Hạn hán vẫn còn là vấn đề lớn nhất của California

[trungthuc]

Ông Jeffrey Mount, một thành viên cao cấp tại Trung tâm Chính sách về Nguồn Nước (Water Policy Center) thuộc Viện Chính sách Công Cộng của California (Public Policy Institute of California), cho biết: "Không có tình trạng cố định về nguồn nước ở California do khí hậu có lúc thật ẩm ướt, lúc thì thật khô ráo". Theo chuyên gia về khí tượng ông Michael Anderson, 7 cơn bão mạnh được tăng cường bởi các dòng sông khí quyển (atmospheric rivers) đã liên tục ập vào California kể từ ngày lể Giáng sinh. Ít nhất đã có hơn 20 người bị thiệt mạng khi đất lở tràn xuống đường, khi xa lộ bị ngập lụt và hàng trăm ngàn nhà bị mất điện trong vài ngày.

Nhưng bất chấp số lượng mưa như trút, chính quyền tiểu bang vẫn phải chuẩn bị cho khả năngvề hạn hán có thể nặng hơn vào mùa hè này ở nhiều khu vực. Bà Karla Nemeth, giám đốc Sở Tài nguyên về Nguồn Nước (Department of Water Resources), cho biết: "California đang chịu đựng hai vấn nạn song song, vừa do tình trạng khẩn cấp vê hạn hán vừa có tình trạng khẩn cấp về lũ lụt do tác động của sự biến đổi khí hậu".

Hiện California tìm cách cân đối giữa các ưu tiên đặt ra, nơi thì cố gắng tích trữ càng nhiều nước càng tốt trong các hồ chứa cho mùa hè sắp tới có thể bị nóng hơn, khô hơn; nơi lại buộc phải xả một ít nước mưa mới gom được vì lo ngại lũ lụt có thể sẽ còn đến nữa. Mưa lớn kéo dài trong nhiều tuần qua vẫn chưa làm đầy các hồ chứa lớn nhất của tiểu bang, điều này cho thấy nạn hạn hán trong 4 năm qua đã làm cạn kiệt nguồn cung cấp nước nghiêm trọng như thế nào.

Nhìn chung, phần lớn lượng mưa trong các cơn bão kết hợp với sông khí quyển không được lưu trữ để sử dụng vào mùa hè. California không chỉ chứng kiến chu kỳ hạn hán mỗi lần kéo dài đến vài năm mà còn bởi mùa khô hàng năm, từ tháng Năm đến tháng Chín. Thời điểm có nhu cầu cao nhất về nước (cuối mùa xuân và mùa hè) xảy ra đúng lúc thiên nhiên cung cấp rất ít lượng mưa cho tiểu bang.

Điều đó khiến cho các hồ chứa (trong nước ngầm, băng tuyết và hệ thống đập) phải làm sao lấp đầy theo mùa mới để phòng khi hạn hán có thể kéo dài. California sẽ chỉ là một cái vỏ khô nếu không có nước trên trời rơi xuống. Cuộc sống sẽ không thể tồn tại ở đây.

Mức quan trọng của các hồ chứa

Trong một năm bình thường, băng tuyết trên núi cung cấp đến 1/3 nguồn nước cần thiết cho California. Nước ngầm thường chiếm khoảng 40% đến 60% nguồn cung, tùy thuộc vào mức khô hạn. California trông cậy vào một hệ thống dự phòng gồm khoảng 1,400 hồ chứa nhân tạo và hàng ngàn dặm bờ đê để kiễm soát nguồn nước bề mặt. Khoảng hai chục hồ chứa lớn chứa hơn 50% tổng số lượng nước lưu trữ của toàn tiểu bang. Các hồ chứa này được thiết kế không chỉ trữ nước mà còn để quán xuyến dòng chảy trong thời gian có mưa lớn hoặc tuyết tan để các cộng đồng dân cư ở hạ lưu không bị ngập lụt.

Cảnh ngập lụt tại Salinas, California ngày 13/1/2023 (Ảnh: Justin Sullivan/Getty Images)

"Biến đổi khí hậu đã làm gia tăng hiên tượng La Nina và El Nino với thời tiết ẩm ướt và khô hạn đan xen. "Từ một thập niên qua, thời tiết đã ấm áp hơn, có ít lớp băng tuyết hơn và tuyết tan nhanh hơn. Nước cũng bốc hơi nhiều hơn ở các lưu vực sông", ông Jay Lund, phó giám đốc khoa học đầu nguồn tại Đại học Davis,California, có nhận xét.

Theo nghiên cứu được công bố trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia (National Academy of Sciences-NAS), sự nóng lên toàn cầu do con người gây ra đã làm tăng nguy cơ và sự nghiêm trọng của hạn hán, dẫn đến thiếu nước, nguy cơ cháy rừng cao hơn và dòng chảy thấp gây nguy hiểm cho động vật hoang dã.

Bầu không khí ấm hơn cũng hình thành ra các cơn bão sông khí quyển, chịu trách nhiệm 50% lượng mưa ở một số vùng của California, khi mang đến nhiều nước hơn. Ông Marty Ralph thuộc Viện Hải dương học Scripps (Scripps Institution of Oceanography) cho biết: "Bão ngày càng lớn hơn và kéo dài hơn khi đổ ập xuống một khu vực cụ thể. Lũ lụt ở các tiểu bang phía Tây là do các cơn bão thay đổi đã làm mức độ thiệt hại của lũ lụt tăng cao hơn".

Không thể xây thêm các hồ chứa mới

Phần lớn cơ sở hạ tầng hồ chứa của California được thiết kế từ nhiều thập niên trước đây, lúc mà vấn đề biến đổi khí hậu chưa được quan tâm đúng mức và sự dự báo thời tiết kém hiệu quả. Một số hồ chứa bị xuống cấp nghiêm trọng. Tính cho đến mùa xuân năm ngoái, các thanh tra đập của tiểu bang đã đánh giá có đến 112 đập ở California là "không đạt đủ các yêu cầu cân thiết và cần được tu bổ thêm".

Điều đó có nghĩa là 41 hồ chứa bị giảm công suất theo thiết kế ban đầu. Theo chiến lược cung cấp nước của tiểu bang, thực trạng này đã khiến cho California bị thất thoát khoảng 350,000 acre-feet nước mỗi năm. Mùa đông ấm lên khiến cho băng tuyết tan nhanh hơn. Nếu lượng khí thải nhà kính toàn cầu không giảm bớt, khu vực vùng núi non của Sierra Nevada có thể trải qua những mùa đông không có tuyết vào cuối thập niên 2040. Điều đó có nghĩa là, hơn một nửa số lượng tuyết của lưu vực núi sẽ biến mất trong 5 năm liên tiếp. Trong khi đó, tiểu bang vẫn phải tiếp tục khắc phục tình trạng thiếu hụt nguồn nước ngầm.

Điều đó đang bắt đầu có sự thay đổi. Một cách tiếp cận mới, được gọi là Vận hành hồ chứa dựa trên thông tin dự báo (Forecast-Informed Reservoir Operations), cho phép người vận hành đập sử dụng mọi phuông tiện thời tiết cần thiết để giúp xác định số lượng nước cần phải tiết kiệm hoặc xả bớt ra, theo NBC News cho biết.

Tham khảo thêm bài này:

California: Tại sao mưa nhiều nhưng sẽ khó chấm dứt nạn hạn hán?

Trong vài tuần qua, lượng nước mưa lên đến 76 cm (30 inch) đã trút xuống một số khu vực của California do 7 dòng sông hơi nước trong bầu khí quyển.

Tuy nhiên, vấn đề hạn hán của California vẫn chưa thể giải quyết rốt ráo được. Nguyên nhân: các cơ sở hạ tầng chưa được chuẩn bị đúng mức để tích trữ thêm nước mưa, khôi phục đồng bằng bị lũ lụt, và tái chế lại nước thải.

Sông Colorado, dòng sông cung cấp nước uống cho 40 triệu người ở bảy tiểu bang phía Tây nước Mỹ vẫn còn quá ít nước vì hầu như không có cơn bão nào đến được lưu vực của con sông này. Trong khi đó, ngành nông nghiệp trị giá 50 tỷ USD của California tiếp tục tiêu thụ đến 80% nguồn nước của tiểu bang.

Thời tiết thất thường

Khí hậu California rất thất thường, do ảnh hưởng của sự biến đổi khí hậu, khi thì trải qua nhiều đợt hạn hán và nắng nóng nghiêm trọng, lúc lại có mưa quá nhiều. Cơ sở hạ tầng giải quyết nguồn nước của tiểu bang, hầu hết được thiết kế xây dựng vào thế kỷ 20 khi dân số chỉ bằng một nửa so với 40 triệu người như hiện nay, không được trang bị đầy đủ cho tình hình mới.

Vào ngày 14 tháng 12 năm 2022, cơ quan cung cấp nước Metropolitan Water District của Nam California đã tuyên bố tình trạng hạn hán khẩn cấp cho 19 triệu người trong khu vực này. Vài tuần sau, tiểu bang lại chìm trong nước với các cơn lũ lụt lớn.

Dù có lượng nước hơn 20 ngàn tỷ gallon (80 ngàn tỷ lít) dự kiến trút xuống, các hồ chứa nước chính của tiểu bang vẫn đang ở dưới mức trung bình lịch sử. Các hồ chứa nước lớn nhất, tại Shasta và Oroville, vẫn ở mức 42% và 47% công suất thiết kế, theo số liệu của tiểu bang cho thấy cách đây vài ngày (nay đã có nhiều thay đổi).

Sự thiếu hụt này đã nhấn mạnh đến mức độ nghiêm trọng của hạn hán trong vòng 4 năm vừa qua. Một báo cáo được công bố trên tạp chí Nature năm 2021 cho thấy từ năm 2000 đến 2021 là khoảng thời gian 22 năm bị khô hạn nhất đối với vùng Tây Nam của Bắc Mỹ trong ít nhất là 1,200 năm.

Thiếu cơ sở hạ tầng

Cơ sở hạ tầng của tiểu bang, chính yếu là hệ thống kênh bằng xi măng, thiếu khả năng tích trữ số lượng nước mưa dư thừa.

Các công trình thủy lợi và kiểm soát lũ lụt phần lớn được thiết kế để cho nước sẽ thoát theo đường thẳng càng nhanh càng tốt. Những vùng đồng bằng bị ngâp nước sẽ mất đi nguồn nước đi theo con đường uốn khúc tự nhiên, bảo vệ cho các thành phố khỏi bị lũ lụt đồng thời giúp thu nạp lại tầng nước ngầm bên dưới.

Khi nhiệt độ tăng lên, băng tuyết trên núi tan chảy nhanh hơn vào mỗi mùa xuân và tiểu bang lại thiếu nơi để lưu trữ lại dòng nước này.

Thống Đốc Gavin Newsom của California có kế hoạch tăng cường mức chi tiêu cho cơ sở hạ tầng, gồm 8.6 tỷ USD dành cho việc kiễm soát hạn hán và lũ lụt vào năm tới. Có thêm hàng tỷ USD khác theo đạo luật Cơ sở Htầng của Hoa Kỳ do Tổng thống Joe Biden ký vào năm 2022. Nhưng cho đến khi số tiền đó được sử ụcho các dự án, số lượng nước mưa dư thừa sẽ vẫn tiếp tục chảy thẳng ra Thái Bình Dương.

Sông Colorado đang căng thẳng

Có hai nguồn nước cung cấp cho miền Nam California khô hạn: miền Bắc California đem nước cho miền Nam theo các hệ thống kênh đào vận chuyển khổng lồ của tiểu bang và liên bang và sông Colorado. Theo một thỏa thuận đã có từ hàng thế kỷ qua, nước sông Colorado được cấp cho 7 tiểu bang gồm có Arizona, California, Colorado, Nevada, New Mexico, Utah và Wyoming, trong đó California sẽ nhận phần lớn nhất.

Nhưng thỏa thuận này đã cho đi nhiều nước hơn dòng sông hiện có thể cung cấp. Lưu vực sông Colorado hiện phải chịu cơn hạn hán mà các dòng sông trong khí quyển không giúp được gì, do vậy khi sông Colorado bị tận dụng nhiều hơn là sẽ dẩn đến việc thiếu lượng nước cần thiết để hỗ trợ.

Cơ Quan Phục Hồi Hoa Kỳ (U.S. Bureau of Reclamation) đã cảnh cáo 7 tiểu bang trong hiệp ước này rằng, họ phải cần đàm phán một thỏa thuận mới để giảm mức tiêu thụ từ 15% đến 30% trước ngày 31 tháng 1, nếu không thì sẽ phải bị cắt giảm bắt buộc do phía chính phủ liên bang áp đặt.