Thăm thẳm phận người

[Hanna]

Nhà viết kịch nổi tiếng Lưu Quang Vũ về miền cát bụi đã gần một phần tư thế kỷ. Thời gian qua, bỗng dưng kịch của anh trở lại, được dựng liên tiếp, diễn ngoài bắc trong nam, kéo công chúng lũ lượt vào rạp. Đó chính là giá trị dài lâu của nghệ thuật.

Có một thời Lưu Quang Vũ “bùng nổ” ghê gớm. Anh viết trong vòng mấy năm mà đến dăm chục vở kịch lớn. Nhiều vở cùng lúc 7 - 8 đoàn dựng. Có vở như Hồn Trương Ba da hàng thịt được các đoàn đưa đi diễn ở nước ngoài, tại Nga tại Mỹ gây tiếng vang lừng lẫy. Những Sống mãi tuổi 17, Tôi và chúng ta, Ông không phải là bố tôi, Lời thề thứ 9… được dựng diễn từ nam chí bắc. Nhiều vở tôi xem đi xem lại mấy lần mà lần nào cũng thấy khán giả xúc động lau nước mắt.
Nhưng cái phận người thăm thẳm. Nào ai biết nó nông sâu. Lưu Quang Vũ mất đột ngột trong một tai nạn thảm khốc, cùng với người bạn thơ bạn đời Xuân Quỳnh và cháu Quỳnh Thơ. Không có huân chương nào được tặng, trước và sau sự ra đi ấy. Chỉ đến khi tác giả đã khuất xa, với độ lùi thời gian khá dài, một giải thưởng nhà nước được truy tặng. Sự muộn mằn ấy chỉ để làm thanh thản ai đó, trong số những người còn sống ở trên đời?
Sức mạnh qua kịch của Vũ đã an ủi và vực dậy bao nhiêu số phận, linh hồn tội nghiệp. Trong mắt dân chúng và người yêu nghệ thuật, Vũ nổi lên như một người hùng. Nhưng đúng là cái phận người. Còn nhớ, đến khi gia đình và nhiều tổ chức, cơ quan muốn đưa thi hài anh vào quàn nhà lạnh Bệnh viện Việt Xô, hoặc bạn bè muốn quàn anh ở ngôi nhà chung của văn nghệ sĩ tại 51 Trần Hưng Đạo (Hà Nội) thật không dễ bởi sự cứng nhắc về “tiêu chuẩn” và cả sự vô cảm lạnh lùng... Phải chạy vạy, phải cần đến sự ra tay của bạn bè, cả khi đưa về an táng ở nghĩa trang Văn Điển... Chao ôi! Làm cái kiếp người trong thăm thẳm đoạn trường, hình như thân phận nào cũng có bi kịch. Sự mất mát nào mà chả buồn. Lại có cả những sự buồn ngoài những mất mát.
Nhưng được - mất, đối với người đã khuất cũng chẳng để làm gì. Ôi chao! Phận người thăm thẳm.

vnn