Ngày 15/06/2020, một vụ đụng độ đẫm máu đă bất ngờ xẩy ra giữa binh lính Ấn Độ và Trung Quốc tại thung lũng Galwan vùng Ladakh, ở khu vực biên giới có tranh chấp giữa hai nước trên vùng Himalaya. Dù không dùng đến súng đạn, mà chỉ dùng gậy, đá và tay không, cuộc giáp lá cà đă khiến cho 20 binh sĩ Ấn Độ thiệt mạng, và một tổn thất được cho là nặng hơn phía Trung Quốc, nhưng bị Bắc Kinh hoàn toàn che giấu.
Ai là người đă khơi mào cho sự cố biên giới, mà hăng tin Anh Reuters ngày 17/06 cho là nghiêm trọng nhất giữa Ấn Độ và Trung Quốc từ năm 1967 đến nay ? Câu hỏi này đến giờ chưa có lời giải đáp rơ ràng. Bắc Kinh th́ tố cáo New Delhi cho lính vượt biên giới trước, ngược lại th́ Ấn Độ khẳng định Trung Quốc đă xâm phạm lănh thổ của ḿnh.
Trong bối cảnh đó, ngày 22/06 vừa qua, tạp chí Mỹ US News and World Report đă tiết lộ nội dung một thẩm định của t́nh báo Mỹ theo đó th́ chính phía Trung Quốc đă ra lệnh tấn công vào lính Ấn Độ ở vùng thung lũng sông Galwan. Người ra lệnh là viên tướng Trung Quốc chịu trách nhiệm khu vực biên giới, nhưng theo giới phân tích, chủ tịch Trung Quốc không thể không biết đến lệnh tấn công này.
“Dạy một bài học” cho Ấn Độ như với Việt Nam ?
Tạp chí Mỹ đă trích dẫn một nguồn tin biết rơ bản báo cáo của t́nh báo Mỹ xác nhận rằng tướng Triệu Tông Kỳ (Zhao Zongqi), tư lệnh Chiến Khu Tây Bộ của Quân Đội Trung Quốc, là người đă tán đồng chiến dịch tấn công ở vùng biên giới tranh chấp, nằm ở phía bắc Ấn Độ, nhưng ở phía tây nam Trung Quốc.
Theo nguồn tin trên, viên tướng họ Triệu là một trong số rất ít cựu binh có kinh nghiệm chiến trường thực thụ c̣n phục vụ trong quân đội Trung Quốc. Là người đă giám sát những vụ đối đầu với Ấn Độ trước đây, tướng Triệu Tông Kỳ từng cho rằng Trung Quốc không nên tỏ ra mềm yếu để khỏi bị Mỹ và đồng minh của Mỹ, kể cả Ấn Độ, lợi dụng. Theo nhân vật này, cuộc “đối đầu” vừa qua là một “bài học dạy cho Ấn Độ”.
Ư muốn giáo huấn Ấn Độ không khỏi gợi lại một cuộc chiến khác mà Trung Quốc đă khởi động, tấn công vào các tỉnh biên giới miền Bắc Việt Nam vào năm 1979, mà theo lời lănh đạo Trung Quốc thời đó là Đặng Tiểu B́nh, cũng nhằm “dạy cho Việt Nam một bài học”. Theo nhận định chung của giới sử gia, Trung Quốc đă bị thua Việt Nam trong cuộc chiến tranh biên giới đó.
Theo ghi nhận của t́nh báo Mỹ, tướng Triệu Tông Kỳ, người đă từng tham gia cuộc chiến ngắn nhưng khốc liệt với Việt Nam vào năm 1979, từng cho rằng các tướng lănh Trung Quốc thời đó đă không xử lư đúng đắn cuộc xung đột với Việt Nam. Thế nhưng, gần đây hơn, vào năm 2017, viên tướng này cũng tham gia vào cuộc đối đầu với Ấn Độ ở Doklam, một khu vực tranh chấp khác dọc theo biên giới hai bên. Cuộc đọ sức kết thúc khi lính Ấn Độ đánh bật lực lượng Trung Quốc trước khi hai bên thỏa thuận cùng rút quân.
Bài học cho Ấn Độ bị phản tác dụng
Thông tin t́nh báo Mỹ kể trên hoàn toàn bác bỏ các khẳng định của Trung Quốc về những ǵ đă xẩy ra ở thung lũng Galwan. Sự cố đẫm máu không xuất phát từ t́nh h́nh căng thẳng leo thang và vượt khỏi tầm kiểm soát, mà bắt nguồn từ một quyết định có chủ đích của Bắc Kinh, muốn gởi một thông điệp cứng rắn đến Ấn Độ.
Vấn đề là sự cố đă gây nên một làn sóng phẫn nộ tại Ấn Độ cho đến nay vẫn chưa dứt, và mục tiêu mà Bắc Kinh nhắm tới khi gây sự cố là hù dọa Ấn Độ, buộc nước này mềm dẻo hơn trong những cuộc đàm phán tới đây, kể cả về tranh chấp lănh thổ, như đă phản tác dụng, đẩy quốc gia này xích lại gần Mỹ hơn.
Khả năng Trung Quốc bị thiệt hại sẽ không nhỏ. Từ nhiều tháng qua, Hoa Kỳ luôn gây sức ép để New Delhi không sử dụng thiết bị của Hoa Vi cho màng lưới 5G của Ấn Độ. Sau sự cố vừa qua, có tin là nhiều người Ấn Độ đă xóa bỏ ứng dụng TikTok của Trung Quốc và phá hủy các điện thoại do Trung Quốc sản xuất.
Theo nguồn tin được tạp chí US News and World Report trích dẫn: “Hậu quả đă đi ngược lại những ǵ Trung Quốc mong muốn và không hề là một thắng lợi cho giới quân sự Trung Quốc”.
Câu hỏi đặt ra là lănh đạo Trung Quốc Tập Cận B́nh đă can dự đến đâu trong những quyết định dẫn đến sự cố vừa qua. Giới b́nh luận quen thuộc với cách thức quyết định của Quân Đội Trung Quốc cho rằng ông Tập Cận B́nh chắc chắn có biết về lệnh đưa ra.
Trong những tháng gần đây, binh lính hai nước đă tập trung hai bên biên giới, ở vùng Ladakh phía bắc Ấn Độ và vùng Aksai Chin phía tây nam Trung Quốc. Hawkeye 360, một công ty tư nhân chuyên phân tích h́nh ảnh vệ tinh, khẳng định rằng ảnh vệ tinh chụp khu vực vào hạ tuần tháng 5 cho thấy dấu hiệu tăng cường lực lượng vũ trang bên phía Trung Quốc, với nhiều xe thiết giáp chở quân và pháo tự hành di chuyển lên vùng biên giới.
Giới lănh đạo cao cấp Ấn -Trung vào thượng tuần tháng 6 đă đồng ư giải trừ quân bị và cùng rút quân ra khỏi vùng, nhưng lại tố cáo lẫn nhau là vẫn chuyển thiết bị đến khu vực, chuẩn bị cho một chiến dịch quân sự lâu dài. Trung Quốc c̣n tố cáo Ấn Độ xây dựng hạ tầng cơ sở như đường xá ở vùng mà Trung Quốc cho là của họ.
Trung Quốc kiểm duyệt thông tin về sự cố
Điểm đáng ghi nhận là thông tin của t́nh báo Mỹ về sự cố ở Galwan hoàn toàn trái ngược với lời kể chính thức của Trung Quốc.
Theo t́nh báo Mỹ, hôm 15/06, một sĩ quan cao cấp Ấn Độ cùng 2 hạ sĩ quan không mang vũ khí đă đi đến vùng này để gặp một phái đoàn tương tự của Trung Quốc bàn về việc rút quân. Thế nhưng họ đă bị hàng chục lính Trung Quốc trang bị gậy sắt hàn đinh, dùi cui, tấn công. Lính Ấn Độ đă can thiệp và một cuộc hỗn chiến nổ ra, khiến cho nhiều người chết v́ những vũ khí tự tạo thô sơ, bị ném đá hay bị trượt vách núi.
Phía Trung Quốc không công bố nhiều chi tiết ngay sau vụ đụng độ. Trước phản ứng phẫn nộ kéo dài từ phía các quan chức và công luận Ấn Độ, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên, hôm 19/06 đă quy trách nhiệm cho Ấn Độ về “một loạt hành vi khiêu khích, đi vào vùng đất của Trung Quốc”, để tấn công thô bạo vào sĩ quan và binh lính Trung Quốc đến nơi để thương lượng.
Dẫu sao th́ đối với giới quan sát, rơ ràng là sự cố không mang lại kết quả như Bắc Kinh mong muốn, và truyền thông nhà nước Trung Quốc, thoạt đầu lớn tiếng chỉ trích Ấn Độ, quy trách nhiệm cho New Delhi trong vụ tấn công, nhưng sau đó đă hạ giọng, và đă xóa sự kiện ra khỏi các bản tin của họ.
Theo t́nh báo Mỹ, chính tướng Triệu Tông Kỳ đă tổ chức lễ tưởng niệm những người lính Trung Quốc bị chết trong cuộc tấn công. Thông thường, đây là dịp để guồng máy tuyên truyền lao vào, thế nhưng lần này, các nhà kiểm duyệt Trung Quốc đă thẳng tay dẹp bỏ những thông tin và nhận định trên mạng xă hội về sự cố, trong đó có những thông điệp dùng đến các từ ngữ như “thất bại”, “nỗi nhục”, khi nói đến việc lính Trung Quốc thiệt mạng hay bị thương.