Người Việt sống ở nước ngoài luôn chịu nhiều áp lực. Không phải ai cũng có thể thành công khi rời xa Việt Nam. Dưới đây là câu chuyện của 1 người sau 7 năm thành ông chủ.
Theo bố mẹ sang Australia từ lúc 17 tuổi trong t́nh cảnh khó khăn, phải đi làm đủ các việc nặng nhọc... Sau 11 năm, anh Peter Nguyễn đă có nhà cho thuê và hiện vừa kinh doanh vừa theo học y khoa tại Đại học Melbourne. Bài viết dưới đây là chia sẻ của anh về chặng đường mưu sinh đầy chông gai, tủi hờn và những nỗ lực để có được thành công bước đầu nơi xứ người.
Năm 2006, nghe người quen và bên môi giới tỉ tê ra nước ngoài làm để con cái có cơ hội học tập và cuộc sống tốt hơn, cha mẹ tôi nghỉ việc, bán nhà ở TP HCM sang Australia theo diện xuất khẩu lao động. Đang học cấp 3 trường Lê Hồng Phong, tôi cũng nghỉ, đi theo ba mẹ.
Cuộc sống khởi đầu nơi xứ người khiến cả gia đ́nh tôi hỗn loạn. Theo visa được cấp, ba mẹ tôi chỉ được làm thuê 4 ngày mỗi tuần cho chủ là người Australia gốc Việt. Bố mẹ tôi bị chửi mắng, khinh miệt, nhận tiền công rẻ mạt nên phải rút dần khoản tiền tiết kiệm để sống qua ngày. Họ căi nhau triền miên v́ sốc, tuyệt vọng. Quay về nước không được mà ở lại cũng chẳng xong, tiền vẫn phải đóng tiếp cho bên môi giới, nếu không th́ bị cắt visa và bị đuổi về nước. Nhiều lần, gia đ́nh tôi bàn đến giải pháp phải chia ly, mỗi người trốn đi một nơi, đến làm ở chỗ khác, kiếm được bao nhiêu th́ kiếm, nếu bị chính phủ bắt được th́ về nước, có may mắn sẽ đoàn tụ sau này, không đành chịu.
Vừa là cậu nhóc khờ khạo lần đầu bước ra khỏi Sài G̣n, tôi đă bất đắc dĩ bị đặt vào vị trí người dẫn dắt gia đ́nh bởi cha mẹ chẳng hề biết chữ tiếng Anh nào, chuyên môn không được công nhận ở đây. Triền miên phải nghĩ xem ḿnh nên làm ǵ để có thể kiếm tiền và bảo vệ gia đ́nh, tôi biết ḿnh chỉ có hai lựa chọn: Cố sống và vươn lên hoặc cả đời khổ sở, bị chà đạp.
Tôi biết bố mẹ ḿnh đă bị lừa đi, nhưng về sau tôi thầm cảm ơn v́ ít nhất những kẻ đó đă đưa gia đ́nh tôi sang đây, cho tôi một cơ hội để thấy thế giới bên ngoài và vượt lên chính ḿnh.
Lúc đó, v́ đi theo bố mẹ khi dưới 18 tuổi, tôi được nhận vào trường học nhưng phải đóng tiền chứ không được miễn phí như người bản xứ. Tôi được học tiếng Anh hai năm và sau đó vào cấp 3 ở Melbourne và phải học lại từ lớp 10. Ngoài giờ học, tôi đi làm thêm để kiếm tiền.
Công việc đầu tiên là đi khuân vác, tiền công 4 đôla Australia một ngày (khoảng hơn 70.000 đồng). Khi có chút vốn tiếng Anh, tôi xin đi bán hàng cho người Việt, mỗi ngày được trả 6 đôla (khoảng 100.000 đồng). Việc ǵ có người thuê tôi cũng làm thêm, dù lương thấp, từ dọn toilet, dọn pḥng, lái xe, chuyển đồ... Nhiều ngày, gia đ́nh 3 người chúng tôi phải nhịn đói v́ không c̣n một xu. Có thời điểm khó khăn quá, tôi phải xin bảo lưu kết quả học tập để đi làm toàn thời gian.
7 năm đầu tiên cay đắng nhất rồi cũng dần qua. Gia đ́nh tôi đă được phép định cư. Tích cóp được chút vốn, tôi quyết định mở một tiệm ăn nhanh lưu động vào năm 2012. Tôi chọn cách này v́ nó không đ̣i hỏi bằng cấp ǵ, chỉ cần qua một khóa đào tạo ngắn hạn. Bản thân từng làm phụ bếp, rửa bát, chạy bàn... tôi ít nhiều có kinh nghiệm về lĩnh vực này và chứng kiến không ít người đă làm nên từ tiệm nhỏ.
Khi tiệm ăn hoạt động tốt, tôi mở thêm cửa hàng làm móng, một tiệm làm tóc và tiến tới là một văn pḥng làm giấy tờ mua bán nhà đất. Lợi nhuận thu được, tôi đă mua được hai ngôi nhà, một nơi cả gia đ́nh đang sống và hai ngôi khác đang cho thuê. Ba mẹ tôi giờ đứng ra phụ tôi quản lư các cửa hàng. Khi có tiền, tôi đi học lại và hiện học năm thứ 4 y khoa tại Đại học Melbourne.
Tôi cũng đă suy nghĩ nhiều trước khi chọn ngành này. Tôi nhận ra rằng, kinh doanh là mua hàng của người này bán lại cho người khác hay cung cấp dịch vụ, có thể kiếm được tiền và có cuộc sống ổn định lâu dài. Nhưng muốn bảo vệ bản thân, gia đ́nh và sau này giúp được cho quê hương th́ cần phải biết nhiều hơn nữa. Tôi nhận ra ở Australia, những ông chủ lớn đều học các ngành khoa học kỹ thuật và luật pháp. Tôi quyết định học Y khoa và tự bồi dưỡng kiến thức về luật, tài chính.
Ngay từ lúc đi làm thuê, dù là công việc ǵ, tôi luôn đặt câu hỏi "làm cách nào họ (người chủ) có thể xây dựng cơ sở kinh doanh và kiếm được khách hàng? Nếu ḿnh là họ th́ ḿnh sẽ phải làm ǵ để cơ sở đó phát triển hơn? Tôi luôn mang bên ḿnh một cuốn sổ để có thể ghi ghép lại những việc cần lưu ư, những thứ ḿnh cần làm tốt hơn hay những câu ḿnh không nên nói ra. Tôi cũng xem xét và suy nghĩ nếu như trường hợp đó xảy ra một lần nữa th́ ḿnh phải làm thế nào. Bất cứ khi nào rảnh, tôi lại kiếm sách về kinh doanh, tâm lư, kỹ năng giao tiếp, tài chính, nhà đất, đầu tư... để nghiền ngẫm.
Từ khi làm chủ, tôi càng học hỏi nhiều hơn từ chính những khách hàng của ḿnh. Tôi đă tiếp xúc với đủ hạng người, từ giám đốc công sở, nhân viên chính phủ, công nhân, người trộm cắp, gái bán hoa... Họ tới với ḿnh th́ họ là khách hàng, tôi chỉ tập trung để làm tốt công việc. Có khách là những gia đ́nh đă ở Australia 3 đời, nhiều khách là di dân từ Hy Lạp, Italy, Pháp, Mỹ, Anh... từ những năm 1975. Tôi đọc báo, t́m hiểu chính trị, t́m hiểu xă hội và nói chuyện với khách để hiểu thêm về thế giới này, về cách họ kiếm tiền và về cách họ đầu tư. Càng tiếp xúc tôi càng thấy mỗi người đều có điểm giỏi và đáng cho ḿnh học hỏi.
Họ có tiền nhưng có thể vẫn ở trong ngôi nhà một tầng, đi chiếc xe đă chạy 10 năm, mặc bộ đồ giản dị. Đồ dùng trong nhà họ cũng b́nh thường, cái bếp đă được xây 20 năm, bộ salon đă dùng 10 năm hay chiếc TV 6 năm không cần đổi. Thế nhưng người nào cũng có 5-6 căn nhà cho thuê, năm nào họ cũng đi du lịch nước ngoài hay về thăm quê hương ít nhất một tháng. Thi thoảng, họ cũng mặc thật đẹp và vào nhà hàng sang trọng ăn tối với giá 200 đôla cho hai người (khoảng hơn 3,5 triệu đồng), trong khi bữa ăn b́nh thường chỉ khoảng 50 đôla (gần 900.000 đồng).
Chính những người khách này đă dạy cho tôi không được bỏ cuộc khi có những lúc công việc kinh doanh gặp khó khăn. Dân ở Australia đa phần là những người từng bỏ xứ mà đi để t́m cuộc sống tốt hơn. Họ qua nước này với một chiếc vali chứa vài bộ quần áo, có khi không hề biết chữ tiếng Anh nào. Họ cũng như tôi, bắt đầu bằng con số không.
Nhưng tôi vẫn c̣n đôi bàn tay, đôi chân, trí óc nên vẫn sẽ c̣n làm nên sự nghiệp. Không biết th́ học, không ai chỉ th́ tự kiếm sách mà đọc, ngày ăn ít lại, đêm ngủ ít hơn cũng không chết. Những năm tháng cực khổ và những người khách tới tiệm đă dạy tôi về quy luật đồng tiền, về sự biết ơn và quư trọng với những ǵ ḿnh đang có, về giá trị của gia đ́nh và xă hội.
Mỗi sáng thức dậy tôi luôn tự bảo bản thân, để có được ngày hôm nay là biết bao nhiêu mồ hôi và nước mắt nên ḿnh phải biết quư trọng, nâng niu những ǵ đang có, ráng giữ sức khỏe, tập thể dục, không hút thuốc hay rượu bia, ráng làm việc chăm chỉ một chút là có thể bảo đảm cuộc sống ấm no cho cha mẹ và sau này là cho vợ con.
Tôi hy vọng một ngày ḿnh sẽ có đủ tài năng và tiền vốn để quay về giúp đỡ xây dựng đất nước. C̣n bây giờ, tôi chỉ biết im lặng, làm việc để dành rồi đầu tư sinh lời và cố gắng đi học thật tốt.