NATO ở Libya: Đánh tiếp hay thừa nhận thất bại?

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đang đối mặt với nguy cơ phải gánh vác chi phí quá cao cho cuộc chiến ở Libya mà lợi ích vẫn còn mờ mịt nếu liên minh quân sự này tiếp tục theo đuổi chiến lược hiện nay. Vì thế, NATO sẽ phải lựa chọn một trong hai lựa chọn: hoặc là đưa bộ binh vào Libya để nhanh chóng kết thúc cuộc chiến ở đây hoặc là để mặc cho đất nước này bị chia cắt?

Dù đã đánh Libya suốt 3 tháng qua, NATO vẫn chưa thể thay đổi tình hình ở đây.

Tình thế tuyệt vọng

Hơn 90 ngày đã trôi qua kể từ khi NATO tiến hành chiến dịch đánh Libya từ hôm 19/3 nhưng mọi việc ở đất nước Bắc Phi dường như chẳng có gì thay đổi. Chiến sự vẫn tiếp diễn và chưa hề có bất kỳ “tia ánh sáng nào loé lên từ cuối đường hầm” đen nghịt ở Libya. Khác biệt lớn nhất sau 3 tháng là NATO đã mất đi sự tự tin ban đầu và đang ngày càng trở nên sốt ruột trước tình thế bế tắc tuyệt vọng của họ ở đây.

Dù đã thực hiện hàng ngàn cuộc không kích vào thủ đô Tripoli và nhiều trong số đó là nhằm thẳng vào Tổng thống Libya Muammar Gaddafi mà NATO vẫn phải “ngậm đắng nuốt cay” chứng kiến cảnh ông Gaddafi vẫn bình thảnh ngồi đánh cờ giữa thủ đô.

Trong khi đó, NATO lại phải đang đối mặt với sự chỉ trích lớn nhất từ khi họ phát động chiến dịch ở Libya đến giờ. Người dân của những nước tham gia đánh NATO thì sốt ruột trước chi phi đội lên ngày càng cao cho chiến dịch ở Libya. Cùng lúc, người dân thế giới lại tỏ ra bất bình về việc NATO liên tục giết hại nhầm nhiều dân thường dù chiến dịch của họ mang sứ mệnh bảo vệ dân thường. Ở thủ đô Washington, Tổng thống Mỹ Barack Obama thì đang phải đối đầu với các nghị sĩ vì cuộc chiến ở Libya.

Chưa hết, NATO và phe nổi dậy Libya mà họ đang hậu thuẫn cũng trở nên mâu thuẫn với nhau vì tình hình bế tắc trên chiến trường.

Cuộc chiến ở Libya tập trung chủ yếu ở 3 mặt trận”: ở khu vực phía đông gần thành phố Brega; ở khu vực phía tây nằm giữa thành phố Misrata và nhiều thành phố gần biển nằm trên con đường tiến tới thủ đô Tripoli và khu vực rặng núi phía tây. Ở cả 3 mặt trận này, phe nổi dậy và quân chính phủ luôn ở thế giằng co, lúc bên này giành chiến thắng, lúc lại bên kia. Vì thế, hầu như cả hai bên đầu chẳng tiến thêm được bước nào.

Phe nổi dậy khó có thể giành chiến thắng trước quân chính phủ do lực lượng này thiếu hẳn độ chuyên nghiệp và kinh nghiệm. Vũ khí cũng thô sơ hơn hẳn quân của ông Gaddafi. Trong khi đó, quân chính phủ dù bị tổn thất nặng nề trước các cuộc tấn công dữ dội của NATO nhưng vẫn duy trì khả năng chiến đấu. Đối mặt với khó khăn, phe nổi dậy quay sang trách cứ NATO không giúp họ một cách đầy đủ khiến họ không thể tạo ra bước đột phá trên chiến trường.

Rõ ràng, NATO đang bị dồn vào đường cùng buộc họ phải nhanh chóng có những quyết định cần thiết.

Đánh tiếp hay chịu thừa nhận thất bại?

Nếu NATO không có thay đổi gì mà tiếp tục duy trì chiến lược hiện nay thì liên minh này khó có thể tồn tạiđược lâu trên chiến trường Libya với những khoản chi phí khổng lồ vượt quá sức của họ và sức ép dồn lên từ cả bên trong lẫn bên ngoài. Trong khi đó, lợi ích mà họ hy vọng có được từ chiến dịch can thiệp vào đất nước Bắc Phi thì mờ mịt.

Trong bối cảnh này, NATO không có nhiều lựa chọn. Liên minh quân sự Bắc Đại Tây Dương chỉ có hai phương án để lựa chọn. Một là, NATO tiếp tục chiến dịch quân sự ở Libya nhưng để thay đổi tình thế trên chiến trường, họ phải đưa bộ binh vào đây để loại bỏ ông Gaddafi. Điều này đi ngược lại với nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và đi ngược lại chính những lời cam kết “chắc như đinh đóng cột” của NATO trước đó.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là liệu NATO có dám “phản bội” Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và chính bản thân họ hay không.

Nếu NATO không lựa chọn phương án đưa bộ binh vào NATO thì họ chỉ còn một cách là thừa nhận thất bại trên chiến trường Libya. Khi đó, NATO sẽ để mặc cho Libya bị chia cắt làm hai và cho phép ông Gaddafi cầm quyền ở khu vực phía tây và phe nổi dậy chiếm quyền kiểm soát ở khu vực phía đông.

Cả hai lựa chọn trên đều quá khó khăn với NATO. Với lựa chọn một, NATO sẽ phải đối mặt với làn sóng chỉ trích mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế và tổn thất đối với liên minh này sẽ là rất lớn. Nếu chấp nhận lựa chọn hai, NATO sẽ bị mất mặt và uy tín của họ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.


Máy bay NATO “bốc hơi” bí ẩn trên bầu trời Libya

NATO mới lên tiếng thừa nhận việc mất liên lạc với một chiếc trực thăng giám sát không người lái khi truyền hình Libya công bố những bức ảnh về một chiếc máy bay tấn công mới bị bắn hạ.

Theo truyền thông Libya, đây là một chiếc máy bay tấn công Apache.

Cùng lúc đó, phát ngôn viên NATO Mike Bracken cho biết, họ đã bị mất liên lạc với một chiếc máy bay trinh sát không người lái từ lúc 9h20’ theo giờ địa phương, tuy nhiên ông này đã không lên tiếng xác nhận hay phủ định khả năng chiếc máy bay mất tích chính là chiếc đã được quân Libya tìm thấy hay không.

Ông Bracken chỉ nói thêm: “Hiện chúng tôi vẫn đang kiểm tra để xác định nguyên nhân mất tích của chiếc máy bay này”. Ngoài ra ông Bracken còn khẳng định không hề có bất cứ chiếc máy bay Apache nào của NATO bị mất tích tại chiến trường Libya.
Truyền hình Libya cho biết, chiếc máy bay bị bắn hạ được phát hiện tại Zlitan, gần thành phố Misurata do quân nổi dậy chiếm giữ. Những hình ảnh về chiếc máy bay “gặp nạn” ngay sau đó được truyền đi khi nó chỉ còn là một đống sắt vụn đen xì với chiếc cánh quạt màu đỏ và những ký tự bằng tiếng Anh.

Một chiếc máy bay chiến đấu Apache bị bắn hạ tại Zlitan, gần thành phố Misurata do quân nổi dậy chiếm giữ

NATO đã huy động các máy bay chiến đấu tới chiến trường Libya từ cuối tháng 5 và cho biết chúng mới được sử dụng lần đầu tiên vào hồi đầu tháng này. NATO cũng cho biết vào tuần trước họ đã dùng máy bay chiến đấu để phá huỷ một chiếc súng máy chuyên tiêu diệt máy bay và 3 xe chiến đấu khác của lực lượng nổi dậy. Ngoài ra, những chiếc máy bay này còn được NATO sử dụng vào mục đích giám sát quy mô đối với lực lượng của chính phủ Libya.

Trước đó, liên quân đã thừa nhận việc ném bom “nhầm” vào một khu dân cư ở thủ đô Tripoli khiến nhiều dân thường thiệt mạng và giải thích nguyên nhân là do trục trặc về mặt kỹ thụât trong chiến dịch tấn công quân nổi dậy. Chính phủ Libya cho biết, đã có ít nhất 9 người thiệt mạng trong “sự cố” do liên quân gây ra tại Tripoli trong tuần qua. Thêm vào đó, một cuộc không kích khác của NATO xảy ra hôm thứ 2 (20/6) ở phía tây thủ đô Libya cũng đã cướp đi sinh mạng của 15 dân thường nước này, trong đó có 7 trẻ em. Hầu hết các nạn nhân đều đã bị thiêu cháy trong vụ nổ.

Tuy nhiên, trước cáo buộc thứ hai từ phía chính quyền Libya về cuộc không kích “có chủ ý nhằm vào dân thường”, NATO khẳng định máy bay liên quân đã hoạt động theo chỉ huy và được kiểm soát, do đó các phóng viên không thể tìm được bất cứ thông tin nào chứng minh các thi thể được phát hiện có liên quan tới vụ đánh bom của NATO.

Bích Hảo (theo Washington Post)