Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung tái diễn đe dọa nền kinh tế Trung Quốc

[Romano]

Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đang có xu hướng trở lại khi Tổng thống Donald Trump dự định áp thuế 60%, đe dọa tăng trưởng kinh tế Trung Quốc xuống chỉ còn 4,4% năm 2025.
Nền kinh tế Trung Quốc đang phải đối mặt với những thách thức lớn khi những chính sách thuế quan mạnh tay mà Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump đang xem xét có nguy cơ tác động tiêu cực đến hoạt động xuất khẩu - động lực chính của nền kinh tế này trong nhiều thập kỷ qua.Xuất khẩu từng là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Tuy nhiên, với những số liệu tăng trưởng năm 2024 dự kiến được công bố vào thứ Sáu tới, Bắc Kinh có thể chứng kiến tốc độ tăng trưởng thuộc hàng thấp nhất trong nhiều thập kỷ.

Điều đáng lo ngại hơn, khi ông Donald Trump chính thức trở lại Nhà Trắng vào ngày 20/1, Trung Quốc có thể sẽ không còn dựa vào xuất khẩu như một công cụ thúc đẩy kinh tế trong năm 2025.

Áp lực từ chính sách thuế quan

Theo bà Zichun Huang, chuyên gia tại Capital Economics, xuất khẩu của Trung Quốc "có khả năng duy trì ổn định trong ngắn hạn", nhờ vào việc các nhà nhập khẩu Mỹ tăng cường tích trữ hàng hóa Trung Quốc trước khi các mức thuế mới được áp dụng.

Tuy nhiên, bà cảnh báo rằng, nếu ông Trump thực hiện lời đe dọa áp thuế 60% lên tất cả hàng hóa từ Trung Quốc, thì "xuất khẩu sẽ suy yếu rõ rệt vào cuối năm nay".

Năm 2024, nền kinh tế Trung Quốc được dự báo tăng trưởng 4,9% theo khảo sát của AFP, thấp hơn một chút so với mục tiêu 5% mà chính phủ nước này đặt ra, và giảm so với mức 5,2% của năm 2023. Đây là mức tăng trưởng thấp nhất trong nhiều thập kỷ, ngoại trừ giai đoạn chịu tác động của đại dịch Covid-19.

Dẫu vậy, xuất khẩu vẫn là điểm sáng khi đạt mức cao kỷ lục gần 3,5 nghìn tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước. Theo ông Stephen Innes của SPI Asset Management, thặng dư thương mại của Trung Quốc, sau khi điều chỉnh lạm phát, đã "vượt qua bất kỳ mức thặng dư nào mà thế giới từng chứng kiến trong thế kỷ qua", thậm chí vượt qua các cường quốc xuất khẩu như Đức, Nhật Bản hay Mỹ sau Thế chiến thứ hai.

Xuất khẩu đã đóng góp từ 5 đến 6 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP của Trung Quốc trong ba năm qua, theo ông Francois Chimits thuộc Viện Nghiên cứu Mercator về Trung Quốc. "Hoạt động ngoại thương là một trong những huyết mạch của kinh tế Trung Quốc", ông nhận định.

Sức ép gia tăng từ chính sách quốc tế

Tuy nhiên, động lực này đang đối mặt với nguy cơ lớn vào năm 2025 khi Mỹ và các nước châu Âu đồng loạt đáp trả những gì họ coi là cạnh tranh không công bằng từ các chính sách trợ cấp hào phóng của Trung Quốc dành cho các nhà sản xuất trong nước.

Liên minh châu Âu đã áp thuế bổ sung đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc vào tháng 10/2024, với lý do Bắc Kinh sử dụng các biện pháp trợ cấp gây méo mó thị trường. Trong khi đó, ông Donald Trump cam kết sẽ áp đặt các mức thuế cao hơn nữa đối với hàng hóa Trung Quốc nếu ông tiếp tục giữ cương vị Tổng thống Mỹ.

Các mức thuế cụ thể mà ông Trump dự kiến áp dụng vẫn chưa được công bố, nhưng đà tăng trưởng mạnh mẽ trong xuất khẩu năm 2024 chắc chắn sẽ làm gia tăng áp lực từ những nhà hoạch định chính sách thương mại tại Mỹ, theo ông Stephen Innes.

Một báo cáo của Goldman Sachs dự báo rằng, nếu Mỹ tăng thuế 20% đối với hàng hóa Trung Quốc, GDP thực tế của Trung Quốc có thể giảm 0,7 điểm phần trăm trong năm nay. Để đối phó, Bắc Kinh có thể lựa chọn làm suy yếu đồng Nhân dân tệ, thúc đẩy xuất khẩu qua các nước thứ ba, hoặc tìm kiếm các thị trường mới, theo bà Agatha Kratz thuộc Rhodium Group.

Những thay đổi trong thương mại đã bắt đầu xuất hiện. Xuất khẩu của Trung Quốc sang Việt Nam tăng gần 18% vào năm ngoái, giúp Việt Nam vượt qua Nhật Bản để trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Trung Quốc.

Chính sách hỗ trợ nội địa

Trước áp lực từ bên ngoài, Bắc Kinh đang tìm cách thúc đẩy nhu cầu nội địa thông qua việc nới lỏng chính sách tài khóa và tiền tệ, cùng với các chương trình kích thích tiêu dùng. Tuy nhiên, các nhà phân tích cảnh báo rằng tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc có thể giảm xuống chỉ còn 4,4% trong năm nay và thậm chí dưới 4% vào năm 2026 nếu không có các biện pháp hỗ trợ mạnh mẽ hơn.

Ông Larry Hu, nhà kinh tế học tại Macquarie Group, nhận định rằng áp lực từ bên ngoài có thể buộc Bắc Kinh phải tăng cường các chính sách hỗ trợ kinh tế nội địa.