Người Việt đang mất dần tính tiết kiệm

Dân tộc Việt vốn tính hết sức tiết kiệm. Bây giờ, muốn chống lãng phí thì cần nghiên cứu kỹ cái gì làm con người Việt Nam mất dần tính tiết kiệm đó... Đại biểu Quốc hội Dương Trung Quốc nói.

Đại biểu Dương Trung Quốc: muốn chống lãng phí thì cần nghiên cứu kỹ cái gì làm con người Việt nam mất dần tính tiết kiệm

- Nhiều người cho rằng chúng ta đã tiết kiệm tối đa rồi, bây giờ điều quan trọng là chống lãng phí. Ý kiến của ông về vấn đề này?

Ai cũng biết rằng, lãng phí đã ngốn đi tài sản rất lớn của nhà nước và xã hội. Nhưng dùng Luật chưa đủ, quan trọng là chúng ta phải tạo ra được một tập tính xã hội mà dân Việt Nam vốn là dân tộc đã từng có tập tính hết sức tiết kiệm. Đương nhiên có thể đó là thời kỳ chúng ta chưa giàu có, nhưng những tập tính đó đã ăn sâu trong đời sống con người rồi. Bây giờ cần nghiên cứu kỹ cái gì làm con người Việt Nam mất dần tính tiết kiệm đi.

Bên cạnh Luật pháp, chế tài đối với hành vi lãng phí thì quan trọng là giáo dục, gây dựng những chế tài cần thiết đặc biệt với những hành vi gây lãng phí của công. Tôi thấy có nhiều hiện tượng rất khó giải thích. Ví dụ ngành giao thông, chỉ cần ngành quan tâm kiểm tra lại những dự án lập tức dôi ra 15.000 tỷ đồng, hay Chính phủ có chủ trương tiết kiệm ngân sách, lập tức các ngành báo cáo lên có thể rút được ngay vài ba nghìn tỷ đồng. Tôi cho vấn đề đã nằm ngay ở đó rồi.

Dường như chúng ta chỉ tiếp cận vấn đề đó khi nào có chủ trương, đường hướng đến thành tích chủ nghĩa nhiều hơn. Theo tôi, Chính phủ phải gương mẫu đầu tiên. Bên cạnh đó, những giải pháp cụ thể như phương tiện làm việc của cán bộ như thế nào. Các quốc gia họ làm, chúng ta hoàn toàn có thể học tập và làm được.

- Theo ông, cần làm gì để tháo gỡ vấn đề lãng phí ?

Giám sát của dân đối với chi tiêu của nhà nước. Còn bản thân tiết kiệm xã hội thì tăng cường giáo dục tuyên truyền và những phương thức để chúng ta hình thành dần hay trở lại dần tập tính vốn có của dân tộc mình trước đây tằn tiện, tiết kiệm.

- Nhưng người dân làm sao có thể giám sát? Ví dụ ra quyết định hành chính không phù hợp hay câu chuyện mạng xã hội... nếu nó là sự thật thì đó chính là quyết định hành chính không phù hợp, gây lãng phí?

Mạng xã hội thì tôi lại nghĩ khác. Đó là phương thức nhiều quốc gia làm rồi. Nếu xây dựng được mạng xã hội lành mạnh, có sức hấp dẫn thì đó là cách đấu tranh mà vẫn tôn trọng quyền tự do của người dân trên mạng. Nhưng vấn đề là tổ chức thực hiện như thế nào, từ đấu thầu, giao cho ai và chi phí thế nào… tất cả nằm trong “cái” mà vẫn còn tồn tại.

Tôi cho rằng, tiết kiệm phải hướng vào bộ máy công quyền sử dụng ngân sách, còn cái liên quan đến đời sống xã hội, tiết kiệm xã hội thì chúng ta có thể đẩy mạnh tuyên truyền. Tôi lấy thí dụ, về chính sách nhà nước, khi anh xử phạt một hành vi vi phạm giao thông tại một địa bàn nào đó thì vì cái lợi ích anh đưa ra, anh nói rằng để tránh tiêu cực của người thu phí, anh đưa ra quy định là người vi phạm vài ngày hôm sau phải trở lại chỗ cũ để nộp tiền.

Tôi chưa nói điều đó có thật là để hạn chế tiêu cực trong thu phí hay không, hay đó là thủ thuật gây tạo sức ép để phát sinh tiêu cực. Nhưng chuyện đưa ra giải pháp, người vi phạm phải quay trở lại thì lãng phí xã hội rất lớn, về thời gian, tiền bạc, công việc... Phải nhìn vào từng chi phí ấy để đưa ra chính sách để tiết kiệm nhất mà vẫn giữ được chế tài nghiêm khắc của mình.

- Ông có thấy rằng, Luật đã thực hiện 7 năm nhưng chưa có người có trách nhiệm bị xử lý lãng phí trong khi hành vi lãng phí đang diễn ra rất khủng khiếp?

Luật chưa được thực thi, mà đầu tiên là bộ phận ngân sách nhà nước. Chỉ cần rà soát lại những dự án về các con đường quốc lộ, ngay lập tức riêng ngành giao thông đã tiết kiệm 15 nghìn tỷ đồng, thế mà lại coi rà soát là một thành tích chứ không phải là nguyên tắc để xây dựng những dự án. Tôi cho rằng quan trọng là tính gương mẫu, mà không gương mẫu là do giám sát kém. Người dân không có quyền giám sát hay sự giám sát đó không có hiệu ứng.

- Vậy nên Luật lần này lấy mục tiêu chính là quản lý tài sản công và tài chính công?

Sửa Luật là quan trọng nhưng tổ chức thực hiện thế nào? Tôi cho rằng tổ chức thực hiện là quan trọng nhất. Nhà nước phải thực hiện tính gương mẫu của mình. Tôi nhắc lại chuyện xưa, không phải tự dưng cụ Hồ đi dép cao su, nước còn nghèo thì ta phải hành xử thế nào cho phù hợp.

- Xin cảm ơn ông!

Tuệ Khanh - (ghi)