NSƯT Thành Lộc vừa ra mắt cuốn tự truyện Tâm Thành và Lộc đời do nhà văn - nhà biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc chấp bút, Phương Nam và NXB Văn Hóa - Văn Nghệ TP.HCM ấn hành.
Tôi sinh năm 1961, tuổi Tân Sửu, cầm tinh con trâu. Lá số tử vi của tôi cho thấy về Tài Bạch tôi là đàn ông nhưng thuộc sao Thái Âm, làm về ban đêm sẽ thành công, sinh lúc 5g sáng (giờ Dần) trúng vào giờ Cô Thần (tuyệt) nên không có vợ con.
Thế giới sân khấu thấm đẫm từng tế bào
Để vẽ lại ấu thời của tôi, hai cái bóng in đậm là ba và má, rồi cả gia đ́nh, cùng những sắc màu rực rỡ, âm thanh quyến rũ của sân khấu.
Ngay má và ba tôi cũng đồng nghĩa với sân khấu rồi. Thử h́nh dung đi, một cái đ́nh lớn mang tên đ́nh Cầu Quan - sau này c̣n gọi là đ́nh Thái - Hưng. Trong ḷng cái đ́nh ấy có chứa một cái sân khấu để biểu diễn.
Bao quanh và trên dưới sân khấu ấy, ngoài chỗ cho khán giả ngồi xem c̣n là nơi sinh sống, ngủ, nghỉ và làm việc của vài gia đ́nh thuộc ḍng họ bầu Thắng nổi tiếng của ông ngoại như nhà của các cậu Minh Tơ, Khánh Hồng cùng các cậu, d́, anh chị họ khác của tôi. Mỗi gia đ́nh có khoảng vài mét vuông.
Đ́nh Cầu Quan nằm ngay trung tâm thành phố Sài G̣n hoa lệ, cách chợ Bến Thành đâu có bao xa, nay là đất vàng đất bạc, nhưng ngày ấy tôi cũng ư thức được cái xóm ḿnh lớn lên là một xóm nghèo.
Nghịch lư thay, cái nghèo ấy đă khiến cho tâm hồn tôi, nghiệp diễn tôi lại giàu có hơn lên.
Nếu tính đứng từ sân khấu đó nh́n xuống khán giả th́ nguyên một mảng mấy mét vuông thuộc cánh gà bên hông phải của sân khấu chính là nhà của tôi.
Chưa đến giờ diễn, nơi đó đủ chỗ để chứa một bộ bàn ghế để cả nhà dùng cơm cùng chiếc đivăng là giang sơn của má (công chúa, con gái ông bầu mà).
Tới giờ diễn, chiếc bàn xếp lại để chỗ cho dàn nhạc cải lương ngồi - dàn nhạc hồ quảng th́ nằm ở ngoài hố nhạc, trước mặt khán giả. Má ngồi trên đivăng để hóa trang - lúc đó kêu là sắm tuồng.
Khu vực này có một gác xép, từ đó có một cầu thang đi xuống cánh gà bên phải sân khấu. Ngay dưới chân cầu thang gác xép đó sẽ là nơi banh cái ghế bố ra thành chỗ ngủ của ba sau khi tan suất hát. Khoảng 9g là tất cả bị lùa lên gác ngủ. Giờ đó bị phát giác c̣n thức chạy loăng quăng là bị đ̣n.
Tôi thường ngồi tḥng hai chân, ấn mặt vào giữa hai chấn song của lan can trên gác xép ngó xuống sân khấu coi hát như được ngồi ở một loại “chuồng gà” đặc biệt, thiết kế dành cho dân hạng sang trong các nhà hát của Tây xây.
Tới chừng văn hát, phần gác xép là nơi ngủ của ba chị: Bạch Liên, Bạch Lựu và Bạch Lư. Anh Long th́ từ nhỏ v́ khó nuôi đă được gửi ở nhà một bà cô cách đ́nh vài bước chân thôi.
Hai người c̣n lại là chị Bạch Lê và tôi, bạn có đoán được nơi ngủ không? Chính là sàn diễn ḿnh mới được xem hồi năy, trải chiếu ra thành nơi ngủ của người chị thứ nh́ và bé Út trong nhà.
Mỗi ngày, từ lúc mở mắt ra đến lúc tạm nhắm hờ để trôi vào mộng, tất cả thế giới đầy màu sắc và âm thanh của sân khấu như vậy đă ngập tràn, thấm đẫm vào từng tế bào da thịt cùng tâm hồn tôi.
Tôi cũng không thể lơi lỏng ư tưởng ḿnh là con trai của kép chánh Thành Tôn, thuộc một ḍng dơi theo nghề hát bội ba đời tại đất Vĩnh Long. Ông nội của tôi là bầu Nở nức tiếng Vĩnh Long. Là kép nổi nhứt vùng v́ hát hay lại khá đẹp trai, nhưng ba tôi sớm ư thức được là để thỏa chí làm nghề cần phải xuất hiện ở Sài G̣n nên ông đă rời gánh của cha ḿnh mà lên đó đầu quân. Rồi sau đó sanh t́nh và kết hôn với Huỳnh Mai, con gái thứ của bầu Thắng.
Sau này tôi biết thêm năm 1924 ông ngoại tôi là nghệ sĩ hát bội Hai Thắng đă gom góp tiền bạc trong gia đ́nh mua lại gánh hát bội của bà Ba Ngoạn (là bà nội của cô Kim Cương), lập đoàn Vĩnh Xuân. Khoảng năm 1950, mấy người anh chị em của má như Minh Tơ - cùng vợ là nghệ sĩ Bảy Sự, các cậu Đức Phú, Khánh Hồng... đều có học hát cải lương của đoàn Phụng Hảo.
Khoảng cuối thập niên 1950 th́ danh xưng cải lương tuồng tàu ra đời. Sau đó vài năm khán giả gọi đó là cải lương hồ quảng để rồi sau năm 1975, khi chuyển sang hát lịch sử Việt Nam, bộ môn này chuyển thành loại h́nh cải lương tuồng cổ.
Người em trai thất lạc
Sau khi sanh hai chị Liên và Lê, mất một con trai, má tôi sanh tiếp hai chị Lựu và Lư. Sanh và nuôi con gái không sao mà hễ sanh con trai là má tôi bệnh, không th́ mấy đứa con trai cũng bệnh v́ xem ra gia đ́nh không có số nuôi con trai nên tôi suưt cũng theo số phận bị gửi cho người khác nuôi như anh Long. Nhưng rồi mấy chị thèm có em trai quá nên xin ba má để tôi lại nuôi.
Má kể có lần tôi bị đau ban lên sởi rất nặng và đă ngưng thở khi được vài tháng tuổi. Ba má đă mang tôi lên chùa Tân Nghĩa ở G̣ Vấp, nơi ba má tôi quy y.
Sư trụ tŕ mang tôi đặt trong ḷng chiếc đại hồng chung, ông gióng lên ba hồi chuông và rồi cái xác tôi giật ḿnh thức dậy sau một giấc ngủ dài rồi cười ngất như thể bị ai đó cù lét. Sư trụ tŕ phán: “Cái xác phàm nầy coi như đă qua một kiếp, giờ thằng nhỏ đă được tái sinh trong kiếp mới”.
Tôi được thầy đặt pháp danh là Thiện Tâm từ đó. Để dễ nuôi hơn trong kiếp mới này, ba má cho giả làm con gái để tóc dài và cho bận áo đầm. Cả nhà phải né tên thật mà gọi trại đi là Thành Tâm, với ḷng tin nếu có “mấy người coi số tử” tới t́m, sẽ lầm tưởng là đứa trẻ khác mà không bắt đi.
NSƯT Thành Lộc (giữa) cùng cha mẹ (NSND Thành Tôn và NS Huỳnh Mai) và anh trai - NS Bạch Long - Ảnh tư liệu gia đ́nh
Không hiểu sao gia đ́nh tôi khó nuôi con trai lắm. Anh đầu mất, anh Bạch Long phải gửi người khác nuôi và kêu ba má tôi là anh Hai, chị Hai.
Chúng tôi c̣n một người em trai nữa, ba má đặt tên Thành Long, nhưng phải gửi chính bà mụ đỡ đẻ nuôi. Về sau bà sang Pháp sống. Có tin về là em chúng tôi đă lập gia đ́nh rồi và đang rất hạnh phúc.
Lần đó có một vị đạo diễn nước ngoài về Việt Nam làm việc, tôi t́nh cờ biết được anh chính là con trai ruột của bà mụ năm nào. Khi bà mất, anh có nhận nuôi người em này của chúng tôi. Khi anh ấy ly dị vợ th́ Thành Long cũng rời nhà và tự lập gia đ́nh riêng.
Chúng tôi rất muốn t́m gặp lại em, nhưng vị đạo diễn này cho biết chính anh ấy muốn t́m cũng không biết t́m nơi đâu. Chúng tôi chỉ c̣n biết cầu nguyện một ngày nào đó sẽ được gặp lại người em trai thất lạc. Không chừng em Thành Long cũng không biết là ḿnh c̣n anh chị sống tại Việt Nam và mấy chị nữa sống ở Mỹ, Pháp, Úc. Anh Bạch Long tên thiệt là Thành Tùng, nhưng anh lấy nghệ danh là Bạch Long để nhớ về người em này.
Phải là nghệ sĩ sống trong nghề nhiều năm, ở giai đoạn trước đây (mà cả sau này nữa) mới mang cảm giác sợ con cái ḿnh theo nghề diễn của ḿnh sẽ thấy trước đời sẽ cực khổ nhiều hơn niềm vui.
Ba má tôi cũng vậy, không muốn “đời cha ăn mặn đời con khát nước”, cứ sợ các con theo nghiệp ḿnh sẽ khóc nhiều hơn cười nên luôn buộc các con phải học xong trung học rồi muốn làm ǵ th́ làm.
Ấy vậy mà thích diễn quá, tôi đă mấy lần bước ra sàn diễn nhà tham gia làm quân sĩ cùng với anh Bạch Long, trước mắt ba tôi. Anh lúc đó coi như người của “nhà khác” rồi, nên là người duy nhất trong gia đ́nh bấy giờ được đi hát.
Khi bị tôi xin được làm đứa quân sĩ thứ hai đứng chung, anh Long cũng sợ anh Hai (tức là ba của hai đứa), nhưng v́ cưng đứa em út, thấy tôi mê quá anh làm liều. Chính anh là người “sắm tuồng” (vẽ mặt) cho tôi. Khi ba tôi ra hát, vừa ḍm thấy tôi ông hết sức ngạc nhiên, c̣n tôi th́ run lên từng chập v́ sợ ăn đ̣n.
Vừa xong lớp đó là ba chụp lấy cây roi mây định khi vào cánh gà sẽ quất cho mấy roi, nhưng ông vừa vào cánh gà bên này, tôi đă tọt sang cánh gà bên kia. Chạy ṿng ṿng như vậy, lại tới lớp ông phải ra.
Tôi cứ thoắt hiện thoắt biến như vậy cho tới khi văn tuồng th́ tôi... thoát nạn.
therealrtz ⒸVietSN
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
