VBF-Một câu chuyện cho thấy dù Mỹ là giấc mơ của bao người, nhưng chưa chắc có những người sẵ sàng quay lại đây. Một ông người nhà quê ở Trung Quốc đă đă thề không bao giờ quay lại Mỹ. Tuy nhiên họ không từ bỏ nuôi hy vọng cho con cháu của họ được ở Mỹ. Nhưng ông với văn hóa ngày xưa không thể cảm thấy phù hợp ở đây.
Tôi quen hai vợ chồng ông Lưu trên chuyến bay từ Bắc Kinh đi New York. V́ không biết tiếng Anh nên họ lúng túng chẳng biết cách điền vào phiếu nhập cảnh, dĩ nhiên phải t́m đến tôi. Qua việc viết giúp họ, tôi biết ông Lưu năm nay 62 tuổi. Nh́n cách ăn mặc th́ cũng có thể đoán ra ông bà là người nhà quê.
Ông Lưu thắt cà vạt, diện bộ âu phục mới toanh loại rẻ tiền. Bà Hoa vợ ông mặc quần dài và áo khoác dạ mốt mới, nhưng bộ mặt trông thô kệch và đầy những vết nhăn, hai bàn tay cũng vậy. Điều đó cho thấy hai ông bà từng trải qua nhiều năm vất vả làm việc trên đồng ruộng.
Lần này họ đi Mỹ thăm vợ chồng anh con cả và hai cháu nội, một gái một trai. Mỗi lần nhắc tới chuyện ấy, các nếp nhăn trên mặt hai ông bà đều ánh lên niềm vui sướng và tự hào. Đây cũng là niềm vui và tự hào của cả xóm, thậm chí toàn thị trấn và toàn huyện quê ông. Nhờ có ông bố dạy học trường làng và bản thân chăm chỉ học hành, lại được bà con trong xóm giúp tiền mà anh con trai nhà nghèo của vùng núi xơ xác ấy đă học xong đại học rồi học tiếp nghiên cứu sinh.
Hơn nữa c̣n lấy được một cô sinh viên người thành phố, rồi hai vợ chồng cùng đi Mỹ học tiếp. Sau mười năm vật lộn, họ trụ lại được tại nước Mỹ, hai vợ chồng đều được cấp thẻ xanh (giấy phép định cư) rồi c̣n gửi tiền về quê xây dựng lại một trường học cũ và trợ cấp cho 10 trẻ em trong xóm đi học.
“Thằng bé nhà tôi đâu có quên cái xóm nghèo vùng núi ấy! Nó không quên cha mẹ và bà con. Lần này chúng tôi đi Mỹ, bà con xóm làng kéo nhau đi tiễn ngoài ba dặm đường kia, anh ạ. Các thứ thổ sản bà con làm quà cho nó nhiều tới mức chúng tôi không mang hết được, phải để lại nhà, sau này nó về mà xem bà con làng xóm nhớ mong nó như thế đấy…”. Ông Lưu vừa kể vừa lấy tay dụi dụi mắt. “Hai vợ chồng nó hồi ở Bắc Kinh sinh được một cháu gái, chúng nó cũng mang theo sang Mỹ. Vừa rồi lại sinh thêm cháu trai, nó gọi vợ chồng tôi sang giúp trông lũ trẻ con. Hai đứa bận việc quá.” – bà Hoa tiếp lời, vẻ mặt rạng rỡ niềm vui mừng và hy vọng. “Nghe nói bên ấy kiếm tiền dễ như trở bàn tay,” ông Lưu nói; “Mỗi tháng có thể kiếm được mấy ngh́n đô. Tôi nghĩ ḿnh cũng có thể kiếm được vài ngh́n, bao giờ về quê có cái để ăn nói với bà con.”
“Chuyện ấy e là chẳng dễ đâu, bác ạ”. Tôi nói: “Hai bác không biết tiếng Anh, lại không có tay nghề ǵ, hơn nữa tuổi cũng cao rồi.” “Tôi chẳng sợ khổ sở nhọc nhằn”, ông Lưu vỗ vỗ ngực: “Việc nặng đến đâu, khó đến mấy tôi cũng làm được tuốt. Tôi cả đời dạy học trường làng, sang đây chắc là có thể dạy tiếng Trung Quốc (TQ) được chứ nhỉ!” “Vâng! Vâng!” Tôi không muốn làm ông Lưu cụt hứng. Vả lại ở nước Mỹ chẳng thiếu ǵ những người chịu khó làm ăn như ông.
Đến New York, chúng tôi đều có người nhà ra đón ở sân bay. Tôi có con gái và con rể. Ông bà Lưu có con dâu và hai cháu; con trai ông bận việc không đến đón được. Bà Hoa ôm chầm lấy đứa cháu trai, hết hôn hít lại gọi tên nó, không dứt ra được. Ông Lưu th́ nh́n chằm chằm vào cô cháu nội tên là Linda. Tôi thấy mặt ông chợt đanh lại và xạm đi như vữa xi măng bị đông cứng. Linda trạc 15-16 tuổi, tóc nhuộm đỏ, mặc áo dệt kim cổ quả tim trễ ngực và chiếc quần ḅ rách nham nhở, đôi môi tô son đỏ luôn luôn mấp máy, miệng nhai kẹo cao su, nói chuyện với mẹ toàn bằng tiếng Anh, khi nói với bà Hoa th́ mới dùng tiếng TQ. Có điều thứ tiếng ấy pha trộn lủng củng tiếng Anh, chẳng hạn như: “Gơ-ren-ma (bà nội ơi), An-dy khóc rồi, phải cho em uống mil-kơ (sữa) thôi!” Ông Lưu mặt hầm hầm nh́n cô cháu, bộ dạng giận dữ dường như nếu có cái roi ở đây th́ ông quất ngay cho nó một trận nên thân… Tôi trao đổi số điện thoại với hai ông bà xong bèn chia tay ra về.
Ở nhà được chừng vài tuần, một hôm có điện thoại ông Lưu gọi. Ông phàn nàn ở đây buồn quá, cả nhà sống chung trong một căn hộ, xung quanh, trên dưới toàn là bọn Tây cả, chẳng bao giờ thấy ai thăm hỏi nhau. Đi chợ hoặc đi chơi th́ xa ơi là xa, có đến vài chục cây số, không đánh xe th́ đành chịu ru rú ở nhà; mà ông th́ chẳng có xe, vả lại có xe th́ cũng không biết lái. Truyền h́nh nói tiếng Anh chẳng hiểu quái ǵ cả. Ông bà chỉ c̣n biết chăm chút cho đứa bé; thời gian và sức lực thừa thăi không biết dùng vào việc ǵ. Con trai và con dâu đều đi làm, cháu gái đi học. Chỉ Thứ Bảy, Chủ nhật chúng nó mới có lúc rảnh rỗi đưa ông bà đi mua sắm hoặc đi chơi, thật là buồn nẫu ruột…
Tôi đành lựa lời khéo léo khuyên nhủ ông, nói t́nh h́nh nước Mỹ là như thế đấy, ông bà có thể đến thư viện mượn ít sách báo TQ đem về đọc, hoặc t́m xem gần đấy có người Hoa nào không. Ông Lưu kể là vừa rồi nhà thờ có cho người đến gặp ông, họ nói ở đây có nhiều giáo hữu người Hoa. Nhưng ông là đảng viên cộng sản nên chẳng muốn đến nhà thờ làm ǵ. Tôi khuyên ông nên tham gia các hoạt động của nhà thờ, tham gia không có nghĩa là theo đạo, mà chủ yếu là để gặp các bạn người Hoa. Ông Lưu đồng ư.
Khoảng một tháng sau lại thấy ông Lưu gọi điện thoại tới. Lần này ông lớn tiếng chửi bới, nói là nhà thờ tốt đấy, rất thân mật với ông, lại c̣n giúp ông t́m việc làm. Con trai và con dâu bận quá, đành để cháu gái đánh xe đưa ông bà đi, kiêm phiên dịch giúp. Th́ ra nhà thờ có tổ chức một lớp dạy tiếng TQ nên cần giáo viên người Hoa, họ bao ăn ở, ngoài ra lại c̣n trả lương nữa. Ông Lưu như mở cờ trong bụng bèn đến gặp bà phụ trách nhà thờ. Thấy ông chất phác thật thà, bà ấy rất vừa ư. Nhưng khi trao đổi với nhau th́ lại có chuyện rắc rối. Th́ ra khi nói tới chuyện hôn nhân gia đ́nh của ḿnh, ông Lưu kể rằng “người yêu” (người TQ thường gọi vợ là “ái nhân”, nghĩa đen là “người yêu”– chú thích của người dịch) của ḿnh là bà Hoa hiện nay cũng đang ở Mỹ. Bà già kia nghe nói thế liền nghiêm nét mặt trừng mắt nh́n ông.
“Ông nói ǵ cơ? Hiện nay ông đang sống chung với bà người yêu tại nước Mỹ à?”
“Vâng”. Ông Lưu gật đầu lia lịa.
“Với người yêu của ông ư?”
“Vâng ạ”. Ông Lưu lại gật đầu.
“Như vậy con trai và cháu gái của ông đều là con riêng và cháu riêng của ông?!” Bà già kia tức điên người lên: “Ông đă già, tóc bạc hết cả rồi, sao lại chẳng có chút trách nhiệm ǵ với gia đ́nh thế hả? Loại người như thế này chúng tôi không thể sử dụng. Mời ông về đi cho!”
Thế là ông Lưu tiu nghỉu về nhà như bị giáng một đ̣n điếng người. Xă hội TQ rất phong kiến, bảo thủ trên vấn đề hôn nhân gia đ́nh, thế nhưng cách xưng hô với vợ th́ lại quá “tiên tiến”, quá âu yếm: gọi vợ là “ái nhân”! Như thế khi chuyển sang tiếng Anh phải dịch là lover rồi! Tức là người yêu, là t́nh nhân chứ đâu c̣n là vợ chính thức nữa, là loại người không được pháp luật thừa nhận. Chuyện nhân t́nh nhân ngăi rất phổ biến trong giới trẻ ở Mỹ. Người yêu mà, thích th́ ở, không thích th́ bai bai, chẳng c̣n quan hệ ǵ với nhau nữa. Nhưng chuyện ấy xảy ra ở lớp người tóc bạc phơ phơ như ông Lưu th́ phải nói là có phần thiếu đạo đức. Bà già kia là người của nhà thờ, típ người đứng đắn ấy nhất định cho rằng ông Lưu là kẻ vô đạo đức.
Nghe ông Lưu kể lại chuyện ấy qua điện thoại, tôi bất giác cười rũ người ra. Tôi đề nghị ông quay lại giải thích cho bà kia hiểu rơ ngọn ngành câu chuyện, và có thể đưa cả bà Hoa đi cùng. Nên tŕnh bày cho người ta biết là ông bà khi lấy nhau đều phải nghiêm chỉnh đăng kư tại cơ quan chính quyền, sau khi có giấy chứng nhận kết hôn rồi mới được phép đưa kiệu hoa đến đón bà ấy về nhà ḿnh, cho nên là vợ hoàn toàn hợp pháp. Ông Lưu nghe tôi nói thế cũng cười và đồng ư tuần sau khi đi lễ nhà thờ sẽ thanh minh cải chính lại chuyện này.
Một tuần sau, tôi lại nhận được điện thoại của ông Lưu. Thật không ngờ, lần này chẳng những không giải quyết được vấn đề cũ mà lại c̣n rắc rối thêm. Ông bực ḿnh chửi toáng lên. Lần này ông vẫn đi với cháu gái, lại đưa cả bà Hoa đi cùng để cải chính hai người không phải là “người yêu” mà là vợ chồng chính thức. “Rốt cuộc thế th́ mối quan hệ giữa hai ông bà với nhau là thế nào?” Bà thay mặt nhà thờ muốn khẳng định lần cuối cùng. “Chúng tôi có mối quan hệ vợ chồng, đồng chí với nhau ạ!” ông Lưu ưỡn ngực, rướn người lên cố gắng nhấn mạnh nói cho thật rơ ràng mối quan hệ ông cho là thiêng liêng nhất, thuần khiết nhất, cao quư nhất ấy.
“Ǵ cơ? Đồng chí ư?!” bà già kia nhảy thót lên như bị bọ cạp cắn.
“Vâng, là đồng chí vô cùng thân thiết ạ!” ông Lưu càng ưỡn ngực cao hơn.
“Thế th́ ông bà nên đến nhà trọ cầu vồng, cửa hiệu cầu vồng ấy, chứ nhà thờ này không bao giờ tiếp nhận loại người như ông bà…, không bao giờ!” Bà kia giận đến tái mặt, bỏ ngay ra ngoài chẳng thèm chào ông bà Lưu nữa.
Lúc ấy tôi chưa hiểu nhà trọ cầu vồng, cửa hiệu cầu vồng là ǵ, cho nên cũng chưa biết nên khuyên nhủ ông thế nào. Về sau tôi mới biết, th́ ra cầu vồng là dấu hiệu của luyến ái đồng tính. Tại New York và một số nơi khác, hiệu ăn nào treo cờ có h́nh vẽ cầu vồng là nơi gặp gỡ hú hí của những người luyến ái đồng tính. Ở Mỹ, từ “Đồng chí” (tiếng Anh comrade) là biệt danh gọi người luyến ái đồng tính.
Mấy hôm sau, nhớ lại chuyện ông Lưu kể, tôi cười đau cả bụng và lập tức gọi điện cho ông, định bụng phen này phải khuyên ông dù trên trời có xuất hiện cầu vồng hoặc hố đen đi nữa th́ cũng nhớ phải luôn giữ khuôn phép, tuyệt đối chớ có ăn nói lung tung mà chuốc lấy tai vạ vào thân. Ai ngờ câu chuyện của ông Lưu bây giờ đă trở thành vô cùng rắc rối. Người nhận điện thoại hôm nay là cô con dâu ông. Cô bảo ông Lưu đă bị cảnh sát bắt đi rồi!
Th́ ra sau khi bị mấy vố oan uổng như trên đă kể, ông Lưu trút cơn giận lên đầu cô cháu gái của ḿnh, bảo là v́ nó dịch sai nên mới gây ra tṛ hề ấy. Linda nhăn nhở cười, không nhận lỗi mà c̣n nói là nó đâu có dịch sai. “Ái nhân” là lover, “đồng chí” dĩ nhiên là comrade rồi, sai chỗ nào kia chứ ? Vả lại, bị người ta hiểu lầm là t́nh nhân hoặc người luyến ái đồng tính th́ có ǵ ghê gớm đâu; loại người ấy khắp nước Mỹ đâu cũng có. Người đồng tính luyến ái vẫn được đi lính, chẳng ai cấm được, có ǵ mà ông phải làm ầm ỹ lên như thế. Nghe nó nói vậy, ông Lưu càng điên tiết. Nhất định lần này phải thanh toán xong cả nợ cũ lẫn nợ mới – nghĩ thế ông liền sa sả mắng như tát nước vào mặt Linda. Nào là nhuộm tóc đỏ trông như con yêu tinh ấy; nào là tô mắt xanh mỏ đỏ, đánh phấn trắng trông khác ǵ lũ quỷ sứ; nào là con gái mới bằng tư tẹo thế này mà đă đi sớm về khuya đàn đúm đú đởn với lũ con trai suốt, làm bại hoại gia phong nhà ông… Linda căi từng câu một, lại c̣n bảo ông như thế là can thiệp tự do và chuyện riêng tư của nó. Lúc này ông già điên tiết lên văng tục ra với cháu, lại c̣n dọa quất cho nó một trận. Linda liền cảnh cáo là ông mà làm thế th́ nó sẽ gọi điện báo cảnh sát. Xưa nay ông Lưu chưa bao giờ nghe ai nói ông nội dạy cháu mà cháu dám báo cảnh sát ảc. Thế là ông nổi cơn lôi đ́nh giơ tay tát đánh bốp một cái vào mặt con bé. Linda sợ hăi và tức giận lập tức gọi điện đến đồn cảnh sát.
Chẳng mấy chốc đă thấy tiếng c̣i xe cảnh sát rú “tu tu”. Thấy cảnh sát vào nhà, ông Lưu chửi toáng lên. Rất may là họ nghe không hiểu những câu chửi ấy và cũng chẳng ghi âm lại để làm chứng cớ khi ra ṭa. Nếu không th́ có lẽ nội dung mấy câu chửi ấy đă đủ để họ khởi tố ông. Nhưng cô cháu Linda với cái miệng hăy c̣n vết máu kia cùng những lời khai báo của nó đă trở thành chứng cớ rành rành về hành vi của ông Lưu ngược đăi phụ nữ trẻ em. Tại Mỹ, làm như thế là phạm tội, ít nhất th́ cũng bị mất tư cách giám hộ cháu. Thế là ông Lưu bị cảnh sát dẫn về đồn.
Biết chuyện ấy, con trai và con dâu ông Lưu vội đến ngay đồn cảnh sát để giải thích, thuyết minh, c̣n mời cả luật sư nữa, và nộp 1000 USD tiền bảo lănh, nhờ thế ông Lưu mới được tại ngoại. Con trai ông, tức bố của Linda, c̣n phải kư giấy bảo lănh với tư cách người giám hộ của ông, cam kết từ nay trở đi không được để xảy ra hành vi tương tự, nếu không th́ cả hai người đều phải vào tù ngay. Trong pḥng tạm giam, ông Lưu biểu thị sự tức giận và nỗi oan khuất của ḿnh bằng cách đập đầu vào tường, sưng hai cục bướu to tướng; lại c̣n tuyệt thực để tỏ ư phản kháng. Sau khi được bảo lănh về nhà, con trai ông cũng nhốt bố già vào trong pḥng không cho đi đâu. Nhưng dù ai nói thế nào th́ ông Lưu cũng chẳng nhận ḿnh có lỗi, lại càng không thể hiểu được ḿnh vi phạm pháp luật ở điểm nào. V́ thế anh con trai ông phải gọi điện nhờ tôi khuyên giải ông.
Tôi chỉ c̣n cách đến nhà họ. Bộ dạng ông Lưu hôm nay khác hẳn hôm gặp ông trên máy bay. Hôm ấy ông vui vẻ, tự tin, tràn đầy hy vọng về nước Mỹ, ông nghĩ là tại đây ông sẽ nhận được sự đón tiếp của một gia đ́nh thế hệ sau ḥa thuận, giàu có, khỏe mạnh, hạnh phúc, tại đây ông sẽ thấy một quốc gia dân chủ, tự do, tiền bạc ê hề. Ai ngờ bây giờ ông phải ngồi trong căn pḥng ngủ bé tí tiếp tôi với những lời chửi rủa. Ông chửi nước Mỹ và xă hội Mỹ đạo đức suy đồi, kẻ xấu mặc sức muốn làm ǵ th́ làm, người tốt th́ chẳng được tự do cũng chẳng được dân chủ; thế hệ trẻ hoang dâm vô sỉ, ăn mặc kệnh cỡm ḷe loẹt chẳng ra cái kiểu cách ǵ, lại c̣n ngỗ ngược bất hiếu.
Tôi thuyết phục ông là mỗi nước đều có t́nh h́nh riêng của ḿnh, không thể máy móc rập khuôn đ̣i hỏi họ phải như ḿnh, mà nhất định phải suy nghĩ t́m hiểu cho kỹ. Chẳng hạn bà già nhà thờ kia cũng là người phản đối việc chung sống trước hôn nhân và luyến ái đồng tính. Cháu Linda của ông đúng là có quyền báo cảnh sát để người ta ngăn chặn các hành vi bạo lực hoặc ngược đăi đối với cháu. Ông tát nó thỉ quả thật là sai rồi; nên xin lỗi cháu đi… Nghe tôi nói thế, ông Lưu nhảy người lên, thề là nếu có con dao ở đây th́ ông nhất quyết chém chết cho tuyệt nọc cái giống bại hoại phong tục ấy; trước đây dân TQ ta phê phán đế quốc Mỹ giăy chết là đúng lắm, mọi người nhất định phải cùng đứng lên kiên quyết tiêu diệt sạch sành sanh bọn đế quốc này.
Nh́n ông Lưu điên cuồng gào thét, nước bọt sùi đầy mép, hai mắt đỏ ngầu, tôi tuyệt đối tin là ông không nói chơi đâu, mà muốn làm thế thật đấy. May sao trong tay ông chẳng có con dao nào cả. Nửa tháng sau, ông Lưu lại gọi điện thoại cho tôi, nói ông và “bà vợ” (hai chữ này ông nói rất rơ, chứ không dùng từ “ái nhân” nữa) của ông sắp về nước, và thề không bao giờ trở lại nước Mỹ nữa./.
Chu Định (Trung Quốc)
Huy Đường dịch từ Hải ngoại văn trích