luật là ý chí của giai cấp cầm quyền” đang dần hiện về.
II. ĐỨC TRỊ HAY PHÁP TRỊ
Ngày 14-4-2016, tôi viết:
Hiến pháp 1992, tuy còn dùng dằng giữa “hai con đường” đã vẽ cho Việt Nam một nền cộng hòa trên giấy. Ngay cả những tổng bí thư bị coi là bảo thủ nhất như Đỗ Mười hay Lê Khả Phiêu, sau Hiến pháp 1992, cũng đã phải chuyển dần từ một chế độ đảng trực trị sang một chế độ đảng cầm quyền thông qua nhà nước.
Việc tái lập các ban Đảng thời ông Nguyễn Phú Trọng là một bước lùi về chính trị. Sinh thời, Nguyễn Bá Thanh là một người rất được công chúng tung hô nhưng nếu những người am hiểu nhà nước pháp quyền biết cách ông Trưởng ban Nội chính Nguyễn Bá Thanh ngồi sau cánh gà các phiên tòa “lãnh đạo án” như thế nào chắc chắn họ sẽ vô cùng thất vọng.
Chống tham nhũng bằng Ban Nội chính [và các ban đảng] thay vì gỡ bỏ “vòng kim cô nội chính” cho các cơ quan tư pháp, để họ tiến hành tố tụng theo các nguyên tắc dân chủ, pháp quyền, thì không chóng thì chày sẽ có Ba X tân thời thay cho Ba X cũ.
…..
Những người biết chuyện cung đình đánh giá cao sự giữ gìn của ông Nguyễn Phú Trọng và vợ con ông [ít nhất là cho đến nay]. Nhưng, quản trị quốc gia [trong đó có chống tham nhũng] phải bằng thể chế chứ không thể trông chờ vào “tấm gương đạo đức” của một vài cá nhân hay việc bắt bớ, loại bỏ một vài con sâu chúa.
Tuy cảm phục mức độ liêm chính, về mặt vật chất, của ông Nguyễn Phú Trọng, dân chúng vẫn chưa thấy các dấu hiệu chứng tỏ sẽ có “đổi mới II” trong nhiệm kỳ cuối của ông. Nếu cho đến ngày nghỉ hưu, ông không đưa ra được một lộ trình chính trị để đất nước dân chủ hơn, sự sạch sẽ của ông sẽ là vô nghĩa.
- Trương Huy San -

Những bài viết gần đây của Nhà báo Huy Đức rất mạnh mẽ, đụng chạm trực tiếp đến cả thể chế nhưng chỉ là giọt nước tràn ly.
Đích ngắm thực sự trong vụ bắt giữ Huy Đức là số lượng tư liệu, tài liệu rất lớn ở tại gia đình anh. Đây là mục tiêu quan trọng số 1 của nhóm "đảo chính mềm" hiện đang ghi bàn 1-0.
Khi có trong tay số lượng tài liệu mà Nhà báo Huy Đức đã dày công sưu tập và lưu trữ, "Bên thắng 1-0" sẽ tiếp tục tấn công, gây sức ép liên tục lên khung thành, hầu dứt khoát ghi bàn cách biệt, đập tan những manh nha phản công.
Lê Quốc Quân

Mặc dù truyền thông "lề đảng" vẫn chưa xác nhận, nhưng thông tin nhà báo Huy Đức, (tên thật là Trương Huy San, bút danh Osin), tác giả "Bên Thắng Cuộc" bị bắt, đã làm nóng cộng đồng mạng từ đêm qua tới bây giờ.
Một số người cho rằng, nhà báo Huy Đức là người của phe này, phe kia, nhưng chúng tôi nghĩ, ông chỉ đơn giản là một cây bút bất đồng chính kiến đang sống trong thể chế độc tài. Những bài viết của ông nói lên quan điểm của mình, hoàn toàn khác với quan điểm của nhà cầm quyền, cho nên chuyện ông bị bắt chỉ là vấn đề thời gian và có thể ông cũng đã đoán trước được, bởi trong chế độ này, dám viết như ông không bị bắt mới là lạ.

Bài viết sau đây, LS Đặng Đình Mạnh bình luận về sự kiện nhà báo Huy Đức bị bắt:
***
Sau khi cây viết thạo tin nhất Việt Nam đưa tin nhà báo Huy Đức (tức Trương Huy San, Osin) vừa bị bắt giữ, khởi tố hình sự và khám xét nơi ở, thì khá nhiều bạn tỏ vẻ hồ hởi?!
Tôi hơi ngạc nhiên vì nếu không có mối thâm thù riêng tư gì với Huy Đức, thì sao các bạn lại vui như vậy? Theo dõi Huy Đức từ lâu, tôi nhận thấy anh ấy là người rất điềm đạm trên trang Facebook của mình, không sa đà vào những tranh cãi trước những lời bình luận trái chiều hoặc khiêu khích.
Nếu các bạn cho rằng Huy Đức là người được ông Trọng chống lưng, tôi đồng ý. Nếu các bạn cho rằng Huy Đức là cây viết đấm đá cho phe cánh trong chế độ, tôi vẫn đồng ý.
Nhưng những điều đó chưa đủ vẽ lên chân dung đầy đủ của Huy Đức để mà chúng ta có thể phán xét, quy chụp.
Chắc nhiều bạn còn nhớ Huy Đức đã là tác giả của bộ sách Bên Thắng Cuộc khi đưa công khai ra trước công chúng toàn bộ chuyện cung đình của chế độ kéo dài trong nhiều thập kỷ, liên quan đến hàng trăm nhân vật, sự kiện mang tầm vóc lịch sử. Trong đó, có nhiều nhân vật, sự kiện công chúng chỉ biết qua sự xét đoán, thông tin rời rạc, thì nhờ nhà báo Huy Đức, qua bộ sách Bên Thắng Cuộc mà các sự kiện đó đã được xác nhận là sự thật lịch sử. Không chỉ là sự thật lịch sử, mà còn cho thấy rõ bản chất phản động, là bộ mặt thật đầy xấu xí của chế độ.
Thỉnh thoảng, trên trang mạng xã hội của mình, Huy Đức vẫn đăng tải các bài viết có nội dung đánh giá về chính sách, về nhân vật chính trị đương thời… Như lời một ký giả đang làm việc tại một đài truyền thông lớn của Hoa Kỳ có trụ sở tại DC đã đánh giá về Huy Đức khi biết tin anh ấy bị bắt giữ: “Huy Đức viết đánh thẳng vào đầu não, chứ đâu phải là người chỉ đánh từ vai trở xuống…”. Tuy nhiên, chúng tôi cũng thừa nhận Huy Đức đã không viết để “đánh” người chống lưng cho mình.
Chỉ với từng ấy việc, Huy Đức đã là cây viết gần đúng với thiên chức nhà báo nhất mà chúng ta đã từng biết. Anh ấy bị bắt giữ, khởi tố hình sự, chứng tỏ anh ấy đã viết những điều mà chế độ không cho phép viết. Cho thấy, anh ấy đã bản lĩnh hơn cả hàng vạn cây viết được xưng danh nhà báo cách mạng nhưng chỉ viết một chiều, kể cả viết dối trá và viết những điều được phép viết.
Thậm chí, cho dù chúng ta không hài lòng hoặc có quan điểm trái ngược với những vấn đề mà nhà báo Huy Đức đã từng viết, đề cập, thì việc chế độ đàn áp anh ấy chỉ vì những bài viết thể hiện quan điểm chính trị của một người, thì cũng vẫn là bất công. Vì lẽ, thế giới văn minh không ai cầm tù những người có quan điểm, nhận thức và viết trái với chính sách, quan điểm của chính quyền cả.
Tôi đã từng thấy nhiều bạn trích dẫn câu nói kinh điển thường được cho là của Voltaire, nhà văn, nhà tư tưởng Pháp quốc rằng: “Tôi không đồng tình với những gì bạn phát biểu, nhưng tôi sẵn sàng chiến đấu đến chết để bảo vệ quyền được phát biểu của bạn” (1).
Cho nên, lúc này, hồ hởi trước việc nhà báo Huy Đức bị chế độ bắt giữ, khởi tố hình sự, chẳng khác nào chúng ta hồ hởi trước quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí bị chế độ tước đoạt cả!
_______
Ghi chú: Câu nói trên của Evelyn Beatrice Hall, không phải của Voltaire. Evelyn Beatrice Hall nói, nguyên văn như sau: "I disapprove of what you say, but I will defend to the death your right to say it". (Tạm dịch: Tôi không đồng ý với điều bạn nói, nhưng tôi sẽ bảo vệ đến cùng quyền được nói của bạn).

Trần Quốc Quân

Tôi biết đến Huy Đức từ những bài báo văn phong nhẹ nhàng nhưng ý tứ sắc bén, nảy lửa, có trách nhiệm của người cầm bút viết về nhiều vấn đề xã hội Việt Nam.
Tôi biết đến Huy Đức qua tác phẩm "Bên thắng cuộc" viết về những chuyện "thâm cung bí sử" của giới chính trị quyền lực tột cùng làm rung chuyển dư luận Việt Nam.
Tôi biết đến Huy Đức qua Quỹ từ thiện Hoàng Sa và Gạc Ma ủng hộ rất thiết thực các gia đình liệt sỹ đã hi sinh để bảo vệ biển đảo thiêng liêng của Việt Nam trước dã tâm xâm lược của Trung Quốc.
Tôi biết đến Huy Đức qua Quỹ Hỗ trợ trồng rừng, qua chương trình phủ xanh đồi trọc trên các miền biên ải Việt Nam.
...
Với tôi, nhà báo Huy Đức và nhà viết sử cung đình Huy Đức là một người yêu nước, một người có trách nhiệm xã hội.
Việc Huy Đức bị bắt (nếu đúng) nói lên một điều, rằng Công lý và Pháp quyền hiện thời ở Việt Nam chỉ nằm trên giấy, và được phát ngôn từ miệng những người thực thi quyền lực cùng với đám đông ảo tưởng, ăn theo.
Nền dân chủ mà Việt Nam ra rả tuyên truyền còn xa vời vợi lắm, người ơi!

Có tin nhà báo Osin Huy Đức (FB Trương Huy San) bị bắt và khám nhà. Anh đã thường xuyên đăng tin sớm về bắt các nhân vật có tên tuổi nên hẳn anh có thể sớm biết mình sắp bị bắt và viết bài nào đó cuối cùng tự thông báo. Gần đây anh viết 2 bài đáng chú ý, ta thử tìm xem anh có nhắn gởi tin hiệu gì về chuyện "tôi cũng sắp bị bắt" không:
- 6 ngày trước: bài MỘT QUỐC GIA KHÔNG THỂ PHÁT TRIỂN DỰA TRÊN SỰ SỢ HÃI (nói về những cải cách nên có trong Bộ Công An "... sau những năm tháng ngao ngán chứng kiến quan tham “ăn không từ một cái gì”, háo hức chờ những vụ bắt bớ; giờ đây, cái đất nước cần là một giai đoạn thật sự thái bình..."). Anh đã nhắc tới "bắt bớ".
- 4 ngày trước, ngày 29/5: bài NHỮNG SUY NGHĨ KHÔNG RỜI RẠC. (I. Tinh thần pháp quyền đã chết; II. Đức trị hay Pháp trị; III. Đường xa phải nghĩ nỗi sau này; IV. Hiện tượng thầy Thích Minh Tuệ; V. Từ hiện tượng thầy Thích Minh Tuệ nhớ Lê Quang Thung và Bắc Hà). Trong câu "... quản trị quốc gia [trong đó có chống tham nhũng] phải bằng thể chế chứ không thể trông chờ vào "tấm gương đạo đức" của một vài cá nhân hay việc bắt bớ, loại bỏ một vài con sâu chúa..." Anh lại nhắc tới từ "bắt bớ".
Còn với câu "... Những gì ta đang chứng kiến cho thấy, hồn ma “pháp luật là ý chí của giai cấp cầm quyền” đang dần hiện về..." có thể khẳng định anh đang trăn trở về chuyện chính anh sắp bị bắt.
Tù đày là một "Bình thường mới" đối với nhà báo Trương Huy San!
Bùi Quang Minh

Huy Đức: Kêu than như vô can
Hôm trước, nghe Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói trên tivi, tôi phải chạy vào coi có đúng ổng không. Từ 2008 - 2014, các bộ ngành Việt Nam đẻ thêm khoảng 7.000 giấy phép con và điều kiện kinh doanh. Nhưng, theo tôi, chỉ cần Bộ Kế hoạch Đầu tư bỏ Luật Quy Hoạch và Luật Đầu Tư là đã đủ để người Việt Nam "làm như vũ bão".
Trong thời đại ngày nay, chậm đầu tư vài tuần đã là có thể mất cơ hội, thế nhưng ở Việt Nam, chỉ riêng xin chủ trương, các nhà đầu tư đã có thể đợi hàng năm.
Nhà nước làm sao nhạy bén thị trường bằng doanh nhân mà lên quy hoạch với phê duyệt đầu tư. Thay vì quy hoạch nhà nước chỉ được đưa ra các nguyên tắc, ví dụ: Cấm làm nhà bám mặt tiền những con đường liên huyện, liên tỉnh; Cấm chuyển sang đất xây dựng ở những vùng "bờ xôi ruộng mật" nhằm đảm bảo an ninh lương thực; Câm công nghiệp gây ở nhiễm ở đầu nguồn nước, gần khu dân cư...
Tách bạch đất đai thành tài sản công, tài sản tư. Đất công, thì nhà nước đấu giá [kèm theo điều kiện sử dụng đất]. Đất tư thì để doanh nghiệp tự nhận chuyển nhượng, nhận chuyển nhượng xong là "đầu tư". Nhà nước không thu hồi đất và giao đất, không cấp giấy phép xây dựng mà những công ty tư vấn thiết kế, giám sát đủ điều kiện hành nghề tự làm, chịu trách nhiệm trước pháp luật và chủ đầu tư.
Giảm bớt tối đa những ngành kinh doanh có điều kiện mà nhà nước có thể quản lý bằng một số thủ tục.
Chỉ có cải cách theo hướng này thì mới có thể giải phóng môi trường đầu tư, cắt giảm biên chế, tăng lương và ngăn chặn sự nhũng nhiễu của bộ máy.
***
PS: Chỉ nửa tiếng sau khi tôi post bài này, một nhà đầu tư trong ngành hàng không gửi cho tôi ý kiến sau đây: LUẬT ĐẦU TƯ ĐEO GÔNG CHO HÀNG KHÔNG
Trước đây, để thành lập, xin giấy phép hàng không, doanh nghiệp chỉ phải thực hiện theo một luật là Luật Hàng không, do Bộ GTVT là cơ quan chủ trì và cấp giấy phép. Năm 2016 Luật Đầu tư sửa đổi đã đưa giấy phép hàng không thành đối tượng của Luật Đầu tư, mặc dù hãng hàng không không sử dụng tý tài nguyên đất đai nào.
Từ đó đến nay để thành lập hãng hàng không phải thực hiện theo 2 luật: đầu tiên theo Luật Đầu tư, rồi sau đó theo Luật Hàng không.
Cả hai quy trình thủ tục đều phải lên đến tận Thủ tướng để được chấp thuận chủ trương. Lần thứ nhất, Thủ tướng chấp thuận theo kiến nghị của Bộ KHĐT, rồi Bộ KHĐT cấp giấy chứng nhận đầu tư. Lần thứ hai, Thủ tướng chấp thuận theo kiến nghị của Bộ GTVT, rồi Bộ GTVT cấp giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không.
Ở lần đầu, Bộ KHĐT lấy ý kiến của Bộ GTVT trước khi báo cáo Thủ tướng. Ở lần hai, Bộ GTVT lấy ý kiến của Bộ KHĐT trước khi báo cáo Thủ tướng.
Ở Việt Nam, ba hãng hàng không Vietnam Airlines, Pacific Airlines và Vietjet chỉ có giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không vì khi họ thành lập thì Luật Đầu tư chưa "quản" việc cấp phép hãng hàng không. Hai hãng sinh sau đẻ muộn là Bamboo Airways, Vietravel Airlines có "những" hai giấy phép: giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không do Bộ GTVT cấp (giống 3 hãng kia), cộng giấy chứng nhận đầu tư do Bộ KHĐT cấp.
Mặc dù có nhiều hơn các hãng cũ một giấy phép cho Bộ KHĐT cấp, nhưng giấy phép này không tạo lợi ích gì cho các chủ nhân của giấy phép này, mà về bản chất là họ bị một vòng kim cô quàng lên đầu.
Giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không vô thời hạn, còn giấy chứng nhận đầu tư phải có thời hạn theo dự án đầu tư xin phép (30 năm, 50 năm), làm cho các hãng có giấy phép này bị "mất giá" so với các hãng không có nó.
Giấy phép kinh doanh vận chuyển hàng không không giới hạn số lượng máy bay, còn giấy chứng nhận đầu tư giới hạn số lượng máy bay, hãng sử dụng hết quota lại phải xin giấy chứng nhận đầu tư mới rồi mới được tăng máy bay.
Luật Đầu tư làm khổ các hãng thành lập sau rất nhiều so với các hãng thành lập trước ngày Luật Đầu tư "ôm" cấp phép hãng hàng không.
Câu hỏi là ba hãng hàng không không có giấy chứng nhận đầu tư vẫn hoạt động bình thường, trong đó có hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines, vậy Luật Đầu tư "quản" cấp phép thành lập hãng hàng không để làm gì?

Trao đổi với tờ tiền màu xanh.

Dạ Thảo Phương: Bình đẳng kiểu lợn
Kể lại cuốn sách kinh điển “Trại súc vật” hẳn làm nhiều người ngáp: “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi”. Đúng là nhiều người "biết" thật, nhưng rồi vẫn tư duy và ứng xử về quyền bình đẳng như kiểu loài lợn trong cuốn sách của G. Orwell (Hãy đọc các bình luận về tin nhà báo Huy Đức bị bắt).
Bạn có quyền nói Huy Đức là người bạn đáng yêu hoặc kẻ thù đáng căm ghét. Bạn có thể thấy Huy Đức viết hay hoặc dở, viết đúng hoặc sai, vì lý tưởng hay vì cơ hội, v.v….
Nhưng đó có thể là những lý do chính đáng để ủng hộ hay phản đối quyền tự do tư tưởng của Huy Đức không?
Một người viết, bất kể mọi tính từ bạn muốn gán cho anh/ chị ta, miễn không cổ xúy bạo lực, không chống lại con người, thì việc bắt bớ người viết ấy là cổ xúy bạo lực, chống lại con người.
Thật mỉa mai là không ít người ủng hộ nhân quyền, đòi hỏi công bằng tự do cho xã hội lại hả hê khi thấy Huy Đức bị bắt.
Đức là nơi cư trú hiện nay của không ít nhà hoạt động dân chủ Việt Nam.
Một trong những quyền đầu tiên được khẳng định trong bộ Luật Cơ Bản của Đức là: mọi người đều có quyền phát biểu ý kiến riêng của mình.
Đó là một nguyên tắc cơ bản của mọi xã hội văn minh, để gìn giữ văn minh, giữ gìn nhân tính.
Nhà thơ Thận Nhiên gần đây có viết: “Khi không thủ đắc tự do thì con người chỉ ngang bằng với các loài động vật khác, dù ăn thịt hay ăn cỏ”.
Nhiều người nói, quyền bình đẳng về tự do ngôn luận chỉ nên có ở các xã hội dân trí cao thôi, không nên có ở những xã hội dân trí thấp như Việt Nam.
Ô hay, người ở xã hội dân trí cao là người, người ở xã hội dân trí thấp có phải là người không?
Và nếu không có tự do tư tưởng, thì làm sao phát triển được dân trí?
Nếu không có tự do tư tưởng, hẳn đã không có “kẻ dị giáo” Galilei đặt nền móng cho khoa học hiện đại, và đến bây giờ nhân loại vẫn chìm trong bóng tối thời trung cổ, tin rằng trái đất không quay.
CÂU CHUYỆN “TRẠI SÚC VẬT”:
Khởi đầu: Những con lợn thông minh đã làm cách mạng thành công, đuổi người chủ ra khỏi trang trại, đổi tên trại từ "Trại Manor" thành "Trại súc vật, viết lên tường “Bảy điều răn của chủ nghĩa súc vật”, trong đó quan trọng nhất là điều răn: “Tất cả các loài vật đều bình đẳng như nhau”.
Kết thúc: Những con lợn đã học đi thẳng, mang roi da và mặc quần áo, lợn và người chơi bài Poker cùng nhau, tên trại được đổi lại thành “Trại Manor”. Trên tường chỉ còn một điều răn duy nhất: "Tất cả các loài vật đều bình đằng, nhưng một số loài vật bình đẳng hơn những loài vật khác.”
“Một số loài” ở đây đương nhiên đứng đầu là loài lợn, kẻ đã viết, rồi xoá và viết lại điều răn về quyền bình đẳng cho có lợi cho mình, kẻ có roi da trong tay.
Những người tư duy về bình đẳng, về tự do như loài lợn trong cuốn sách này khi trở thành người có quyền lực thì cũng chỉ tạo ra được những cuộc thay đổi trong xã hội như loài lợn trong Trại súc vật mà thôi.

Thu Hà: Nạn “kiêu binh” dưới triều đại Nguyễn Phú Trọng
Từ vua Lê, chúa Trịnh
Sử Việt chép rằng, thời Lê Trung Hưng, vua Lê chỉ là bù nhìn, quyền lực thật sự nằm trong tay chúa Trịnh. Tuy nhiên còn có một lực lượng khác từng thao túng cả vua Lê lẫn chúa Trịnh, thậm chí thế lực này còn quyết định chọn người lên ngôi, hoàn toàn thao túng Triều đình, đó chính là lực lượng kiêu binh.
Bởi họ đã đóng góp nhiều công lớn, nên được vua, chúa tin dùng làm quân túc vệ, lại được vua chúa nuông chiều, nên quân “Tam phủ” sinh ra thói kiêu căng, xem thường luật vua, phép nước, dẫn đến lũng đoạn triều chính, dân tình lầm than, khổ sở.
Nhiều lần kiêu binh xông vào triều, bắt sống, truy sát và bức tử đại thần, đến vua chúa cũng khiếp sợ. Đỉnh điểm vào năm 1792, kiêu binh vây phủ chúa, giết Quận huy Hoàng Đình Bảo, phế bỏ chúa Trịnh Cán và thân mẫu Tuyên phi Đặng Thị Huệ, lập Trịnh Khải lên làm chúa.
Trịnh Khải phong quan tước cho kiêu binh. Từ đó, quân ấy ngày một kiêu, đi cướp phá nhà dân, lộng hành, giết người không nương tay. Kiêu binh cũng tùy tiện mở cửa ngục, rước Lê Duy Khiêm (tức vua bán nước Lê Chiêu Thống sau này) về cung.
Sau này, hào kiệt các nơi cùng nổi dậy, mọi người đồng lòng tìm diệt kiêu binh. Kiêu binh hai xứ Thanh – Nghệ đóng ở các trấn đều phải bỏ trốn, lúc đi qua làng mạc, chúng không dám lên tiếng. Kẻ nào buộc miệng phát ra thổ âm Thanh – Nghệ, tức thì bị dân chúng bắt giết ngay.
Bọn chúng phải luôn giả cách làm người câm, ăn xin ở dọc đường, rồi lần mò về kinh. Mãi đến năm 1786, quân Tây Sơn đánh ra Bắc. Phe chúa Trịnh kháng cự không nổi, tan tác và sụp đổ, nạn kiêu binh chấm dứt.
Có thể thấy, kiêu binh chính là sản phẩm được sản sinh ra từ thể chế chính trị phong kiến chuyên chế thối nát Lê – Trịnh và hậu quả là chúng làm cho triều đại suy tàn.
Bàn về nạn kiêu binh, sách “Việt sử tân biên” (quyển 3), của sử gia Phạm Văn Sơn, có đoạn như sau: “Gia chính cũng như quốc chính, một khi có lũ con cưng đó, tất nhiên phải đưa thiên hạ đến chỗ đại loạn. Lịch sử không chỉ trách kiêu binh, mà còn phải quy trách nhiệm cho những người cầm đầu dân tộc đã vụng suy dại nghĩ”.
Đến nguồn cơn Nguyễn Phú Trọng
Hiện nay, dưới triều Nguyễn Phú Trọng, nạn “kiêu binh” từ Bộ Công an cũng tiếm quyền, thao túng quyền lực, bắt cả Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương làm con tin. Khởi nguồn của nạn kiêu binh này là do ông Nguyễn Phú Trọng. Ba vụ việc sau đây, có thể thấy ông Trọng đã dung túng Bộ Công an ra sao:
- Để thoả mãn danh dự cá nhân, ông Trọng sẵn sàng bất chấp các quy tắc ngoại giao, thông lệ quốc tế, bật đèn xanh cho Tô Lâm đưa mật vụ sang Đức, bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đem về nước. Chưa hết, vì tiêu diệt phe nhóm chính trị, củng cố quyền lực, ông Trọng cho bắt Uỷ viên Bộ Chính trị Đinh La Thăng, quản thúc (giam lỏng) Thường trực Ban Bí thư Đinh Thế Huynh mà không cần có ý kiến của Ban Chấp hành Trung ương hoặc Quốc hội.
- Ông Trọng biết rất rõ, “án tại hồ sơ” việc bộ trưởng Tô Lâm dính rất sâu trong vụ Mobifone mua AVG bằng các văn bản “Tối mật”, nhưng ông ta vẫn làm ngơ, bỏ qua. Phạm Nhật Vũ, kẻ hưởng lợi 5800 tỉ trong phi vụ này, đã đưa hối lộ cho các quan chức hơn 6 triệu Mỹ kim, lại được Bộ Công an của Tô Lâm đề nghị cho hưởng “chế độ hình sự đặc biệt” để Vũ chỉ phải nhận mức án 3 năm tù.
- Ông Trọng ủng hộ chủ trương của Tô Lâm và Bộ Công an, nửa đêm mang hàng ngàn quân đi tấn công thôn Hoành, Đồng Tâm, “tiêu diệt” đảng viên 58 tuổi đảng Lê Đình Kình, bắt hết con cháu ông Kình mà không cần bất kỳ một cuộc hòa giải, vận động, hay bản án xét xử của bất kỳ phiên tòa nào.

Từ tiền lệ đó, Bộ Công an núp dưới cờ “chống tham nhũng không có vùng cấm”, trở nên lộng quyền và bước qua mọi rào cản pháp lý.
Nếu như từ năm 2016 về trước, Bộ Công an luôn chờ hồ sơ chuyển từ Ủy Ban Kiểm tra Trung ương, Thanh tra Chính phủ để khởi tố điều tra, thì nay, Bộ Công an không cần kết luận của Ủy Ban Kiểm tra Trung ương hay đề nghị của Thanh tra Chính phủ.
Bộ Công an xem như không có hai cơ quan này, họ ngang nhiên xông vào trụ sở làm việc bắt Ủy viên Trung ương là bộ trưởng, bí thư các tỉnh thành, bắt chủ tịch Hội Đồng Nhân dân, chủ tịch UBND… mà không cần thông báo cho các tổ chức đảng ủy ở những nơi đó.
Ông Trọng đã xem Bộ Công an là thần bảo hộ của đảng, là công cụ bảo đảm sự tồn tại của đảng, nên o bế, dung túng lực lượng công an, biến họ trở thành kiêu binh hung hãn, côn đồ, coi thường nhân phẩm, mạng sống của dân.
Kiêu binh “thời đại Hồ Chí Minh” tham nhũng, hối lộ, mua sao vạch, bán phẩm hàm, mà không ai dám điều tra, tố cáo, chỉ trích. Công an đánh người, bắn người, bắt bớ, tra tấn khi giam cầm, dẫn đến những cái chết tức tưởi của dân, hoặc thương tích đầy người, thân tàn ma dại… nhưng luôn được bao che, không hề bị truy tố.
Những đại biểu nào chất vấn gay gắt bộ trưởng Bộ Công an, phê phán công an giữa nghị trường, không sớm thì muộn, cũng bị gài bẫy, bắt giam.
Ai dám đưa công an vào vòng tố tụng, khi đứng đầu cơ quan khởi tố điều tra là Bộ Công an (đại tướng CA Tô Lâm), cơ quan truy tố Viện Kiểm sát (thượng tá CA Lê Minh Trí) và cơ quan xét xử Toà án Tối cao (thiếu tướng CA Nguyễn Hoà Bình)?
Thời của kiêu binh
Kiêu binh thời nay đã không còn đứng canh cửa ngoài phủ, bảo vệ cấm cung, cảnh vệ mục tiêu… mà kiêu binh đang ngồi trong triều đình, luận bàn chuyện quốc gia, chính sự.
Sai lầm của ông Trọng đã giúp Bộ Công an cài cắm người của mình vào tất cả cơ quan đầu não. Xin điểm danh sơ sơ, để biết thế lực của Tô Lâm “bày binh bố trận” như thế nào:
1. Lương Tam Quang, sinh 1965, quê Kim Động, Hưng Yên; Ủy viên Trung ương khóa 13, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương, Thứ trưởng Bộ Công an, Thủ trưởng Cơ quan An ninh điều tra BCA. Sắp tới, Quang sẽ nắm ghế bộ trưởng Bộ Công an.
2. Nguyễn Duy Ngọc, sinh năm 1964, quê Kim Động, Hưng Yên. Ngọc là Ủy viên Trung ương khoá 13, Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương, Thứ trưởng Bộ Công an, Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an. Ngày 3-6-2024, Ngọc sẽ nhậm chức Chánh Văn phòng Trung ương đảng.
3. Tô Ân Xô, sinh năm 1963, quê Bắc Ninh. Xô là thiếu tướng, Ủy viên Đảng ủy Công an Trung ương và là Người phát ngôn của Bộ Công an.
Trước đó, Tô Ân Xô là Chánh Văn phòng Bộ Công an, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm. Ngày 3-6-2024, Xô sẽ được bổ nhiệm chức Trợ lý Chủ tịch nước Tô Lâm.
4. Vũ Hồng Văn, sinh năm 1976, quê Yên Mỹ, Hưng Yên. Văn là Ủy viên Ủy Ban Kiểm tra Trung ương. Trước đó, Vũ Hồng Văn là thiếu tướng, cục trưởng Cục An ninh chính trị nội bộ.
5. Phạm Thế Tùng, sinh năm 1972, quê Tiên Lữ, Hưng Yên. Tùng là thiếu tướng, Cục trưởng Cục An ninh chính trị nội bộ (A03).
6. Mai Hoàng, sinh năm 1979, quê Yên Mỹ, Hưng Yên. Hoàng là thiếu tướng, thành uỷ viên, Phó Giám đốc, Thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM.
7. Nguyễn Thanh Tùng, sinh năm 1968, quê Long Hưng, Hưng Yên. Tùng là thiếu tướng, Ủy viên BTV Đảng ủy, Phó Giám đốc, Thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra CATP Hà Nội.
8. Tô Anh Dũng, sinh năm 1978, quê Văn Giang, Hưng Yên. Dũng là đại tá, Ủy viên Ban Thường vụ tỉnh uỷ, Giám đốc Công an tỉnh Hà Nam.
9. Cao Minh Huyền, sinh năm 1974, quê thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên. Huyền là đại tá, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Công an tỉnh Lào Cai.
10. Lê Việt Thắng sinh năm 1972, quê quán Văn Giang, Hưng Yên. Thắng là đại tá, Ủy viên Ban thường vụ tỉnh uỷ, Giám đốc Công an tỉnh Yên Bái.
11. Nguyễn Ngọc Quang, sinh năm 1967 quê Hưng Yên. Quang là đại tá, Phó cục trưởng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý (C04)
12. Nguyễn Văn Mừng, sinh năm 1967, quê Ân Thi, Hưng Yên. Mừng là thiếu tướng, Cục trưởng Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về trật tự xã hội (C02).
Chỉ vì “còn đảng còn mình”, nên ông Trọng đã tạo điều kiện cho lực lượng Bộ Công an ngày càng đông đúc, hung hãn. Ông Trọng trao cho đám kiêu binh cái quyền “tiền trảm hậu tấu”, để nay họ quay sang tiếm quyền, khuynh loát, nắm thóp cả Ban Chấp hành Trung ương và hệ thống chính trị từ trung ương đến 63 tỉnh thành, hòng đưa ra yêu sách, sắp xếp nhân sự cấp cao.
Không cần kể dông dài, nhưng mọi người đều thấy Bộ Công an đang kiểm soát gần như tất cả các cơ quan hành pháp, lập pháp và tư pháp, mở đường cho việc Tô Lâm ngồi vào ghế tổng bí thư.
Lần lượt các nguyên thủ quốc gia, “ngũ trụ” triều đình như Nguyễn Xuân Phúc, Võ Văn Thưởng, Vương Đình Huệ, Trương Thị Mai đều bị đám kiêu binh “cưa ghế”, phế bỏ quyền lực, theo đúng một kiểu quy trình. Đến thời điểm này, có thể nói, “vua” Nguyễn Phú Trọng đã thật sự mất hết quyền lực.

Chiều ngày 1-6-2025, nhà báo Huy Đức, cây bút chính luận số 1 Việt Nam và là một KOLs hay nhất trên mạng xã hội, người nổi tiếng trên truyền thông cả trong và ngoài nước đã bị khởi tố, bắt giam với tội danh “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước” theo điều 331, Bộ luật hình sự.

Sắp tới, sẽ có những cuộc thanh trừng, đàn áp khốc liệt. Các nhà hoạt động nhân quyền, những tiếng nói phản biện, những phản ứng trong dân chúng và ngay cả trong đảng cũng sẽ cùng chung số phận.
Kiêu binh đang lên ngôi. Vết nhơ thời vua Lê, chúa Trịnh đã, đang và sẽ lặp lại một lần nữa trong lịch sử hiện đại Việt Nam. Buồn thay!

Đêm 1/6, tin nhà báo nổi tiếng Huy Đức – tức tức Facebooker Trương Huy San, bị khởi tố và khám xét nơi ở, đã làm chấn động mạng xã hội.

Có ý kiến so sánh, tin Huy Đức bị bắt được công luận quan tâm, ngang với việc bắt Ủy viên Bộ Chính trị.
Theo giới thạo tin, đây là điều một số người, trong đó có cả bản thân nhà báo Huy Đức đã biết trước. Bởi trong chế độ này, đó là vấn đề sẽ xảy ra, chỉ là đến nhanh hay chậm mà thôi.

Trên mạng xã hội, nhiều ý kiến cho rằng, lý do người ta bắt Huy Đức lúc này, có liên quan đến một số status mang tính nhạy cảm, động chạm đến một số nhân vật lãnh đạo cao cấp, như Tổng Trọng hay cựu Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm.

Cụ thể, trong status “Những suy nghĩ không rời rạc”, viết trên Facebook cá nhân ngày 28/5; hay bài “Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi” trước đó ít ngày, được cho là động chạm các chính sách của Bộ Công an và Tổng Trọng.

Đáng chú ý, nhà báo Huy Đức được đánh giá là một nhân vật gây tranh cãi. Luật sư Đặng Đình Mạnh trong status, “Sao lại hồ hởi với việc Osin bị bắt?”, đã đưa ra nhận xét:

“Nếu các bạn cho rằng, Huy Đức là người được ông Trọng chống lưng, tôi đồng ý. Nếu các bạn cho rằng, Huy Đức là cây viết đấm đá cho phe cánh trong chế độ, tôi vẫn đồng ý. Tuy nhiên, chúng tôi cũng thừa nhận, Huy Đức đã không viết để “đánh” người chống lưng cho mình.”

Có ý kiến cho rằng, cựu Tổng Biên tập báo Thanh Niên Nguyễn Công Khế, Huy Đức, và một số cây bút nổi tiếng nằm trong “Nhóm truyền thông” của cựu Chủ tịch nước Trương Tấn Sang – tức Tư Sang. Đầu năm 2024, Bộ Công an đã khởi tố, bắt giam ông Nguyễn Công Khế, khi đó, đã có những tin “rò rỉ”: Sau Nguyễn Công Khế sẽ là Osin Huy Đức.
Nhà báo Huy Đức vốn là dân gốc Hà tĩnh, và là đồng hương của ông Trương Tấn Sang. Ông Tư Sang là dân Đức Hòa, tỉnh Long An, nhưng có quê gốc tại xã Hòa Lạc, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, và là lãnh tụ tinh thần của phe chính trị Hà Tĩnh.

Nhà báo Huỳnh Văn Hoa, một đồng nghiệp của Huy Đức, tiết lộ trên trang Facebook cá nhân:

“Ngoài đời, Huy Đức thường chơi với một nhóm sĩ quan an ninh cao cấp gốc Nghệ – Tĩnh ở Sài Gòn; họ thường gặp nhau ăn sáng, vài tuần một lần, tại một nhà hàng trên đường Sương Nguyệt Anh, quận Nhất. Có thể, từ nhóm bạn đồng hương này mà Huy Đức khai thác được nhiều thông tin thuộc loại quý hiếm, mà các báo khác không có được… Nhiều người đoán rằng, chắc chắn anh sẽ bị bắt, xong, điều đó đã không xảy ra, tôi nghĩ, có phần “bảo kê” của nhóm đồng hương Nghệ Tĩnh, thậm chí ở cấp cao hơn.”

Một câu hỏi đặt ra là, vì sao, Bộ Công an lại bắt Huy Đức ngay tại thời điểm này, khi cuộc chiến quyền lực trong nội bộ Đảng đang đi tới hồi kết?

Theo một số ý kiến, trong thời gian gần đây, ông Tư Sang có các chuyến đi ráo riết, vận động Tổng Bí thư và các cấp có thẩm quyền, lật lại hồ sơ vụ án Mobifone mua 95% cổ phần của Công ty AVG, làm thất thoát của nhà nước hơn 7.000 tỷ. Theo đó, trong vụ AVG, tài liệu được đóng dấu “mật”, thậm chí là “tối mật” về những công văn trao đổi, giữa Bộ Thông tin Truyền thông và Bộ Công An, giữa ông Tô Lâm và ông Trương Minh Tuấn, được tung ra. Phía Tô Lâm định áp dụng bài cũ, với lập luận, ai là kẻ tung tài liệu “mật” này để quy tội đối thủ. Nhưng đối thủ của Tô Lâm đẳng cấp hơn, đã lập luận rằng, tại sao những tài liệu này được xếp vào loại “mật”?
Một nguồn tin từ nội bộ tiết lộ, “nếu ông [Nguyễn Phú] Trọng mà muốn xử ông Tô Lâm, thì việc đã xong từ lâu. Nhưng không bao giờ có chuyện đó, vì quyền lợi giữa ông Trọng và Tô Lâm trước đây đan xen bám chặt vào nhau.”

Hơn thế nữa, duy nhất có ông Trương Tấn Sang, người theo đuổi vụ AVG này từ nhiều năm nay, ông Tư Sang chính là người mang những hồ sơ này cung cấp cho “nhóm truyền thông” của mình, rồi tung ra các tài liệu đánh Tô Lâm. Trong đó có Nguyễn Công Khế, Trương Huy San tức Huy Đức, và một số nhân vật khác, với những bút danh lạ hoắc của “nhóm truyền thông bẩn”, như Nguyễn Văn Tung, Hoàng Việt…

Khả năng cao, nhà báo Huy Đức sẽ bị khởi tố với một tội danh nào đó, theo Điều 331 về “Tội lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”; hoặc Điều 117, về “Tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam”, của Bộ Luật Hình sự 2015./.



Trà My

Hiện nay, chuyện nhà báo Huy Đức bị bắt đang nóng trên mạng xã hội. Đây là một nhà báo có ảnh hưởng xã hội khá lớn. Nhà báo này có kiến thức rất tốt về khoa học chính trị, về dân chủ đa nguyên, cũng như về quan điểm pháp quyền. Đây là điều mà Chính quyền Cộng sản không ưa, bởi những bài viết của ông tác động đến nhận thức của một số thành phần trong xã hội, và không loại trừ, có thể gây ra hiện tượng tự diễn biến bên trong chế độ.

Nhà báo Huy Đức là tác giả của cuốn sách Bên Thắng Cuộc – một tác phẩm mà dù cho bên thắng hoặc bên thua, đều phải thừa nhận là có giá trị nghiên cứu, chứa đựng nhiều tư liệu quý giá. Tác phẩm này được xuất bản ở nước ngoài, và bị cấm ở trong nước.

Mặc dù, tác phẩm này tôn trọng sự thật, nhưng Cộng sản vốn rất sợ sự thật. Tác phẩm này có thể gây ra sự khó chịu, thù hằn của chế độ đối với ông. Tuy nhiên, sau khi từ nước ngoài trở về, ông vẫn an ổn, không bị bắt. Điều này khiến nhiều người đặt câu hỏi, liệu Huy Đức có thế lực nào đó đỡ đầu chăng?


Nhà báo Huy Đức – người được cho là quen biết nhiều nhân vật có quyền lực trong chế độ. Tuy nhiên, mức độ quen biết lớn đến đâu, thì khó mà xác định. Và chỉ có thể có những mối quan hệ lớn, thì Huy Đức mới tự tin sống trong nước.

Trong tình hình cung đình hỗn loạn hiện nay, khi các bên “bắn” vào nhau loạn xạ, Huy Đức – dù được cho là có những mối quen hệ rộng lớn, thì cũng khó lòng vẹn toàn giữa nhiều làn đạn của các phe.

Từ năm 2023 trở về trước, cung đình không có sự đấu đá khốc liệt như bây giờ. Giới chóp bu “bắn” vào nhau càng dữ dội, thì số phận của một người vốn luôn phải cân đo đong chỉnh bản thân giữa các làn đạn như Huy Đức, càng trở nên nguy hiểm hơn.


Trước đây, nhà báo Nguyễn Công Khế cũng được cho là có những mối quan hệ rất lớn, với các nhân vật đến hàng ủy viên Bộ Chính trị, cả đương chức lẫn về hưu. Ông Nguyễn Công Khế có nhà ở Mỹ, nhưng ông lại về Việt Nam làm ăn, và ông đã bị bắt cách đây không lâu. Ông Nguyễn Công Khế cũng là người “đi giữa các làn đạn”, và ông đã đi như vậy trong suốt một thời gian dài, cho tới khi ông bị “dính đạn”.

Phải nói rằng, những người dám đi giữa nhiều làn đạn là người can đảm và tự tin. Có người nói rằng, nếu người đấy không phải là Huy Đức, có những mối quen biết khủng, thì ông đã có thể bị hốt cách đây 10 năm, chứ không phải đến tận bây giờ. Giữ được mình giữa các làn đạn trong ngần ấy thời gian, cũng là quá giỏi.


Rõ ràng, Huy Đức là cây bút gạo cội, thuộc hàng hiếm trong làng báo chí và Facebook Việt Nam. Ông bị bắt là điều đáng tiếc. Nhưng có lẽ, đấy là cách mà ông lựa chọn. Bởi trước đây, khi sang Mỹ và xuất bản Bên Thắng Cuộc, ông hoàn toàn có thể ở lại, nhưng ông đã chọn cách về nước. Có thể, lúc đó ông lượng giá được tình hình, cân đo đong đếm các mối quan hệ, trước khi quyết định về nước.

Tuy nhiên, 10 năm sau, thời cuộc đã đổi thay, thượng tầng chính trị có sự dịch chuyển quyền lực lớn, và ông đã phải trả giá. Nhưng, như ông viết, “thất phu hữu trách”, có lẽ, chính ông cũng đã lường trước kết cục này.

Việc bắt bớ nhà báo Huy Đức, một lần nữa gióng lên hồi chuông báo động, về tình trạng vô pháp hiện nay. Đất nước đang xáo trộn lớn về chính trị, và đang chuyển sang thời kỳ kiêu binh lộng hành. Trước đây, chính quyền Cộng sản cũng lộng hành, và bất chấp luật pháp để áp chế dân chúng, nhưng hiện nay, mức độ vô pháp vô thiên kinh khủng hơn trước đây rất nhiều.

Thời của ông Nguyễn Phú Trọng sắp hết, khả năng cao, tới đây sẽ là thời của Tô Lâm. Khi Tô Lâm nắm quyền tuyệt đối, có lẽ, những cây bút còn ở trong nước cũng nên tính chuyện đi lánh nạn, để còn có thể tiếp tục công việc của mình, để đóng góp vào việc thay đổi nhận thức xã hội.



Thái Hà

Ngày 1/6, trang Facebook của nhà báo Lê Nguyễn Hương Trà đăng status ngắn, với nội dung: “Đang khám xét nhà, bắt khẩn cấp nhà báo Huy Đức”.

Status vắn tắt ngày khiến cộng đồng mạng dậy sóng, bởi Osin Huy Đức là nhà báo có tiếng tăm, với những phân tích chính trị sâu sắc. Những bài viết của ông rất được nhiều người chào đón.
Lâu nay, nhà báo Lê Nguyễn Hương Trà được xem là “chim báo bão”, bởi những thông tin mà nhà báo này loan tải, thường là những tin tức rất khả tín, từ trong nội bộ cung đình Cộng sản. Những tin cô đưa ra, thường là đi trước báo chí nhà nước, hoặc là những thông tin nhạy cảm, mà báo chí nhà nước không được phép đăng.

Như vậy, khả năng cao là nhà báo Osin Huy Đức – tức Trương Huy San, đã bị bắt.

12 tiếng sau khi nhà báo Lê Nguyễn Hương Trà đưa tin trên, trang facebook cá nhân có tick xanh của nhà báo Huy Đức đã bị khóa. Đây là một tín hiệu nữa cho thấy, thông tin mà nhà báo Hương Trà đưa ra, là khả tín. Giờ đây, cần tin xác nhận từ báo chí nhà nước.

Ông Trương Huy San bị bắt, cộng đồng mạng đặt ra nghi vấn rằng, phải chăng, do một status gần đây của ông đã động chạm đến ông Nguyễn Phú Trọng?

Trong status ấy, nhà báo Huy Đức thẳng thừng chỉ trích chế độ và nêu đích danh Tổng Trọng. Do đó, nhiều người nghi ngờ ông Nguyễn Phú Trọng là người ra tay trong vụ bắt bớ này. Tuy nhiên, vấn đề lại không đơn giản. Có thể, còn nhiều yếu tố khác cần đem ra phân tích, mổ xẻ, để làm sáng tỏ thêm sự thật.
Trong một status khác, trước khi bị bắt, ông Trương Huy Sang đã tập hợp lại một số status cũ từ nhiều năm trước, kèm thêm lời bình. Nếu nói ông vì chỉ trích Nguyễn Phú Trọng mà bị bắt, thì đáng ra, ông phải bị bắt từ lâu rồi. Tại sao đến nay ông mới bị bắt? Cũng cùng một nội dung, nhưng trước đây không bắt, nay lại bị bắt, đây là điểm đáng ngờ.

Thời điểm nhà báo Huy Đức bị bắt, trùng với thời điểm mà thượng tầng chính trị có xáo trộn rất lớn. Những tháng qua, phe của Tô Lâm tung hết đòn đánh này đến đòn đánh khác, làm cho phe ông Tổng rụng 3 lãnh đạo cấp cao, trong đó có một Chủ tịch nước, một Chủ tịch Quốc hội và một Thường trực Ban Bí thư. Đây là trường hợp chưa có tiền lệ, làm cho vị trí Chủ tịch nước bị bỏ trống gần 2 tháng, sau đó mới bố trí được người. Nhưng sau khi đã bố trí được ghế Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, và Thường trực Ban bí thư, thì giờ lại đến giai đoạn tranh giành chức Bộ trưởng Bộ Công an.

Mới đây, thông tin rò rỉ cho biết, phe Tô Lâm đã tiến được thêm một bước mới. Đấy là đưa được Nguyễn Duy Ngọc vào vị trí Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, vị trí được xem là người gác đền cho Tổng Bí thư. Với vị trí mới này, cộng với hồ sơ đen về các sân sau của các thành viên Ban Bí thư, Nguyễn Duy Ngọc có thể giám sát, và không loại trừ là có thể điều khiển được một số thành viên Ban Bí thư. Đây được xem là bước tiến mới trên con đường củng cố quyền lực của ông Chủ tịch nước Tô Lâm.
Đây cũng là dấu hiệu cho thấy, thượng tầng chính trị đang có hướng dịch chuyển quyền lực, từ Văn phòng Trung ương Đảng sang Phủ Chủ tịch. Việc dịch chuyển quyền lực này, đồng thời với việc bắt nhà báo Huy Đức, thì rất có thể, chính là thế lực mới này ra tay. Có thể, những bài viết trong quá khứ của Huy Đức không khiến thế lực cũ bận tâm, nhưng giờ đăng lại, đã khiến thế lực mới “sôi máu”.

Trong tình hình chính trị thượng tầng đang bất ổn như hiện nay, mọi cách ứng xử của Chính quyền đều có thể thay đổi theo, không theo lẽ thường. Và với việc thế lực Công an ngày càng lớn mạnh, thì tình trạng bắt bớ sẽ ngày một khốc liệt hơn rất nhiều.

Ý Nhi

Phan Thúy Hà: Anh là một con người của văn học
Lần đầu anh hỏi mua sách, mình thấy ngợp. Chắc là mua hộ ai đó, chứ người cao lớn như thế ai thèm đọc sách đứa trẻ con. Mình ngần ngừ mãi mới gói sách mang ra bưu điện. Mươi ngày sau thấy anh giới thiệu cuốn sách trên Facebook. Mình sững đi cả tiếng đồng hồ.
Từ đó cứ ra sách là anh mua. Không phải mua một cuốn mà cả chục cuốn. Mọi người biết đến những cuốn sách của mình bắt đầu từ anh.
Dịp có sách mới là đi đâu gặp ai anh cũng kích cho người ta ngại quá phải mua. Mình biết vì họ inbox rằng Huy Đức bảo tôi phải đọc cuốn này. Mình biết vì có lần ship đến họ khó chịu, đi về được nửa đường nghĩ mà bực, mình quay xe đòi lại sách. Hôm sau anh hỏi em ship chưa. Mình bảo, em ship rồi và đòi lại luôn. Anh hỏi vì sao, rồi thắm thiết xin lỗi. Mình bảo từ nay anh đừng nhắc người ta mua sách em nữa, có phải ai cũng thích đọc đâu, trước mặt anh họ làm ra vẻ.
Cuốn sách thứ hai, đang đọc thì anh nhắn tin, em cho anh thông tin về ông Châm, anh muốn kêu gọi xây cho ông ngôi nhà. Anh ơi chú Châm mất rồi. (Chú Châm là thương phế binh VNCH, một nhân vật trong sách "Tôi là con gái của cha tôi").
Lúc nãy mình định vào Facebook anh để copy những bài anh viết về các cuốn sách giữ làm kỷ niệm, thì không tìm thấy Facebook anh nữa. Sáu cuốn sách anh đều mua đọc và giới thiệu. Anh nói, anh đọc chậm, đọc kỹ.
Mình ít đọc các bài chính luận trên Facebook anh, thấy nhức đầu. Với mình anh là một con người của văn học.
Mình có nghe người ta nói xấu về anh, tất cả những cái đó trôi tuột ngoài mình. Đoạn đời viết sách được quen biết anh làm mình thấy yên lòng.
Vài lần ngồi nói chuyện với anh về cuốn sách này sách kia, mình thấy anh và mình cùng cảm nhận. Có một chú bảo rằng, tại vì đồng hương. Không phải như vậy, mình không có cảm giác anh là người Hà Tĩnh, mà là một con người của thời đại. Một người anh văn chương mà mình rất thích.

Đoàn Bảo Châu: Những suy nghĩ về việc của Huy Đức
Trước hết, phải nói lại về việc tôi phủ nhận việc Huy Đức bị bắt hôm trước. Tôi là người thích sự đơn giản của sự rạch ròi nên cũng phải nói cho rõ. Tôi có kiểm tra thông tin với một người bạn, là hàng xóm của Huy Đức thì bạn ấy bảo "không phải" và không nói gì thêm. Vì tin bạn nên đinh ninh là Huy Đức vẫn ổn, trong lòng thấy mừng. Hoá ra bạn ấy quan niệm "bắt" nghĩa là phải có lệnh, giấy tờ nọ kia.
Sau đấy thì tôi mới biết rõ là Huy Đức quả thật bị giữ, dưới hình thức nào thì tôi không biết.
Tôi chỉ tự an ủi là cách nói chuyện của mình khác với sự kiệm lời của bạn ấy mà thôi. Tuy nhiên, tôi chưa bao giờ là người đưa, hóng hớt tin tức và bài viết của tôi chủ yếu nói về thái độ của con người trước một sự việc. Dù sao, tôi cũng xin lỗi về việc đưa tin không chính xác.
Nhân việc này tôi muốn chia sẻ thêm về cảm nhận của tôi trước sự việc này.
Nhiều bạn có đưa ra lý do là mấy bài viết gần đây của Huy Đức. Tôi rơi vào trạng thái bán tín bán nghi. Chẳng lẽ lại là thế? Đến mức vậy sao?
Nếu đúng chỉ là những bài viết ấy thì những người viết bình luận về chính trị, xã hội ở Việt Nam qủa thật ở một vị trí nguy hiểm. Các bạn có thể cười và cho tôi là ngây thơ về chính trị. Tôi sẽ chấp nhận và sẽ học thêm để bớt ngây thơ.
Nhưng nếu đúng là vậy thì thật đáng buồn. Một đất nước muốn phát triển được một cách thực sự thì mọi mặt cần phải đi song hành với nhau theo một góc nhìn tổng thể, đa chiều.
Một hệ thống muốn thực sự trở nên mạnh mẽ thì mọi bánh răng, mọi chức năng đều phải tốt. Một sợi dây thừng bền bỉ, chịu lực tốt thì mọi nhánh nhỏ của nó đều phải tốt.
Việt Nam muốn thành một cường quốc thì bên cạnh phát triển kinh tế cần phải quan tâm tới dân trí, sự văn minh trong nhận thức của công dân, ý thức về pháp luật, quyền tự do ngôn luận, khoa học, kĩ thuật, nhân quyền...
Về mặt lo-gic thì mọi mặt sẽ tương hỗ với nhau, cái này làm mạnh cái kia. Khoa học công nghệ phát triển mà không có một cơ sở vững chắc về tính nhân đạo, về quan niệm lợi ích chung của nhân loại thì khoa học công nghệ có thể được dùng vào việc huỷ diệt một dân tộc khác hay một giai tầng nào đấy của xã hội.
Một đất nước động viên tự do ngôn luận sẽ khiến thế hệ trẻ nói riêng và công dân nói chung sẽ năng nổ tìm hiểu, sẽ bàn luận, tranh luận để khai sáng trí tuệ, một đất nước nhờ vậy mới có được nhiều những tài năng về nhiều lĩnh vực khác nhau.
Nó như trong một gia đình. Ông bố gia trưởng, luôn áp đặt suy nghĩ, quan niệm với con cái, lại áp dụng hình phạt quá nghiêm khắc và độc đoán. Con cái nếu nhất nhất tuân theo thì liệu có thể phát triển thành một con người tài năng, thành đạt, có ích cho bản thân và xã hội được không?
Tôi trân trọng những con người biết nguy hiểm mà vẫn lên tiếng nói lên suy nghĩ, khát vọng, chính kiến của mình. Con chim sinh ra để hót, con người có lương tri, có trí tuệ hay còn gọi là trí thức thì không thể không cất lên tiếng nói công chính.
Bắt con chim không được hót, nó sẽ chết. Bắt trí thức im lặng thì đất nước ấy không thể phát triển rực rỡ. Thế hệ trẻ sẽ trở nên thụ động, nhợt nhạt, không có lý tưởng và đầy sợ sệt.
Ai cũng sợ phải vào tù. Còn biết bao kế hoạch của cuộc đời, ý muốn làm trọn phận người, trách nhiệm với người thân, trả nợ nhưng ân tình đang mang vác... nhưng nếu phải im lặng để không được làm một con người có lương tri đúng nghĩa, một con người can đảm thì một con người chân chính sẽ đành hy sinh, sẽ lỗi hẹn với tất cả để được sống đúng là mình.
_______
2-6-2024
Đoàn Bảo Châu: Những ai hả hê với tin Trương Huy San (Ô-sin Huy Đức) bị bắt?
1. Red Cow. Thành phần này thì không cần bàn, bởi đã quá nổi tiếng bởi mức độ hạ tiện, thô bỉ và vô cùng tiết kiệm não đến mức thô sơ như copy & paste trong các lập luận của chúng.
2. Những KOL. Đây là dạng có chữ nhưng tâm dạ hẹp hòi. Trình độ có nhưng cách chúng viết cũng chỉ là một dạng buôn chuyện dùng công nghệ, tức là cao cấp hơn dạng mấy trai làng ngồi xổm, rít điếu cày òng ọc ở đầu làng, cuối chợ.
3. Dạng mang danh dân chủ cho sang, tâm địa và trình độ giống bọn thứ 2 nhưng chỉ khác là mang sắc cờ khác. Tôi nhớ không nhầm đã có một vị không còn trẻ đã chụp mũ cho Osin Huy Đức như đúng rồi là người của Hoa nam Tình báo Cục. Nếu nhớ không nhầm thì vị ấy cũng đã bị bắt mấy năm trước. Thời đấy tôi đã viết bài phản biện lại nhận định hồ đồ ấy.
4. Dạng cả đời không viết, chuyên môn chính là hóng hớt các trang, thích buôn chuyện, thích nói leo, tát nước theo mưa, gió chiều nào theo chiều ấy, không bao giờ có quan điểm rõ ràng về bất cứ việc gì. Dạng này là khán giả tung hô cho dạng 2 và 3.
5. Dạng ngây thơ luôn lấy cái việc Huy Đức là người của phe phái làm lý do ghét bỏ, biện bạch cho thái độ thấp kém một chiều của mình. Nhớ cho rằng là người làm chính trị, việc có đồng minh tạm thời để đạt được mục đích là điều dễ hiểu.
Hãy nhìn vào những việc của Huy Đức đã làm. Huy Đức là người chép sử, đã có những tác phẩm có giá trị. Giá trị ở việc nói lên sự thật. Điều ấy đã nói lên trình độ và sự dũng cảm của Huy Đức, mà lòng dũng cảm là cái phẩm chất đầu tiên cần thiết để tất cả các phẩm chất khác có được cơ hội toả sáng.
Bạn thông minh mà hèn nhát thì sự thông minh của bạn sẽ chết cùng bạn.
Bạn tử tế mà nhát gan thì sự tử tế của bạn chỉ giúp được đời ba điều lặt vặt.
Nhớ cho rằng tôi là con người độc lập, nhận xét về ai không phải vì người ta gần hay xa với mình mà dựa vào sự công tâm. Cả đời tôi mới gặp Huy Đức có đôi lần và hầu như chẳng bao giờ nói chuyện gì với nhau.
P.s: tin HĐ bị bắt là sai!

Thanh Hieu Bui
Tri thức thượng lưu thấy anh Huy San bị bắt, hộc máu tức chửi mình. Với họ chuyện chính trị là một thứ thượng đặng mà chỉ có họ mới đủ tầm bàn.
Việc một thằng lưu manh, vô học cũng bàn chính trị , lôi kéo một số người hâm mộ là việc họ cảm thấy bị xúc phạm.
Phạm Thị Hoài là dạng trí thức thượng đẳng như vậy. Ả ta cho rằng mình chửi Huy San bấy lâu, Huy San không trả lời là do đẳng cấp thượng đẳng của Huy San.
Nhưng ả chính trị salon này không hiểu. Huy San không nói vì anh ấy biết, mình chửi anh ý như kiểu gạ ghép gà, gạ chơi cờ, chửi anh ý để phe Tư Sang cay mà làm loạn.
Chưa bao giờ trong tâm mình mong anh ấy bị bắt cả, cho nên mình mới nói anh ý bị sao, mình không viết gì nữa. Vì chỉ có anh ấy mới đủ tầm phát động truyền thông gây nên cuộc chiến.
Người ta chưa công bố anh ý bị tội gì, tức cơ hội anh ấy 50/50. Nên cẩn trọng đừng có biến anh ý thành anh hùng vội, lỡ họ chờ cho dư luận dấy cao ca ngợi anh ý nọ kia, rồi mới đưa cái tội nào đó. Lúc đó các bạn chỉ là loại non nớt về chính trị, hoặc cảm tính hay là kẻ cốt nói để thể hiện mình, bú trào lưu cho thiên hạ chú ý bản thân mà thôi.

Trên mạng xã hội và các diễn đàn chính trị của người Việt trong những ngày gần đây, có nhiều ý kiến bày tỏ sự lo ngại đối với tình trạng gia tăng bắt bớ đối các nhân vật có tiếng nói khác biệt với nhà cầm quyền Việt Nam.

Ngày 1/6, xuất hiện thông tin Luật sư Trần Đình Triển – Trưởng Văn phòng Luật sư Vì Dân, đã bị khởi tố bắt giam. Cùng thời điểm đó, nhà báo Huy Đức bị bắt và khám xét nơi ở.
Được biết, Luật sư Trần Đình Triển là bạn đồng môn với cựu Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm và Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình.

Theo giới quan sát, trên mạng xã hội, Luật sư Triển thường có các ý kiến ủng hộ ông Tô Lâm, nhưng lại thường chỉ trích ông Nguyễn Hòa Bình về năng lực và trình độ. Khác với nhà báo Huy Đức, cho đến nay, người ta vẫn chưa hiểu lý do vì sao Luật sư Triển lại bị khởi tố bắt giam trong lúc này?

Có ý kiến cho rằng, “người có tài thì lắm tật”, ông Huy Đức hay ông Trần Đình Triển đều nằm trong số những người như vậy. Họ là những người có chuyên môn, cũng như có trình độ cao, có mối quan hệ rộng với các quan chức cao cấp. Do đó, họ phải gánh chịu số phận của những người luôn phải đứng giữa các làn đạn, của các thế lực chính trị cấp cao trong Đảng.

Việc bắt hay không bắt một ai đó, phụ thuộc vào tình hình chính trường, sự thắng thua của người chống lưng cho họ. Huy Đức bị bắt, chứng tỏ, phe kẻ chống lưng cho ông đang thua cuộc.

Một câu hỏi đặt ra, đó là, Tổng Trọng và Chủ tịch nước Tô Lâm, ai là người đứng sau việc bắt nhà báo Huy Đức và Luật sư Trần Đình Triển nói riêng, hay chủ trương dập tắt những tiếng nói trái chiều ở Việt Nam nói chung?

Nhà báo, Luật sư Lê Quốc Quân đã đưa ra nhận xét trên Facebook cá nhân, rằng:

“Cả nhà báo Huy Đức và Luật sư Trần Đình Triển đều là người Hà Tĩnh. Họ bị 2 mũi tấn công, bắt khẩn cấp vào cùng 1 thời điểm. Trước đó, có 3 “Nghệ nhân” đều bị bắt về tội “trốn thuế”, là: Luật sư Trần Vũ Hải, Luật sư Lê Quốc Quân và Luật sư – Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao, nhưng với động cơ chính trị rõ ràng.”

Đồng thời, ông Lê Quốc Quân cũng đưa ra một cảnh báo đáng lo ngại:

“Chưa bao giờ mà tư duy về băng hội, địa lý, phe nhóm, dữ dằn như hiện nay. Cũng chưa bao giờ mà đại biểu Quốc hội lo lắng, lặng câm như bây giờ. Cứ nhìn vào gương Đại biểu Lưu Bình Nhưỡng, là các đại biểu [Quốc hội] run sợ “són đái”.”

Facebooker Nguyen Chiến Thắng – một người Việt định cư tại châu Âu, đã đưa ra nghi vấn:

“Trước đây, nhiều người không hiểu cứ đổ cho Tô Lâm. Từ đàn áp biểu tình chống Trung Quốc xâm lược, “đặc khu”, … bắt bớ, tù đày các nhà hoạt động môi trường, giết cụ Kình, ra lệnh bắt cho bằng được Trịnh Xuân Thanh… Cho đến bây giờ, khi Tô Lâm đã bị đá ngược lên, nhưng bắt bớ, đàn áp vẫn diễn ra còn gắt gao hơn.”

“Mới nhất, vụ bắt nhà báo Huy Đức và luật sư Trần Đình Triển, đã cho thấy, bàn tay của kẻ nào đã nhúng vào tất cả các cuộc bắt bớ, đàn áp, giết người từ trước tới nay?”

Theo giới thạo tin, không khó để hiểu rằng, ông Nguyen Chiến Thắng đang ẩn ý, thủ phạm chính là Tổng Trọng.

Nhưng ngược lại, trong bài viết, “Vì sao nhà báo Huy Đức bị bắt khẩn cấp?” của tác giả Nam Việt, đã đánh giá:

“Lâu nay, nhà báo Huy Đức được coi là người ủng hộ ông Nguyễn Phú Trọng, trong các chính sách điều hành đất nước, và đặc biệt là trong vấn đề chống tham nhũng.

Nhưng có ý kiến nói rằng, những bài viết gần đây được viết với sự hậu thuẫn của ông Trọng – [ông Trọng] tự chịu đau, để lấy đà cho một cuộc dọn dẹp sự thao túng của Tô Lâm đang diễn ra.”

Nhà báo Nam Việt nhận định:

“Tô Lâm đã nhận thức thấy chuyện gì sắp xảy ra với mình. Vì vậy, có ý kiến cho rằng, tên bạo chúa này [Tô Lâm] lập tức tiến hành bắt giữ nhà báo Huy Đức, mỉa mai thay, cũng dựa vào Điều luật 331 và 117 (Bộ luật Hình sự) mà Đảng trưởng Nguyễn Phú Trọng đã chuẩn y trong việc trấn áp cả nước, và việc Huy Đức bị bắt, ngoài dự liệu của ông Nguyễn Phú Trọng.”

Công luận ở Việt Nam có nhận định chung rằng, có vẻ như, ông Trọng không muốn Tô Lâm trở thành người nắm quyền cao nhất của Đảng, và đang nỗ lực chuẩn bị một cuộc thanh trừng, để hạ bệ Tô Lâm. Theo đó, đây là biện pháp một công đôi việc, ông Trọng và phe cánh sẽ loại trừ con hổ “ăn thịt” tất cả “đồng chí” của mình.

Về quyền tự do ngôn luận và biểu đạt ở Việt Nam, theo đánh giá và xếp hạng mới nhất của tổ chức Phóng viên Không biên giới, Việt Nam hiện gần như “đội sổ” ở bảng chỉ số về tự do ngôn luận, với vị trí 174/180 – còn tệ hơn cả Nga (162/180) và Trung Quốc (172/180).



Trà My

David Brown/ AS: Không gian công cộng của Việt Nam đang bị thu hẹp
Tác giả: David Brown/ Song Phan, chuyển ngữ
Tóm tắt: Bộ Công An ngày càng tăng quyền lực
Huy Đức biến mất
Ngay sau giữa trưa ngày 1/6, Trương Huy San, 60 tuổi, đột nhiên biến mất. Ông rời khỏi nhà, trên đường đến buổi họp mặt “Cà phê thứ Bảy”, một nhóm thảo luận không chính thức ở thành phố quê mình, Hà Nội. Nhiều người tin rằng ông đã bị cảnh sát mặc thường phục chặn bắt và bị biệt giam từ lúc đó.
Trong số những blogger “nghiêm túc” của Việt Nam, những người bình luận sâu sắc về các vấn đề quốc gia, không ai được nể phục hơn San, có bút danh là Huy Đức với 350 000 người theo dõi trên Facebook. Xét từ các bài đăng trên Tạp chí Luật Khoa và báo Tiếng Dân được điều hành từ nước ngoài thì cho đến ngày 4 tháng 6, những người ngưỡng mộ vẫn không nghĩ ra được [lý do] Đức bị giam giữ. Nhưng sự nể trọng của họ rõ ràng là không có gì thay đổi khi gần đây ông đã bẻ ngoặt quá sát ngọn lửa khi lập luận rằng, bầu không khí sợ hãi có thể kìm hãm quốc gia.
Huy Đức là một phóng viên xuất sắc cho đến khi bị thu hồi thẻ nhà báo cách đây [hơn] chục năm. Ông cũng là tác giả sách Bên Thắng Cuộc, một cuốn sách được xuất bản ở Mỹ, hồi tưởng thẳng thắn, ghi lại những năm hậu chiến khi chế độ Hà Nội vật vã để đưa người dân miền Nam buồn thảm vào nhà nước độc đảng. Bốn ngày sau khi Đức mất tích, không gian mạng Việt vẫn còn đầy những lời tôn vinh; một chủ đề phổ biến là sự sửng sốt khi một người viết điềm tĩnh và thâm trầm như vậy lại có thể bị Bộ Công an nhắm đến.
Tô Lâm đang nắm quyền
Có lẽ ngẫu nhiên dạo gần đây Bộ Công an lại rất nổi tiếng. Tướng Tô Lâm, người đứng đầu Bộ này từ năm 2016 và là Thứ trưởng thường trực trong 6 năm trước đó, đã được chọn làm tân Chủ tịch nước Việt Nam. Ông thay thế vị trí của một ủy viên Bộ Chính trị bị mất chức, được cho là do Tướng Lâm dàn dựng. Thật vậy, như một số nguồn tin (bao gồm cả Asia Sentinel vào ngày 23 tháng 5) kết luận, Lâm dường như đã triển khai hồ sơ làm tiêu tan hy vọng của ít nhất bốn người khác đang mong muốn nắm quyền lãnh đạo đảng cầm quyền – và duy nhất –của Việt Nam tại Đại hội lần thứ 14, sẽ diễn ra trong khoảng 19 tháng tới.
Trong khi đó, điều đặc biệt đáng lo ngại là, có rất nhiều bằng chứng cho thấy Lâm đã sử dụng thời gian làm lãnh đạo ở Bộ Công An để biến nó thành một bộ máy trừng phạt đáng sợ đối với những người có hành vi sai trái. Tất nhiên, điều đó bao gồm cả những người biển thủ tài sản công hoặc nhận tiền lại quả từ các công ty xây dựng đang tìm kiếm các hợp đồng béo bở. Nhưng đó mới chỉ là sự khởi đầu. Nếu người nào hiện là một quan chức thì càng ngày càng khó hơn để biết điều gì được phép làm và điều gì không; điều chắc chắn duy nhất là Bộ Công an có hồ sơ đen về mình.
Các nhà quan sát theo sát tình hình Việt Nam đã ghi nhận xu hướng “an ninh hóa” rõ rệt trong 13 năm Nguyễn Phú Trọng nắm quyền lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam. Wikipedia giải thích, an ninh hóa là “quá trình các diễn viên nhà nước chuyển đổi chủ đề từ các vấn đề chính trị thông thường thành các vấn đề ‘an ninh’… một mối đe dọa hiện hữu [biến] các biện pháp lạ thường thành hợp pháp để ngăn chặn nó”.
(Độc giả muốn tìm hiểu sâu hơn về khái niệm này có thể tham khảo phần thảo luận đầy thuyết phục và đáng lo ngại của Mark Sidel về quá trình an ninh hóa các tổ chức Việt Nam do Bộ Công an chủ trì, được Asia Sentinel công bố hồi tháng 1 năm 2023.)
Nhìn lại, năm 2015 được coi là một bước ngoặt. Đó là năm Nguyễn Phú Trọng đẩy lùi âm mưu của Thủ tướng hai nhiệm kỳ Nguyễn Tấn Dũng định thay thế ông làm Tổng Bí thư. Dũng là một nhà điều hành năng động, ông đã làm ngơ trước tình trạng tham nhũng nghiêm trọng trong hàng ngũ chính phủ, dường như coi đó là chất bôi trơn, giúp bánh xe tăng trưởng kinh tế chạy trơn tru. Khi bị thua trong cuộc bỏ phiếu quyết liệt ở ủy ban trung ương ngay trước Đại hội 12 của đảng, Dũng “được phép nghỉ hưu”. Từ đó, Trọng tự do thực hiện tầm nhìn của riêng mình về một nước Việt Nam, nơi mà sự tiến bộ phụ thuộc vào việc thanh lọc những quan chức không tuân thủ chặt chẽ học thuyết Mác-Lênin và đạo đức xã hội chủ nghĩa.
Nhìn lại từ năm 2024, rõ ràng tầm nhìn của Trọng đã trao cho Bộ Công an đóng một vai trò rất lớn trong công việc nội bộ của đảng CSVN.
Đinh Thế Vinh, một nhà báo độc lập viết trên Tạp chí Luật Khoa điều hành ở nước ngoài, lưu ý rằng, trong nhiệm kỳ 8 năm làm Bộ trưởng của Tô Lâm, nhiều lớp nhân viên cấp trung của Bộ Công an đã bị loại bỏ, đồng thời, số lượng nhân viên cấp cơ sở đã tăng gấp đôi, lên 1,5 triệu người, thực hiện nhiều chức năng cảnh sát khác nhau. Vinh viết tiếp, “Đặc biệt tại Bộ Công an, việc thu hẹp quy mô có ý nghĩa chính trị đặc biệt, bởi vì đây là một bộ có quyền hành, quy mô to lớn và nhiều chức năng”, bao gồm an ninh nội bộ, tình báo, điều tra tội phạm, nhà tù, v.v…
Tác giả kiêm nhà báo Bill Hayton, cộng tác viên Chương trình Châu Á-Thái Bình Dương của tổ chức tư vấn Chatham House ở London, nhận xét trong một bản tóm tắt ngày 9 tháng 5 rằng, một đặc điểm nổi bật của tình trạng hỗn loạn gần đây trong nội bộ đảng – đặc biệt là chiến dịch chống tham nhũng – là những rạn nứt bên trong ngày càng trở nên rõ ràng hơn. “Những kẻ bị thua được phép lặng lẽ rút lui, miễn là họ nhường lại quyền lực cho đối thủ của mình. Những gì chúng ta đang thấy là một sự tiếp nhận. Những kẻ thắng trong cuộc tranh giành quyền lực này là những người theo đường lối cứng rắn: Các tướng cảnh sát và những người theo chủ nghĩa Lênin giáo điều, [những người] tập trung vào sự tồn tại của chế độ hơn là tự do hóa thêm nữa”.
Trong một bài bình luận do một think-tank Singapore công bố vào tháng 5 năm 2023, ông Nguyễn Khắc Giang nhấn mạnh rằng, “Bộ Công an, thường được coi là cơ quan thực thi chiến dịch chống tham nhũng, đã được trao quyền hành rất lớn. Cuộc cải tổ lực lượng cảnh sát năm 2018 nhằm củng cố nền tảng cảnh sát, đã dẫn đến sự tập trung quyền lực cao hơn vào tay Bộ trưởng Bộ Công an. Đồng thời, ngân sách Bộ Công an đã tăng lên đều đặn…”
Bình luận của Huy Đức về những vấn đề này, qua hai bài đăng trên tài khoản Facebook của ông ngay trước khi bị bắt, đang được nhiều người nêu ra như là lý do có thể khiến ông bị bắt. Chúng đến từ ý tưởng ban đầu nhiều hơn các ý kiến của Vinh, Hayton, và Giang ở trên, nhưng không kém phần gây nghĩ ngợi.
Trong bài “Một quốc gia không thể phát triển dựa trên sự sợ hãi”, đăng ngày 27/5, Huy Đức cho rằng, công an địa phương nên báo cáo cho chính quyền địa phương chứ không phải cho cấp trên thuộc Bộ Công an, và quyền điều tra phải tách khỏi quyền trừng phạt. “Cảnh sát địa phương thì phải do chính quyền địa phương quyền tuyển chọn, bổ nhiệm và điều động, phù hợp với ngân sách và đặc thù địa phương. Những địa phương an ninh tốt [do kinh tế phát triển, dân tin tưởng chính quyền] có thể biên chế một lực lượng cảnh sát cực kỳ tinh gọn”.
Trong bài đăng thứ hai một ngày sau đó, có tựa đề “Những suy nghĩ không rời rạc”, Huy Đức mô tả Tổng Bí thư Trọng là một người có đạo đức hiếm thấy mà cách giải đáp duy nhất của ông cho nạn tham nhũng tràn lan là những cuộc thanh trừng không ngừng và việc hoạch định chính sách ngày càng mờ đục của các cấp ủy đảng.
Đức kết luận: “Đừng sợ mất vai trò của Đảng. Một đảng tốt là một đảng đảm bảo có một hệ thống tư pháp có thể cung cấp công lý chứ không phải là một đảng khi muốn thì thọc tay vào vụ án. Các tướng lĩnh cũng không nên cố công bảo vệ đặc quyền cho công an”.