Đi tìm những người tình của Chế Lan Viên

Chế Lan Viên (tên thật là Phan Ngọc Hoan, sinh năm 1920), quê gốc ở Cam Lộ, Quảng Trị, lớn lên ở An Nhơn, Bình Định, bên thành cổ Đồ Bàn. Khi mới 17 tuổi, ông đã viết tập "Điêu tàn" như một tháp Chàm bí mật và lẻ loi ngả bóng xuống cánh đồng thơ Việt Nam.

Những người tình có thực

Những cụ già bên thành cổ Đồ Bàn còn nhớ vào khoảng những năm 1936, 1937, hàng ngày vẫn thấy một cậu bé mang khuôn mặt u buồn, thơ thẩn quanh nền thành cổ. Họ đâu ngờ rằng cậu bé ấy rồi đây sẽ trở thành một cây đại thụ của thơ ca Việt Nam.

Nhà thơ Yến Lan, một bạn thơ của Chế Lan Viên trong nhóm thơ Bình Định kể lại mối tình đầu chớm nở không thể nguôi quên của thi sĩ mang họ người Chàm. Đó là mối tình với người con gái mang tên Ngọc Anh. Người đọc thơ ông ít có người để ý đến bài A và H. A là Anh, còn H là Hoan (tên thật của Chế Lan Viên).

Ngọc Anh là con nhà dòng dõi "trâm anh thế phiệt". Nhà bà Ngọc Anh vốn ở Diêu Trì, huyện Tuy Phước, Bình Định. Chế Lan Viên ở An Nhơn, xưa là thành Đồ Bàn, sau Nguyễn Nhạc tiếp quản gọi là thành Hoàng Đế. Diêu Trì cách An Nhơn không xa cho nên Chế Lan Viên thường hay lui tới nhà Ngọc Anh.

Mối tình đầu của Chế Lan Viên, từ thuở nhà thơ mới 15, 16 tuổi đầu, lúc ấy yêu với Chế Lan Viên nghĩa là si mê, nhưng nhà thơ thì vẫn xem người mình yêu như một thần tượng được tôn thờ muôn thuở. Mãi cho đến năm 1987, Chế Lan Viên còn nhắc đến tên bà.

Nhà thơ Yến Lan bình luận: Ngọc Anh của Chế là tên một loài hoa, lại là tên của người yêu, tình yêu mới chớm, yêu thầm lặng chỉ riêng mình mình biết; nên mãi mãi giấu kín để rồi đêm đêm lại chiêm bao, gối đầu trên gối lại thấy hình bóng người yêu. Hay cũng có thể nói là mối tình đầu tha thiết và kín đáo thì mỗi khi nằm ngủ mới thoạt thấy hình ảnh người yêu từ cõi lòng e ấp. Mối tình này ít người biết tới, ngay cả đến Ngọc Anh cũng chưa bao giờ được Chế ngỏ ý.

Có nhiều kiều nữ đã từng đi qua đời thơ Chế Lan Viên trong đó có một thiếu nữ tên là Nguyễn Thị Giáo. Bà Giáo mang vẻ đẹp mặn mòi, duyên dáng của một tiểu thư khuê các. Nét quyến rũ nhất của người con gái này là cặp chân mày mảnh mai, hình vòng cung cong như trăng đầu tháng. Nhiều chàng trai theo đuổi nhưng bà đã nặng lòng với người thi sĩ mang họ Chàm từ khá sớm.

Vượt qua nhiều khó khăn trở ngại từ phía gia đình, bà nhất quyết đi theo tiếng gọi của lòng mình. Mối tình của hai người được ghi dấu bằng một bài thơ tứ tuyệt hết sức độc đáo lúc chia ly đôi ngả: "Đến chỗ đông người anh biệt em - Quay đi thôi chớ để anh nhìn - Mày em trăng mới in ngần thật - Cắt đứt lòng anh trăng của em".

Người tình vĩnh cửu

Tình nhân của Chế Lan Viên có người có tên, có người lại không tên nhưng thi sĩ luôn nhớ về họ. Đó có thể là một cô học trò xứ Quảng, nơi có cụm tháp Chàm trên thánh địa Mỹ Sơn có thể là cô gái mang tên Xuyến Nhi nào đó như sau này nhà thơ viết: "Xuyến nhi, yểu điệu hồn ta - em sẽ ngồi đây. Hơi thở trăng sao đang đến nảy mầm cho những hạt giống trên kia quý báu, và chẳng bao lâu nữa, chưa tới dấu hiệu bình minh đâu, chúng ta có thể cùng nhau gặt hái những gì hoa quả sắp ra đời".

Trong cuộc hành trình đi vào cõi âm bằng thơ, Chế Lan Viên đã bắt gặp rất nhiều những điều kỳ dị: Nào máu huyết, xương khô, thép lạnh, sọ người... Nhưng có một hình ảnh gây nhiều xúc động, trở thành ám ảnh đó là hình ảnh những tình nhân. Với Chế Lan Viên tình yêu và cõi chết vẫn có thể hòa quyện với nhau không tách rời. Người ta kể rằng trong một lần đi bên những gì rêu phong đổ nát, Chế Lan Viên đã tình cờ gặp một thiếu nữ Chăm đi lang thang giữa núi đồi. Chế đi theo nhưng không kịp nên cứ mãi tơ tưởng.

Phạm Học
(Người đưa tin)