Trong khi Đức và các nước ở EU vẫn đang rầm rộ điều tra vụ Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc ở Berlin. Phía nhà cầm quyền CSVN vẫn im ắng và tránh né những câu hỏi liên quan đến vụ bắt cóc. Liệu Trịnh Xuân Thanh có được CSVN trả về Đức?
Mặc cho những lời tự tô vẽ của chính quyền Việt Nam về “những thành tựu tốt đẹp trên lĩnh vực ngoại giao”, điều hiển nhiên là vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh đă gây ra cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong quan hệ giữa Việt Nam với các nước trong khối EU, đặc biệt là với Đức. Những biến động gần đây tại Slovakia và việc cảnh sát Pháp trao cho cơ quan điều tra Đức những dữ kiện theo dơi điện thoại của những kẻ bắt cóc cho thấy vụ bê bối đă không dừng lại ở Đức mà đang lan tỏa rộng với những hậu quả khôn lường đối với nhà cầm quyền Hà Nội.
Những động tác như trục xuất hay hoăn bổ nhiệm quan chức ngoại giao, đ́nh chỉ quan hệ đối tác chiến lược,…có thể chỉ mang tính tượng trưng nhưng việc tŕ hoăn, thậm chí có thể huỷ bỏ dự án Tự do Thương mại giữa EU và Việt Nam sẽ đánh thẳng vào túi tiền của Hà Nội và có khả năng làm lung lay những chiếc ghế quyền lực tại Ba Đ́nh. Hơn lúc nào hết, đă đến lúc Hà Nội bắt buộc phải dừng chiến thuật chây ĺ, “để lâu phân trâu hoá bùn” và chuyển sang những bước đi cụ thể để thoát hiểm. Mặt khác, họ cũng c̣n rất ít thời gian khi mà vào đầu năm tới, các nước trong khối EU sẽ nhóm họp tại Brüssel để bỏ phiếu thuận hay chống đối với Hiệp định Tự do Thương mại giữa EU và Việt Nam.
Ai cũng thấy là trong việc xét duyệt Hiệp định này, nước Đức có vai tṛ quyết định. Tuy không có những tuyên bố chính thức từ phía chính quyền, nhưng giới thạo tin đều đoán định được rằng, khi Hà Nội đáp ứng hầu như đầy đủ các yêu cầu của Berlin sau vụ bắt cóc th́ Đức sẽ mở toang cánh cửa cho Hiệp định Tự do Thương mại EU-Việt Nam.
Theo những yêu sách của Berlin, việc không tuyên án tử h́nh đối với Trịnh Xuân Thanh đă được đáp ứng, chuyện xử ṭa theo nguyên tắc pháp quyền coi như đă được cho qua, việc xin lỗi có thể ở nhiều dạng thức khác nhau, lời cam đoan “không tái phạm” là điều quá dễ mặc dù giữa cam đoan và thực hiện không phải bao giờ cũng là một, nhất là khi nó xuất phát từ một nhà nước chuyên chế. Hai vấn đề c̣n vướng mắc là “trừng trị những kẻ gây tội” và “trao trả Trịnh Xuân Thanh về Đức để phục hồi nguyên trạng“.
Chính quyền Việt Nam đă có quá nhiều kinh nghiệm trong việc tŕnh diễn “trừng phạt thủ phạm gây ra tội ác“. Ngay trong những ngày trứng nước của thể chế hiện hành, Trường Chinh, Tổng bí thư Đảng lao động, thực chất là Đảng cộng sản Việt Nam hồi đó đă bị sử dụng là dê tế thần cho những sai phạm chết người của ông Hồ và toàn bộ ban lănh đạo cộng sản trong vụ cải cách ruộng đất, việc đổ tội và đưa những kẻ bắt cóc đă quá rơ tội danh như tướng Đường Minh Hưng hoặc ngay cả Bộ trưởng công an Tô Lâm ra làm quân tốt thí chỉ c̣n là việc nhỏ. Động tác quyết định c̣n lại là việc trả Trịnh Xuân Thanh về Đức.
Trong một phát biểu vào ngày 30.06 mới đây tại Berlin, Tham tán công sứ Đại sứ quán Việt Nam Nguyễn Hữu Tráng đă hé lộ về một thỏa thuận giữa chính phủ Đức và chính phủ Việt Nam để giải quyết hậu quả của việc bắt cóc. Cũng trong phát biểu đó, ông Tráng cho biết, ông tin rằng vào cuối năm nay, quan hệ Việt-Đức sẽ trở lại tốt đẹp. Hy vọng vào việc vượt qua những rào cản cuối cùng trong việc việc kư kết Hiệp định Tự do Thương mại EU-Việt Nam sẽ được thực hiện trong cuối năm 2018 cũng được bà Malmström, Cao uỷ thương mại của EU tuyên bố vào đầu năm nay.
Tờ Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ), nhật báo đứng đầu nước Đức, đưa tin rằng, theo nhiều nguồn tin mà tờ báo này nhận được, Hà Nội đă có những nhượng bộ sâu rộng, một trong số đó là Trịnh Xuân Thanh và con trai có lẽ sẽ được xuất cảnh sang Đức vào đầu năm 2019. Tờ FAZ c̣n cho biết lộ tŕnh cụ thể: Nếu phiên ṭa tại Berlin xét xử Nguyễn Hải Long kết thúc vào mùa thu năm nay và sau một thời gian lắng đọng, th́ Trịnh Xuân Thanh cùng với con trai sẽ được cho xuất cảnh sang Đức vào đầu năm tới 2019, đúng vào thời điểm theo như dự định Hiệp định Thương mại sẽ bắt đầu có hiệu lực.
Nói tóm lại, người ta có thể trông chờ vào việc Trịnh Xuân Thanh quay trở lại Đức chậm nhất vào đầu năm tới, qua đó, khủng hoảng quan hệ Việt-Đức sẽ được giải quyết vào đầu năm 2019, và Hiệp định Tự do Thương mại EU-Việt Nam sẽ được thông qua.
Nhưng cho đến hôm nay, thực tế vẫn chưa cho thấy Việt Nam có những động thái nào chuẩn bị cho bước tiến trên. Việc thỏa thuận- nếu có, về việc chỉ thả Trịnh Xuân Thanh sau khi kết thúc vụ trọng án xét xử Nguyễn Hải Long, người bị cáo buộc đă hỗ trợ cho nhóm bắt cóc, cho thấy chính quyền Hà Nội muốn loại trừ hoàn toàn khả năng Trịnh Xuân Thanh xuất hiện tại toà để cung khai về chuyện bị bắt cóc của ḿnh. Việc xét xử Nguyễn Hải Long tại Toà thượng thẩm Berlin nay đă kết thúc với lời nhận tội của bị can, do đó lời khai trước ṭa của Trịnh Xuân Thanh đă trở nên không cần thiết.
Việc kháng nghị (giám đốc thẩm) của Nguyễn Hải Long cũng không làm thay đổi t́nh trạng trên, v́ trong quá tŕnh xét giám đốc thẩm, Ṭa án Liên bang không xem xét đến các bằng chứng, mà chỉ kiểm tra xem Ṭa Thượng thẩm Berlin có phạm phải sai lầm về pháp lư hoặc có sai sót về thủ tục tố tụng h́nh sự hay không. Ngoài ra, tại Đức, trong quá tŕnh xét giám đốc thẩm Ṭa án Liên bang quyết định hầu như chỉ dựa trên hồ sơ mà hiếm khi mở những phiên xét xử. Và theo nhiều luật gia có kinh nghiệm ở Berlin, th́ với hành xử nghiêm túc và chặt chẽ về luật của Toà Thượng thẩm Berlin, chắc chắn đơn kháng án của Nguyễn Hải Long sẽ bị Ṭa án Liên bang bác bỏ. Tóm lại là từ nay trở đi, cơ quan tư pháp Đức sẽ hoàn toàn không cần tới những lời khai của Trịnh Xuân Thanh. Nếu được trở về Đức, ông ta sẽ không c̣n khả năng đứng trước Toà để tŕnh bày về chuyện bị bắt cóc của ḿnh.
Những phanh phui gần đây ở Bratislava đă dẫn đến việc Slovakia phải mở cuộc điều tra về sự dính líu của cựu Bộ trưởng nội vụ Kalinak trong vụ bắt cóc. Khi được hỏi về khả năng Trịnh Xuân Thanh được các cơ quan điều tra Slovakia mời ra làm nhân chứng, một luật sư Đức cho biết, theo thông lệ, th́ ngay cả khi có mặt tại Đức, Trịnh Xuân Thanh vẫn hoàn toàn có quyền từ chối cung cấp lời khai nhân chứng v́ lư do an toàn cá nhân.
Trên thực tế, kết quả điều tra tại Đức, Slovakia và cả tại Pháp- kể cả từ phía chính quyền hay giới truyền thông, đă phơi bày rơ bàn tay bắt cóc của nhà cầm quyền Hà Nội. Những kết luận điều tra cũng làm cho vai tṛ nhân chứng với tư cách người bị hại của Trịnh Xuân Thanh trở nên không c̣n cần thiết trong việc điều tra và trừng phạt những tội ác đă quá rơ ràng. Việt Nam không c̣n lư do để ngại ngần việc trao trả Trịnh Xuân Thanh theo yêu cầu của Đức. Để đổi lấy Hiệp định Tự do Thương mại và quan hệ hữu hảo với Đức cũng như các nước trong khối EU th́ đó là một cái giá quá rẻ, nhưng là bắt buộc./.