Rùng mình với sự thật đằng sau cuộc “thảm sát” của tổng thống Philippines

[miro1510]

Tổng thống Philippines Duterte đang rất cứng rắn thực hiện chiến dịch chống ma túy đẫm máu của mình. Tuy nhiên, chiến dịch này chẳng khác nào một cuộc thảm sát bởi số lượng người chết đang tăng một cách chóng mặt. Nhiều người dân Philippines cho rằng Tổng thống của họ còn đáng sợ và tàn bạo hơn cả ma túy.

Người thân khóc ngất bên quan tài một người bị giết không qua xét xử do dính líu tới ma túy. Ảnh chụp ngày 21/8/2016 tại Manila. (Ảnh: Dondi Tawatao/Getty Images)

11 giờ ngày 25/6, Restituto Castro nhận được một tin nhắn nặc danh yêu cầu rời khỏi tư dinh để đến một địa điểm trên đường MacArthur. Chỉ vài tiếng sau, Rodrigo Duterte đắc cử Tổng thống, và ông hứa sẽ nâng cao “chiến dịch bàn tay sắt” đã tạo nên dấu ấn của ông. “Chúng tôi sẽ không từ bỏ cho đến khi nào ma túy bị xóa sổ hoàn toàn”, Duterte tỏ thái độ không hề nhân nhượng trong phát biểu của mình.

Castro, một người cha 46 tuổi và có 4 con, chẳng phải là ông trùm ma túy hay một gã bán thuốc phiện dạo gì hết. Cả cuộc đời, Castro khốn khổ không có điều kiện để mua cho mình một gam “shabu” (tên lóng của methamphetamine). Anh phải nhận việc làm trung gian mua “hàng” cho các bạn, với mục đích là được hút ké vài hơi. Vợ Castro cho biết chồng mình là một người cả nể và sẽ không thể từ chối bạn bè.

Tuy nhiên, cuộc sống của anh chàng làm công việc tài xế trong khách sạn này trở nên ngày càng khó khăn, và Castro quyết định phải rời xa các chất kích thích này trước khi bị lệ thuộc vào chúng. Castro thậm chí đã nói với bà con lần tới sẽ là lần cuối anh dính dáng đến ma túy. Và Castro cũng không thể ngờ rằng “lần cuối” quả thực là “lần cuối”. Đêm đó, anh chết với một viên đạn bắn thẳng vào đầu từ phía sau.

Castro là một trong gần 3.000 người Philippines bị giết trong chiến dịch tuyên chiến tàn bạo với ma túy của Duterte. Ronald De La Rosa, người đứng đầu cơ quan công an tối cao của Philippines, từng tiết lộ rằng có 712 người bị giết tại trụ sở công an, và 1067 người bị công an giết chết trong chiến dịch của Duterte.

Nhưng dường như chẳng có ai ngạc nhiên cả. Cuộc tàn sát này chính là điều Duterte từng cam kết trong quá trình tranh cử của mình: “Tôi sẽ giết tất đám súc sinh liên quan đến ma túy”. Một tháng sau, trong cuộc bầu cử, Duterte thậm chí còn trao thưởng cho những người giết được đám buôn bán ma túy.

“Tôi sẽ giết tất đám súc sinh liên quan đến ma túy”
“Trong cuộc chiến với ma túy, nếu ai đó vì nhiệm vụ mà phải giết cả ngàn người thì tôi vẫn sẽ bảo vệ họ”, Duterte đã phát biểu như thế trước toàn bộ các cán bộ công an chỉ một ngày sau khi nhậm chức. Duterte thậm chí còn khuyến khích người dân tiêu diệt các con nghiện vì ông lý luận rằng “sẽ quá vô nhân đạo nếu ép cha mẹ của những con nghiện tự tay giết họ”.

Và cuộc thảm sát đã bắt đầu.
Nhưng Philippines không phải là quốc gia duy nhất có quan điểm như vậy về vấn nạn ma túy. Một thống kê mới đây chỉ ra rằng, ngoài Iran và Saudi Arabia, những quốc gia mà pháp luật có quy định tử hình những người buôn bán ma túy đều nằm ở khu vực châu Á (bao gồm Trung Quốc, Malaysia, Việt Nam, Singapore và Indonesia).

Năm 2003, Thái Lan đã từng tuyên chiến với ma túy. Kết thúc chiến dịch này, chính quyền Thủ tướng Thaksin Shinawatra đã bắt được hơn 13000 người, gây nên 1200 vụ giết người chỉ ngay trong tháng đầu tiên tiến hành chiến dịch.

Hai thế kỷ trước, một làn sóng ngoại tụng về các trường hợp phạm tội đã xuất hiện ở Indonesia dưới sự lãnh đạo của độc tài Suharto. Trong khoảng thời gian từ năm 1983-1985, hàng ngàn người đã bị giết hại dưới bàn tay nhuốm máu của chính phủ.

Giờ đây, Philippines đang đối mặt với một trong những cuộc chiến lớn nhất lịch sử. Đó là cuộc chiến của Duterte, đặc biệt khi ông này khẳng định sẽ tuyên chiến với ma túy cho tới ngày cuối cùng tại vị.

Duterte cam kết chống ma túy đến ngày cuối cùng tại vị.

“Tôi cóc quan tâm đến nhân quyền”
Duterte đắc cử vì quan điểm cứng rắn với các loại tội phạm của ông. Nhưng tình hình tội phạm ở Philippines hiện nay ra sao, và liệu có đáng không khi Chính phủ bất chấp mọi biện pháp để giảm bớt các trường hợp phạm tội?

Philippines không có tên trong các cuộc điều tra của UNODC (Tổ chức chống tội phạm và ma túy của Liên hợp quốc) trong giai đoạn 2013-2014. Nhưng theo báo cáo năm 2015 của Cơ quan thống kê quốc gia, Philippines có 232.685 trường hợp liên quan đến tội phạm làm tổn thương thân thể (trên tổng số dân số là 98 triệu người).

Để tiện cho so sánh thì cùng kỳ tại Anh quốc, có tới 375.000 trường hợp trên tổng số 64 triệu người. Năm 2014 cũng ghi nhận khoảng 10.294 trường hợp bị cưỡng hiếp tại Philippines. Con số này ở Anh là 30.000 trường hợp, ở Pháp là 12.157 trường hợp (trên tổng dân số 66 triệu người) và 6.294 trường hợp trên tổng số 9,5 triệu người tại Thụy Điển.
Cũng năm đó, có 52.798 vụ cướp giật tài sản tại Philippines. Tỉ lệ này khá cao, tuy nhiên vẫn còn kém xa ở Bỉ, với 171.686 vụ trên tổng số 11,2 triệu dân. Philippines cũng chỉ đứng thứ 105/179 trên toàn thế giới nếu xét về tỷ lệ sử dụng súng. Tính trung bình, cứ 100.000 người dân Philippines thì mới có 4,7 khẩu súng. Con số này ở Phần Lan là 45,3; ở Canada là 30 và Australia là 15.

Theo số liệu từ World Bank, năm 2013, Philippines đạt tỉ lệ 9 vụ giết người có chủ ý trên 100.000 người – ngang bằng với Nga. Ở Mông Cổ, con số này là 7, còn ở Mỹ là 4. Cơ quan công an quốc gia của Philippines đã công bố tổng số vụ giết người tại 15 thành phố lớn đạt trung bình 1.202 vụ/năm trong giai đoạn 2010-2015.

Jennilyn Olayres cầm di ảnh bạn trai Michael Siaron, người bị sát hại trong cuộc chiến chống ma túy. (Ảnh: Noel Celis/AFP/Getty Images)

Tuy nhiên, phần lớn trong số đó đã bị giết trong vỏn vẹn 7 tuần kể từ khi chiến dịch của Duterte bắt đầu. Duterte xem việc tiêu diệt tội phạm là xương sống trong chiến dịch của mình, với tên gọi “giết đủ 100.000 kẻ phạm tội”. Nhở vậy, ông đã giành được 38% phiếu bầu, vượt trội so với các đối thủ.

Trong thời gian là thị trưởng tại Davao, Duterte được xem là đã gây ra khoảng 1.700 cái chết của các tội phạm. Nhưng bản thân ông lại “hứa” sẽ tự tha thứ cho tội ác của hàng loạt những vụ giết chóc nếu tranh cử vào vị trí tối cao của quốc gia. Sau chiến dịch tranh cử, Duterte đã có những hành động khó hiểu.

Ông công khai lăng nhục vợ của một phóng viên, và gọi đại sứ Mỹ Philip Goldberg là “thằng đồng tính chó má”. Những thứ ấy, vẫn có thể được nhắm mắt cho qua bởi Duterte là một người có tư tưởng thông thoáng trong việc phát triển kinh tế và trên hết, ông hứa có thể đem lại sự an toàn cho đất nước.

Tuy nhiên, dù thế nào đi chăng nữa thì con số 36 người bị giết trong một ngày (kể cả chúng có là tội phạm) vẫn là một cái gì đó thật khó để giải thích. Nhưng có vẻ như Duterte cũng chẳng mấy quan tâm đến các loại tội phạm nhất. Tâm trí ông dồn hết vào cuộc chiến chống ma túy.

Đó chỉ là cái để che mắt cho một chính phủ đã đối diện với quá nhiều khó khăn: tham nhũng, nạn đói, bệnh tật, quyền con người và nguy cơ tha hóa văn hóa xã hội. Duterte thậm chí đã được cho rằng sẽ không ngần ngại giết các con đẻ của mình nếu phát hiện chúng dính líu đến ma túy.
Giờ thì Duterte sẽ bị buộc tội đã gây nên cái chết cho con cái của hàng ngàn người. Nguồn hàng ma túy cung cấp cho Philippines, theo Duterte, chính là từ phía Trung Quốc.

Một người hút ma túy ở Manila. (ảnh: Reuters)

Vậy thì tình hình tội phạm ma túy tại Philippine đang ở mức nào? Theo thống kê của UNODC, tỷ lệ sử dụng thuốc kích thích của Philippine là 2,35. Đó là một tỷ lệ cao, nhưng không phải quá đáng sợ. Tỷ lệ sử dụng chất gây nghiện bất hợp pháp tại Philippines là 0,05% - quá ít khi đặt cạnh 5,41% của Mỹ và 3,30% tại Úc.

Với cocaine, Philippines có tỷ lệ người sử dụng khoảng 0,03%, so với 2,40% tại Anh và 2,10% tại Úc và Mỹ. Những số liệu trên có thể cho chúng ta thấy một điều: Philippines thực tế chưa hề chìm vào hỗn loạn. Đây vẫn là một quốc gia an toàn, với cư dân tỉnh táo, tuân thủ luật lệ và sùng đạo. Có khoảng 37% người Philippines đến nhà thờ hàng tuần.

Thế nhưng, Duterte vẫn có thể thuyết phục mọi người rằng tệ nạn ma túy là hiểm họa mang tính báo động, và chỉ có bàn tay sắt của ông mới có thể cứu Philippines. Một mánh khá cũ trong chính trường. “Chúng ta đang trượt dần về phía quyền lực bạo chúa”, nghị sĩ Leila de Lima cay đắng nói.

Sau một tuần đắc cử, một cuộc điều tra cho thấy 91% người dân Philippines đặt niềm tin cao độ vào Duterte. Một số đại biểu, như Ray Antonio Nadiera – một công nhân tại Cebu, cho rằng những kẻ nghiện ngập phải bị loại trừ. Jamie Co, một công dân tại Manila, cũng cho rằng quan điểm cứng rắn của Duterte là hoàn toàn đúng.

“Trong suy nghĩ của nhiều người Philippines, pháp luật và trật tự là vấn đề lớn, và chính phủ tiền nhiệm đã không thể giải quyết tốt vấn đề đó. Duterte thì có thể”, Richard Javad Heydarian, giáo sư tại trường ĐH De La Salle cho biết. Thế nhưng, khi thời gian trôi đi và chiến dịch máu lạnh vẫn được tiếp tục, nhiều mối quan ngại đã bắt đầu dấy lên.

Cảnh sát khám nghiệm hiện trường thi thể một người tình nghi buôn ma túy bị bắn chết ở Manila. (Ảnh: Dondi Tawatao/Getty Images)

Đầu tiên, đó là sự thật trần trụi đằng sau cuộc chiến chống ma túy: Duterte đã dồn một số lượng lớn tài vật cho công an và quốc phòng bằng cách cắt giảm 25% ngân sách dành cho y tế. Bên cạnh đó, những lĩnh vực bị cắt giảm còn bao gồm nông nghiệp, lao động việc làm, đối ngoại. Thế nhưng ngân sách cho Văn phòng tổng thống lại tăng gấp 10 lần, trong đó có 1 mục thống kê lên đến 150 triệu USD dành cho “giải trí và tiếp khách”.

“Tôi không rõ mọi vụ hành quyết tội phạm liệu có trực tiếp do chính phủ làm hay không, nhưng không ít thì nhiều nó cũng liên quan đến chính phủ”, De Lima cho biết. Là người từng đứng đầu Ủy ban quốc gia về quyền con người, bà De Lima vẫn kiên quyết giữ quan điểm đối nghịch với Duterte. Cựu Bộ trưởng Bộ Tư pháp cũng có một chiến dịch hiệu quả để chống lại ngài Tổng thống.

Ngay sau khi Duterte nhậm chức khoảng 2 tuần, bà De Lima đã kêu gọi một cuộc điều tra nhằm vào những vụ giết người ngoài vòng pháp luật diễn ra đầy bí ẩn. Bà đã phải đối diện với sức ép từ truyền thông được hậu thuẫn bởi vây cánh của Duterte khi cho rằng De Lima có tư tưởng bảo thủ, chống phá lại hệ thống bài ma túy của quốc gia.

Bản thân Duterte cũng đưa ra những công kích cá nhân nhằm vào De Lima khi cho rằng bà này đã tằng tịu với tay lái xe – người mà Duterte tuyên bố đã đứng ra nhận hối lộ thay cho De Lima. Những thông tin đó đã ảnh hưởng nặng nề tới bà De Lima. Ngay cả trong Thượng viện cũng đã có những đồng nghiệp bàn lùi vì cho rằng một cuộc điều tra vào thời điểm đó hãy còn là quá sớm.

“Sớm ư? Hay là đợi tới khi 1000, 10000 hay 100000 người bị giết thì lúc đó chúng ta mới hành động?”, De Lima phẫn nộ phát biểu hai tuần khi vụ giết người đầu tiên được công khai. Nỗ lực của De Lima đã khiến các cộng đồng bảo vệ nhân quyền quốc tế vào cuộc. Vào tháng 6, hai đại diện của LHQ lên án Duterte vì những hành vi kích động bạo lực, không chỉ bởi sự việc với thế giới ma túy mà còn vì những gì ông ta làm với các phóng viên.

Tổng thống Duterte tại trại lính Capinpin thuộc tỉnh Rizan. (Ảnh: Erik de Castro/Reuters)

Duterte ngay lập tức chửi thẳng mặt LHQ với những từ vô cùng tục tĩu: "M* mày, Liên hợp quốc". Gần đây nhất, Duterte tiếp tục thóa mạ LHQ vì hành xử “ngu ngốc” khi chỉ trích chiến dịch chống phá ma túy của ông ta, bất chấp những gì LHQ đã làm ở Philippines. Duterte cũng đe dọa sẽ thiết chặt quân luật.

“Điều này sẽ làm tổn hại nền dân chủ và pháp quyền của chúng ta”, một nhà hoạt động dân quyền của Philippine cho biết. “Việc sử dụng bạo lực và giết chóc để trấn an tội phạm sẽ mang lại hệ quả xấu về lâu dài”.
Những nhóm vận động toàn cầu như Cơ quan Quan sát Nhân quyền và Tổ chức Ân xá Quốc tế cũng kêu gọi Duterte phải thay đổi phương hướng tiếp cận cũng như chính sách của mình. Nhưng Duterte chẳng hề lay chuyển. Ông thản nhiên cho biết: “Tôi cóc quan tâm đến nhân quyền”.

"Làm gì có quy trình pháp quy nào"
Và ai sẽ là người phải chịu thiệt thòi nhất? Đó là những cư dân ở khu ổ chuột, Trong những mái nhà không ra nhà, từng gia đình với hàng tá trẻ con chen chúc, sống một cuộc sống tạm bợ. Đời đói nghèo khốn khổ là vậy nên ma túy đóng vai trò như một lối thoát – về cả tinh thần lẫn tài chính.

“Nhiều người bị cuốn vào vòng xoáy ma túy là bởi họ không có bất cứ khoản thu nhập nào – vậy nên thực tế, một phần lớn những đồng tiền thu được từ ma túy là được dùng để trang trải cho gia đình”, Clarke Jones, một nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Australia cho biết.

“Tiền kiếm được từ ma túy rất dễ dàng”, một phạm nhân đã từng vào tù hai lần tại Davao vì buôn bán ma túy cho biết. “Đôi khi, bạn cũng chẳng nên đổ lỗi cho những người bán ma túy vì họ làm thế là để nuôi gia đình. Chẳng còn lựa chọn nào khác”.

Người dân địa phương chở thi thể 2 người bị sát hại trong cuộc chiến chống ma túy ảnh 17/8/2016. (Ảnh: Ezra Acayan/Reuters)

Chiến dịch máu lạnh của của Duterte đã gây ra biết bao những thảm cảnh cho các mảnh đời, để lại những vết máu thổn thức trên vỉa hè. Chúng ta hãy cùng nghe qua câu chuyện của Ricky Alabon.

Alabon, 45 tuổi, sống trong khu Malabon ở Tây Bắc thủ đô Manila, bị bắn chết trong đêm 5/8. Anh là một bảo vệ cho công ty của gia đình hàng xóm. Vào cái đêm định mệnh đó, theo thường lệ, Alabon đi tuần vào khoảng 11h đêm. Các nhân chứng đã nhìn thấy Alabon bị bủa vây bởi bốn người đàn ông trên 3 chiếc xe máy.

Tiếng đạn vang lên, và hôm sau cảnh sát tìm thấy xác người đàn ông khốn khổ với 11 vết đạn. Alabon ra đi, để lại 4 đứa con thơ dại. “Thú vật, chúng nó là bọn thú vật”, em trai Richard của Alabon đã gào lên như vậy. Richard cho biết thêm, anh trai anh đã quyết tâm trở lại cuộc đời chân chính sau khi thấy tên mình nằm trong danh sách những người sử dụng ma túy được niêm yết.

“Hợp lý thôi, cái quan điểm bài trừ ma túy ấy. Nhưng tại sao lại phải giết người? Chẳng lẽ không thể cho những người dính vào ma túy có cơ hội quay lại ư?”, Richard tỏ ra rất phẫn nộ. “Anh trai tôi đã thực sự thay đổi mà”. Với gia đình Alabon, giống như nhiều cảnh đời khác, đều khó lòng đi tìm công lý. Lí do là bởi họ quá nghèo.

“Thế còn các con của anh ấy thì sao? Chúng không được đi học nữa. Làm sao để có thể trả lại công lý cho anh trai tôi đây?”, Richard chất vấn.
Người con thứ của Alabon, em Maricar, không cầm được nước mắt khi nói về cái chết của bố mình. “Những ngày đầu chiến dịch của Duterte, mọi chuyện thật tốt đẹp. Nhưng rồi mọi thứ thay đổi. Cảnh sát có vẻ muốn giúp người dân đấy, nhưng sự thực thì chính họ lại gây ra nhiều cái chết hơn”.

Một thành viên trong gia đình Alabon khác là George thì không kiềm được cơn giận dữ. “Chính phủ Duterte? Cứ như Saddam (Hussein), bin Laden, Gaddafi vậy. Hitler cũng chỉ ngang hàng với Duterte là cùng”.

Ở phía Nam của Manila, một phụ nữ trẻ tên Jenny, lặng lẽ đứng trước một đám đông khoảng 50 người vây quanh căn nhà của hàng xóm cô. Họ nghe thấy tiếng súng, và khoảng 1 giờ sau, cảnh sát tới và tuyên bố một người đàn ông tên John Paul đã bị giết.

“Cứ như 1 án tử vậy – Duterte giao toàn quyền cho cảnh sát”, Jenny cho biết. “Nếu đối tượng tình nghi chống trả, cảnh sát có quyền giết ngay. Nhưng nhiều khi mặc dù không hề chống đối, các đối tượng vẫn bị giết”.
Về phía cảnh sát, họ đều khẳng định những vụ nổ súng dính tới án mạng đều là vì mục đích phòng vệ. Họ được sự hậu thuẫn từ chính phủ, miễn là họ đảm bảo thực hiện đúng chức trách của mình. “Đây là lần đầu tiên Tổng thống và các nhà lãnh đạo thật sự tập trung vào việc xóa bỏ tệ nạn ma túy”, một cảnh sát giấu tên cho hay. “Sự ủng hộ của Tổng thống chính là nguồn động viên to lớn đối với chúng tôi”.

Người đứng đầu Cơ quan Công an quốc gia, Dela Rosa, đã sát cánh với Duterte từ những ngày ở Davao. Thường được biết đến với cái tên “Bato”, ông là một người khá nổi tiếng. Khi Duterte là thị trưởng, Bato là trưởng công an. Bato là người rất trung thành với Duterte, mặc dù ông từng bị cách chức khỏi Đơn vị Đặc chủng PNP do để lộ thông tin của Duterte trên Facebook.

“Chúng tôi tin tưởng tuyệt đối vào người còn lại”, Bato cho biết khi được hỏi về mối quan hệ với Duterte. Ông cũng bác bỏ mọi cáo buộc cho rằng những nhân viên dưới quyền có những hành động phi pháp luật. Bato khẳng định: “Trước khi có những bằng chứng chứng minh được việc đó, những nhân viên của tôi vẫn là những người mẫn cán, hết lòng vì nhiệm vụ của họ”.

Điều đó cho thấy mối quan hệ khăng khít giữa Bato và Duterte. Cần phải nói thêm rằng, mặc dù là con của 1 luật sư và 1 công tố viên nhưng Duterte chẳng mấy để tâm đến luật pháp. Câu nói rất nổi tiếng của ông là: “Làm gì có quy trình pháp quy nào”.

Trong cùng ngày nói ra câu bất hủ đó, Duterte đã điểm mặt 159 thẩm phán, cán bộ và cảnh sát có dính líu tới ma túy. Ngay lập tức, ông sa thải tất cả các nhân viên cảnh sát nêu trên; thu hồi quyền hạn của các chính trị gia và yêu cầu các thẩm phán phải tới Tòa án tối cao điều trần trong vòng 24 giờ.

Theo cách của một nhà độc tài, Duterte, xuất hiện với bộ quân phục tự thiết kế, làm những điều trên trên sóng truyền hình trực tiếp quốc gia, chỉ mặt điểm tên từng nhân vật. “Tôi đang cố hiểu cái cách tiếp cận này sẽ đạt được điều gì”, Jose Luis Martin Gascon, Chủ tịch Ủy ban Quyền con người Philippines cho hay. “Ông ấy ghét tội phạm, và rồi ông ta nổi đóa với những ai là nạn nhân của tội phạm?”.

Gascon cho biết thêm: “Một vấn đề khác là, khi bạn công khai danh tính của những người này, nguy cơ họ bị tấn công là rất cao”. Bản thân danh sách của Duterte cũng đầy mâu thuẫn. Chánh án tối cao Maria Lourdes đã gửi một bức thư cho Duterte và giải thích chỉ có 4/7 thẩm phán là còn đang làm việc. Một trong số họ đã rời cương vị từ năm 2007, một vị khác thậm chí đã qua đời được 8 năm.

Khi Maria đề xuất trừ phi có một lệnh bắt giữ được thông qua nếu không những người kia vẫn là vô tội, Duterte đã bĩu môi cho rằng bà đang nói đùa. Ông cũng dọa sẽ rút mọi sự hỗ trợ với vị trí của Maria. Đương nhiên, có nhiều người phản ứng khi thấy mình có tên trong danh sách đen của Tổng thống. Một trong số đó là cựu thị trưởng Cebu, Michael Rama.

“Chúng tôi bị sốc và rất buồn”, Rama cho biết. Ông đã là thị trưởng tại Cebu trong 6 năm – và ông giữ chức vụ Phó Thị trưởng suốt 1 thập kỷ trước. Rama khẳng định ông luôn giữ quan điểm bài trừ ma túy. Bằng chứng là trong suốt nhiệm kỳ của ông, Cebu đã luôn đấu tranh chống lại tệ nạn này. Rama đã làm mọi biện pháp để gia đình ông được an toàn trước tình hình này.

Đó là ưu tiên hàng đầu của ông. Nhưng bóng đen ở Manila thật không dễ vượt qua. “Tại Manila bây giờ, mọi người sợ cái cảnh ai đó cưỡi moto và đội mũ bảo hiểm”, một mục sư giấu tên chia sẻ. Anh trai của ông bị bắn chết giống Alabon vì dính líu tới ma túy. “Tại sao lại thi hành án tử không qua bắt giữ? Chẳng có luật lệ nào quy định như thế cả. Đã đến thời điểm mà luật pháp vô dụng”

“Chúng tôi chẳng phải thuyết phục ai nữa”
Án mạng ngoài vòng pháp luật không phải là thứ gì đó quá xa lạ ở Philippines. Sử gia Alfred McCoy đã liệt kê 3.257 trường hợp bị giết và hơn 70.000 người bị bắt giam dưới chế độ độc tài Ferdinand Marcos. Mà bản thân Duterte thì luôn bày tỏ sự ngưỡng mộ với Marcos.

“Án mạng ngoài vòng pháp luật đã xuất hiện từ chính quyền độc tài trước đây”, Gacscon, người từng tận mắt chứng kiến chế độ Marcos, cho biết. “Điều đó hoàn toàn không đáng hoan nghênh”. Lo sợ cho mạng sống của mình, nhiều người dân Philippines đã phải tìm cách để “tránh bão”.

Kể từ khi Duterte cầm quyền, hơn nửa triệu người đã vội chiếm suất trong nhà nước với mục đích tham gia phong trào bài trừ ma túy. Cảnh sát phải lập danh sách những ai bị tình nghi dính líu đến ma túy. Danh sách này được gửi đến chính quyền các khu ổ chuột, những người này sẽ kiểm tra và bổ sung thêm trường hợp, dù phải nói việc này diễn ra rất sơ sài.

Khi bị điền tên, nghi phạm sẽ có 3 lựa chọn. Mạo hiểm với số phận – chờ người đến bắn, chờ hoạt động của cảnh sát và trực tiếp đến giải trình với chính quyền. Họ sẽ phải làm cam kết để chứng minh mình không dính líu tới ma túy. Ở đây vẫn có những cơ sở cai nghiện tư nhân, tuy nhiên phần lớn là đã kín đặc chỗ.

Trung tâm The Bridges of Hope đủ sức chứa cho 92 người. Phí đăng ký là 650$ - một con số khá rẻ so với thu nhập, tuy nhiên để đăng ký thành công lại tương đối khó khăn. Kể từ khi Duterte nắm quyền, có khoảng 6 đơn xin vào trại 1 ngày, so với 3 đơn 1 tuần như trước. Trại cai nghiện sẽ phải thống kê, lập danh sách, chờ đợi gia đình xác nhận.

Guillermo Gomez, quản lý ở trại, cho biết do nhu cầu tăng cao nên bây giờ trại cai nghiện chỉ có lo bỏ ai, thêm ai vào. Cũng có những người chọn tự thú, nhưng những trường hợp này thường được đưa vào các chương trình cộng đồng thay vào cách đến các trại tư. Ở những chương trình cộng đồng này, những người tham gia sẽ tham gia các hoạt động có ích và sinh hoạt cộng đồng.

“Nếu những người tham gia cảm thấy họ đã đủ, có nghĩa là họ dã đến lúc thay đổi hoặc có vấn đề gì đó đặc biệt. Kể từ giai đoạn này, chúng tôi sẽ giám sát họ chặt chẽ”, Jemar Modequillo, trường công an thành phố Las Pinas cho biết. Nếu đã không chọn những biện pháp trên, vậy chỉ còn duy nhất lựa chọn là vào tù. Nhưng ở Phillipine, những nhà tù không hề dễ chịu.

Tại một nhà tù ở Las Pinas, có những buồng tù chỉ vỏn vẹn 10m vuông phải chứa 50 người. Nhiều người không ở lại trong tù lâu, nhưng số lượng tù nhân bị tống vào gia tăng quá nhanh, trở thành điểm đáng lo nghĩ của giới chức. “Chính sách của ông Duterte làm tăng thêm số lượng tội phạm vào tù, nhưng lại không xây thêm nhà tù mới”, Resurrecion Morales, đại diện cho Cục Phục hồi Nhân phẩm thuộc Bộ Tư pháp cho hay.

Cục Phục hồi Nhân phẩm quản lý 7 nhà tù trên toàn Philippines. Tống số người đến trại đã vượt quá con số 41.000. New Bilibid Prison có thể coi là nhà tù có an ninh tốt nhất. Hiện tại ở đây đang phải chứa 14.000 người, trong khi tiêu chuẩn chỉ là 6.000 người. Trớ trêu thay, đây là nơi rất nhiều cuộc mua bán trao đổi ma túy được tiến hành.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Vitaliano Aguirre II nhấn mạnh rằng có khoảng 75% các đơn hàng ma túy xuất phát từ New Bilibid Prison. Trong khi nhiều người nghèo khổ, những nạn nhân bị dính dáng đến ma túy còn đang thảnh thơi nhờ kinh doanh tốt và chịu khó đóng góp cho các công trình phúc lợi. Với những bước bảo vệ đến tận chân răng, rất khó để có thể uy hiếp nơi này.

Hệ thống nhà tù gần như bị phá sản dẫn tới việc chính phủ cần có những cách tiếp cận khác. Thế nhưng, sự săn đuổi ráo riết bên ngoài tạo điều kiện cho những tay trùm buôn ma túy thâm nhập vào trong nhà tù và tiến hành hàng loạt vụ mua bán ma túy ở trong tù. Tuy nhiên, việc mất kiểm soát hệ thống nhà tù vẫn chỉ là những gì bé xíu so với viễn cảnh đất nước bị mất kiểm soát.

Omeng Mariano, một công nhân 47 tuổi, bị bắn chết một các bí ẩn, để lại hai đứa con nhỏ. Người bạn thân Albert Gonzales đã cố sức ẩn nấp khi thấy nhiều người đeo mặt nạ tiến vào. Gonzales không dám khẳng định đó có phải là cảnh sát không, nhưng họ gọi tên mục tiêu là ký hiệu “Alpha”. Anh ta nghe thấy 4 tiếng súng nổ, nhưng có thể là hai viên đạn được bắn ra cùng một lúc vì trên thân thể người bạn tội nghiệp có tới 7 vết đạn bắn.

Tình bạn và trách nhiệm thôi thúc Gonzales phải đứng lên, làm nhân chứng để đòi lại quyền lợi cho người bạn, bất chấp mình có thể bị nguy hiểm đến tính mạng. “Kể cả đối phương là ai, tôi cũng sẽ không sợ. Giới chức nên cho những người dính líu đến ma túy một cơ hội sửa sai. Nếu không, họ chẳng khác gì thú vật”, Gonzales tự tin tuyên bố.

Thế nhưng Ngài tổng thống có vẻ chẳng mấy mặn mà với “cơ hội sửa sai”. “Giàu hay nghèo thì tôi cũng thế thôi, đ** ai quan tâm”, Duterte thản nhiên chia sẻ. “Lệnh của tôi là phải hủy diệt bọn chúng!”.

VietBF © Sưu Tầm