Thuộc ḍng dơi vua Thành Thái, cô Nguyễn Phước Thanh Tuyền, 19 tuổi, không may bị bệnh bại năo, cùng mẹ là bà Nguyễn Bích Thủy, vợ ông Nguyễn Phước Bảo Tài (đă mất), con trai Hoàng Tử Vĩnh Giu, sống trong căn nhà “đại đoàn kết” (nhà t́nh thương) tại xă Nhơn Ái, thành phố Cần Thơ.
V́ cha mất, cuộc sống quá khó khăn nên hằng ngày cô Thanh Tuyền cùng mẹ ngồi lề đường bán vé số để mưu sinh.
Hơn một tháng qua, cô Tuyền ngồi bán vé số tại một quán cơm nhỏ trên quốc lộ 61C. Do căn bệnh bại năo bẩm sinh khiến cô ăn nói lắp bắp, đứt đoạn khó nghe, đôi chân yếu ớt nên chỉ ngồi một chỗ trên ghế, ráng chịu đựng nắng nóng bứt rứt, mồ hôi nhễ nhại.
Người ra vào quán ít ai biết cô gái khuyết tật này là cháu nội của Hoàng Tử Vĩnh Giu, tức cháu cố của vua Thành Thái (1879-1954), vị vua thứ 10 trong 13 đời vua triều Nguyễn.
Khi con gái bán vé số, th́ bà Thủy phụ bán quán cơm nên tất bật tới lui, ít có thời gian rảnh việc.
“Hơn 4 giờ sáng, tôi đă ra phụ quán, nên Tuyền cũng phải thức sớm đi theo. Tuyền ngồi bán 100 tờ vé số nhưng thường không hết. Khi bán quán xong, tôi đi bộ dọc quốc lộ 61C để bán tiếp, rồi mới về nhà,” bà Thủy cho biết.
Như thường lệ, khi về tới nhà, bà Thủy đỡ cô Tuyền xuống chiếc xe trượt tự chế đi trên sàn gạch. Cô háo hức đẩy tới, đẩy lui sau một ngày dài ngồi một chỗ bán vé số.
Trước đây, vợ chồng bà Thủy không có nổi cục đất chọi chim. V́ t́nh thương, một người d́ đă cho mảnh đất cất nhà nên chỗ ở của hai mẹ con nhỏ xíu, đi vài bước là cùng.
Dẫu chật hẹp, căn nhà vẫn dành chỗ trang trọng làm bàn thờ tổ tiên. Bệ thờ chia làm ba ngăn. Trên cùng là di ảnh Vua Thành Thái uy nghiêm trong chiếc áo bào, đầu đội mũ xung thiên. Ngăn giữa là di ảnh của Hoàng Tử Nguyễn Phước Vĩnh Giu trong bộ áo vest, mắt đeo kính trắng toát lên vẻ trí thức. Dưới cùng là di ảnh của Hoàng Tôn Nguyễn Phước Bảo Tài, con trai Hoàng Tử Vĩnh Giu.
Chia sẻ về gốc gác bên chồng, bà Thủy cho biết phần lớn con cháu của vua Thành Thái không được đoàn tụ, sum họp mà ly tán khắp nơi. Cuộc sống nhiều người lâm vào cảnh khó khăn nên chỉ giữ hào quang ḍng tộc trong ḷng.
Do bị chính quyền bảo hộ Pháp theo dơi gắt gao, nên các hoàng tử con vua Thành Thái không có cơ hội được học hành tử tế.
Riêng Hoàng Tử Vĩnh Giu bị đưa đẩy xuống Cần Thơ làm công nhân cầu đường. Về sau, ông lấy vợ là bà Lư Ngọc Hóa và ở rể trên đường Phan Đ́nh Phùng phường Ninh Kiều, thành phố Cần Thơ ngày nay, hằng ngày mưu sinh bằng nghề sửa vá xe đạp.
Cuộc sống gia đ́nh Hoàng Tử Vĩnh Giu “ăn đong từng bữa” khi có tới bảy người con (sáu trai, một gái), trong đó ông Nguyễn Phước Bảo Tài là con trai út.
Để đủ tiền nuôi con, ngoài sửa xe đạp, Hoàng Tử Vĩnh Giu c̣n mua ve chai, đóng bàn ghế cho những người chở cá ở chợ, đánh đàn ở một số pḥng trà, quán bar để kiếm thêm.
Khi các con lớn lên, có vợ có chồng, căn nhà 60 mét vuông của ông Vĩnh Giu phải chia ra làm nhiều ngăn như dăy trọ, làm nơi tá túc cho sáu gia đ́nh với 19 người.
Hoàn cảnh đặc biệt nên con cháu của vị “hoàng tử xóm nghèo” này rất kín tiếng. Họ sống ở Cần Thơ mấy chục năm, nhưng chẳng ai biết rằng đang có một nhánh hậu duệ của vua Thành Thái ở vùng đất này.
Đến năm 2007, Hoàng Tử Vĩnh Giu qua đời sau thời gian lâm bệnh nặng, di cốt được đưa ra Huế.
Cũng giống như cha, nhiều người con của Hoàng Tử Vĩnh Giu nhọc nhằn mưu sinh. Người bán vé số, người chạy xe ôm từ nhỏ tới lớn.