Dịch bệnh virus Vũ Hán ở Mỹ lan quá nhanh khiến Chính quyền Tổng thống Trump trở tay không kịp. Khi có lệnh người dân phải cách ly ở nhà, nhóm người dân bất măn tổ chức biểu t́nh. Vậy quan điểm của người Việt sống ở Mỹ về mở cửa nền kinh tế như thế nào?
Sau hơn một tháng thực thi lệnh ở nhà để tránh sự lây lan của virus corona, đến giờ một bộ phận người dân Mỹ đă có thái độ bất măn. Nhiều người đă xuống đường tại một số tiểu bang của Mỹ để yêu cầu chính quyền mở cửa trở lại nền kinh tế và bày tỏ sự ủng hộ đối với Tổng thống Donald Trump.
Ông Trump đă đưa ra hướng dẫn ba bước về việc mở cửa lại và giao cho chính quyền các tiểu bang quyền quyết định, nhưng ông bày tỏ sự ủng hộ đối với những người biểu t́nh và kêu ‘giải phóng’ một số tiểu bang đang bị đóng cửa.
Vào lúc này, con số lây nhiễm virus corona và tử vong Mỹ vẫn tiếp tục tăng, với 820.000 ca nhiễm và 46.000 trường hợp tử vong, tính đến ngày 22/4.
Bị ‘cầm tù’
Từ tiểu bang Virginia, nơi Thống đốc Ralph Northam đă ra lệnh thực thi lệnh ở nhà cho đến ngày 10/6, ông Tommy Lưu, cư dân thành phố Falls Church, bày tỏ sự bất măn và gọi việc phải ở nhà này là ‘bị cầm tù’.
“Từ giờ đến ngày 10/6 c̣n sáu tuần nữa, tức là chúng tôi mới ‘ở tù’ được nửa bản án,” ông nói với VOA khi đang có mặt ở Eden Center, khu thương xá lớn nhất của người Việt ở bờ Đông Hoa Kỳ.
Do đó, ông ca ngợi Tổng thống Trump đă có quyết định đúng là kêu gọi ‘giải phóng Virginia’ trên Twitter.
Theo đề nghị của ông, việc đóng cửa này chỉ được thực hiện ở ‘cấp độ địa phương’ tức là ở phạm vi quận hạt và các thành phố và rằng không thể v́ những nơi có nhiều ca nhiễm mà bắt các địa phương có ít ca nhiễm phải đóng cửa theo.
“Có rất nhiều nơi cả thành phố chỉ có một, hai ca nhiễm mà vẫn bị đóng cửa th́ thiệt hại rất là lớn,” ông than phiền.
“Không thể phong tỏa hết được v́ nó ảnh hưởng đến cả nền kinh tế chứ không phải chỉ vài người. Đất nước không có thu thuế, doanh nghiệp không có doanh thu th́ sẽ chết,” ông giải thích.
“Tổng thống Trump đă làm rất đúng là đá quả bóng xuống cho thống đốc các tiểu bang th́ bây giờ các thống đốc nên để cho các quận hạt và các thành phố quyết định nơi nào có tỷ lệ ca nhiễm thấp th́ nên mở cửa lại, c̣n những chỗ nào lây nhiễm cao th́ duy tŕ lệnh ở nhà,” ông nói.
Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng việc mở cửa cục bộ có thể không khả thi về mặt kinh tế khi các địa phương lân cận vẫn đóng cửa làm hạn chế việc luân chuyển ḍng người bao gồm người lao động và khách hàng.
‘Mở cửa từ từ’
Do đó, ông cho rằng một cách khác nữa là vào lúc này cả nước Mỹ ‘nên cho mở cửa lại từ từ’ với điều kiện là ‘duy tŕ ‘khoảng cách xă hội’ (social distancing) và bắt buộc người dân đeo khẩu trang khi đi ra ngoài.
“Hiện nay t́nh h́nh dịch ở Mỹ đang giảm xuống từ từ, do đó nên cho mở cửa vào lúc này,” ông nói.
Ông dẫn chứng việc một nhà hàng Việt ở Eden ‘bị cảnh sát đến làm việc v́ phục vụ khách đến ăn tại chỗ’ – trong khi chỉ thị của chính quyền bang chỉ cho phục vụ khách mang về - là ‘không nên’. Theo lời ông Tommy th́ vào lúc này các nhà hàng nên được phép phục vụ khách hàng ăn tại chỗ miễn là dưới 10 thực khách cùng một lúc và duy tŕ khoảng cách 6 feet (tức 2 mét).
“Phục vụ dưới 10 người vẫn không sao chứ nếu không các tiểu thương sẽ chết hết,” ông nói.
Ông Lưu cho rằng việc mở cửa lại cần đi kèm với ‘giáo dục người dân ư thức tránh lây bệnh cho người khác, chẳng hạn như nếu thấy không được khỏe th́ tự giác tự cách ly’.
“Mức độ rủi ro không tăng lắm v́ nếu như có người nào đó bị nhiễm th́ người ta có thể khoanh vùng, đóng khung khu đó được,” ông nói và cho rằng ‘chỉ cần mọi người đeo khẩu trang và giữ khoảng cách xă hội th́ sẽ không c̣n rủi ro’.
Ông Tommy Lưu bày tỏ sự ủng hộ đối với những người biểu t́nh đ̣i mở cửa lại nước Mỹ và cho rằng việc chính quyền các tiểu bang hạn chế người dân đi lại là ‘xâm phạm quyền tự do của công dân’.
Tuy nhiên, ông cho rằng nên bắt buộc người dân đeo khẩu trang (chứ không chỉ dừng ở mức khuyến cáo) mặc dù việc này ‘cũng xâm phạm quyền tự do’nhưng ‘đó là do trong thời kỳ dịch bệnh’.
Mặc dù ca ngợi ông Trump để cho các tiểu bang quyết định có dỡ phong tỏa hay không, ông Lưu cũng tán đồng việc ông Trump lên Twitter kêu gọi ‘giải phóng’ các tiểu bang. “Ông Trump có quyền nói theo ư ông thích, nhưng quyền quyết định là ở các thống đốc.”
‘Nên chịu đựng một thời gian nữa’
Khác với ông Tommy Lưu, ông Jason Lư, chủ tịch cộng đồng người Việt quốc gia tại thành phố Dallas, tiểu bang Texas, cho rằng lệnh ở nhà ‘vẫn cần thiết’ ở tiểu bang ông vào lúc này.
“Hiện tại bệnh Covid-19 vẫn đang lây lan rất nhiều. Ở đây vẫn chưa giảm xuống,” ông cho biết.
Giữa sức khỏe và kinh tế, ông Lư nói: “Sức khỏe vẫn quan trọng hơn. Cuộc đời c̣n dài. Ḿnh vẫn có thể làm lại được nhưng sức khoẻ nếu như ḿnh có bệnh dịch th́ lại là điều không hay. Như người ta nói có bao nhiêu tiền nữa cũng không mua được sức khỏe và mạng sống con người.”
Khi được hỏi lệnh ở nhà có xâm phạm quyền tự do của công dân không, ông Lư cho rằng: “Khi ra luật th́ chính quyền có tham khảo với các luật sư, điều luật của tiểu bang, quốc gia.”
“Ḿnh là công dân Mỹ th́ nên cố gắng tuân thủ luật hay điều lệnh của tiểu bang hay quốc gia đưa ra,” ông nói thêm và cho biết trong vấn đề kiểm soát dịch bệnh th́ người dân nên tuân theo chính quyền địa phương v́ ‘họ nắm rơ t́nh h́nh ở mỗi địa phương’.
Dẫu thế, vị chủ tịch cộng đồng này cũng bày tỏ sự băn khoăn về tác hại của lệnh đóng cửa kéo dài. “Trong thời gian ngắn th́ chưa ảnh hưởng ǵ nhiều, nhưng nếu kéo dài th́ sẽ ảnh hưởng rất nhiều cá nhân. Tiền của các tiểu bang và của chính phủ liên bang vẫn chưa đến tay một số người thành thử ra cũng rất khó khăn,” ông nói và giải thích thêm nhiều người Mỹ sống theo kiểu ‘paycheck to paycheck’, tức có đồng lương nào xào đồng đó chứ không có dành dụm cho những lúc ngặt nghèo.
Do đó, ông đề xuất vẫn tiếp tục đóng cửa ‘nhưng chỉ trong thời gian ngắn’ và trong khi đó ‘cần t́m giải pháp tốt hơn’. “Có thể cho tiểu thương mở cửa nhưng có chỉ dẫn để giúp chặn dịch bệnh lây lan,” ông tiếp lời.
“Nói chung phải coi dịch bệnh lây lan như thế nào, có đi xuống hay không hay là nếu vẫn tăng th́ kéo dài thêm nữa (đóng cửa) c̣n nếu dịch bệnh giảm dần th́ ḿnh có thể duy tŕ (đóng cửa) trong thời gian ngắn.”
“Chỉ cần dịch bệnh không c̣n lây lan nhanh chóng nữa th́ cho người dân ra ngoài được rồi,” ông nói thêm.
Ông thừa nhận dù sao th́ việc mở cửa khi chưa hết dịch bệnh ‘vẫn có mạo hiểm’ nhưng cần phải làm v́ ‘đóng cửa lâu quá th́ sẽ ảnh hưởng đến kinh tế đất nước và đời sống người dân’.
“Chính phủ cần cân nhắc điều nào quan trọng hơn, nếu cảm thấy đóng cửa quan trọng hơn th́ chính phủ có thể giúp người dân sống qua ngày. C̣n chính phủ cảm thấy không đáp ứng nổi th́ người dân không thể nào ở nhà mà có tiền mua thức ăn cho bản thân và gia đ́nh.”
‘Tự do hay là chết’
Theo một cuộc thăm ḍ mới đây của Harvard CAPS/Harris được tờ The Hill đăng tải th́ 75% người Mỹ được vấn ư cho rằng việc ‘đóng cửa hoàn toàn’ nước Mỹ là cần thiết để ngăn chặn đà lây lan của virus corona.
C̣n trong một cuộc thăm ḍ khác do Đại học Maryland-Washington Post tiến hành cho thấy chỉ có 9% đồng ư cho tụ tập trở lại vào cuối tháng Tư trong khi có đến 65% người được hỏi cho rằng phải đợi đến cuối tháng Sáu hoặc lâu hơn nữa khi dịch bệnh ‘được kiểm soát đủ’ th́ mới cho mở cửa trở lại. Ngoài ra, 54% không tán thành cách ứng phó dịch bệnh của Tổng thống Donald Trump trong khi có đến 72% ủng hộ các chống dịch của thống đốc các tiểu bang.
Trong tuần qua, các cuộc biểu t́nh đ̣i mở cửa trở lại đă diễn ra ở các tiểu bang Michigan, Maryland, California, Texas, Wisconsin, Ohio, Virginia, Kentucky, Indiana, Nevada, Minnesota, Florida, North Carolina, Oklahoma và Idaho.
Một trong những cuộc biểu t́nh đông đảo nhất diễn ra ở Lansing, thủ phủ bang Michigan. Người biểu t́nh giương biểu ngữ ‘Make America Great Again’ theo khẩu hiệu tranh cử của Tổng thống Trump, hô khẩu hiệu ‘Sống tự do hay là chết’ và đ̣i bỏ tù nữ Thống đốc Gretchen Whitmer v́ lệnh ở nhà hà khắc của bà, theo tường thuật của tờ Daily Mail.
Những người biểu t́nh ở Michigan lập luận rằng ‘chẳng thà họ chết v́ bị nhiễm virus c̣n hơn là thấy công việc làm ăn của họ bị đóng cửa’. Michigan hiện là một trong những bang bị ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch bệnh với hơn 5.000người chết.
C̣n ở Texas, những người biểu t́nh cáo buộc virus corona là ‘tṛ lường gạt’ của ‘tầng lớp chính trị thối nát’ (Deep State). Họ lập luận rằng nếu hàng ngàn người Mỹ tập trung biểu t́nh phản đối lệnh đóng cửa trên khắp nước Mỹ th́ họ sẽ thấy ‘virus corona không lây lan như những ǵ người ta nói’.
Nhiều người biểu t́nh tuyên bố họ sẽ không đeo khẩu trang khi đi đến nơi công cộng và gọi các biện pháp cấm đoán của chính quyền là ‘độc tài, chuyn chế’, theo tường thuật của Guardian.