(Tổng hợp) – Sau buổi tranh luận tổng thống đầu tiên diễn ra trong hỗn loạn, và cuộc tranh luận thứ hai bị huỷ do đương kim Tổng thống nhập viện điều trị COVID 19, hai ứng cử viên vào tối thứ 5 đă có cơ hội cuối cùng tranh căi trên sân khấu.
Hơn 90 phút tương đối văn minh và đúng nghĩa theo nghĩa tranh luận tổng thống, ông Donald Trump và Joe Biden đă tranh căi về một loạt những vấn đề, từ đại dịch virus corona, y tế, an ninh bầu cử, di trú, biến đổi khí hậu và những mối quan hệ tài chánh cá nhân, tạo ra sự tương phản rơ rệt.
Theo số liệu của NBC News, tổng số thời gian ông Trump nói hơn 41 phút so với Biden gần 38 phút. Tổng cộng có hơn 200 tấn công, trong đó 89 lần từ Biden và 123 lần từ Trump, và gần 50 lần ngắt lời với Tổng thống chiếm 24 lần và cựu Phó Tổng thống chiếm 25 lần. Các cuộc thăm ḍ đầu tiên diễn ra ngay sau tranh luận cho thấy đa số cử tri trao chiến thắng cho ông Joe Biden.
Biden đặc biệt gay gắt khi chỉ trích nỗ lực của Trump nhằm biến ông thành biểu tượng của cánh tả. “Người đàn ông này- ông ta nghĩ đang tranh cử chống lại ai đó,” cựu Phó Tổng thống nói, ông dành hàng thập niên qua xây dựng tên tuổi là người ôn hoà. “Ông ta đang tranh cử chống lại Joe Biden.”
“Tôi đánh bại tất cả những người khác v́ tôi bất đồng với họ,” Biden nói thêm, ám chỉ đến chiến thắng ṿng sơ bộ trước các đối thủ cấp tiến.
Với phong thái điễm tĩnh, biết kiềm chế hơn, ông Trump có phần tŕnh bày được đánh giá tốt hơn rất nhiều so với lần tranh luận đầu tiên. Trong hơn 90 phút, Tổng thống thường xuyên đưa ra những tuyên bố không đúng sự thật, bóp méo hồ sơ đối thủ và kể cả hồ sơ của ông ta. Kư giả NBC Kristen Welker đă rất thành công trong công tác điều hợp buổi tranh luận cuối cùng, bà đă ngăn được ông Trump lố, chen ngang, nhờ quy định ngắt âm thanh.
Dưới đây là những điểm nổi bật của buổi tranh luận tổng thống cuối cùng.
Biden đưa ra kế hoạch chống virus corona hướng tương lai, Trump nói về quá khứ.
Hai ứng cử viên bắt đầu tranh luận bằng cách đưa ra những tương phản lớn nhất, nổi bật nhất về tầm nh́n đối với khủng hoảng lớn nhất của quốc gia: virus corona.
Trong khi tuyên bố, cuộc sống vẫn phải tiếp tục cho dù virus đi chăng nữa, Trump dùng điều trị COVID 19 của chính bản thân làm ví dụ và hứa hẹn sẽ có thuốc chủng ngừa sớm hơn giới chuyên viên y tế đưa ra.
“Tôi nói, chúng ta đang học cách chung sống với nó. Chúng ta không có chọn lựa. Chúng ta không thể nhốt ḿnh dưới tầng hầm như Joe,” Trump nói.
Biden cho rằng, cuộc sống không thể tiếp tục cho đến khi chặn được virus, và ông không để người xem quên ai chịu trách nhiệm khi hơn 220.000 người tử vong v́ virus. “Điểm thứ nhất, ông ta nói là chúng ta, chúng ta đang học cách chung sống với nó. Người ta đang học cách chết với nó,” Biden nói. “Bây giờ ông nói với đồng bào là nó nguy hiểm à? vậy họ nên làm ǵ trước mối nguy hiểm này? Và ông bảo ông không chịu trách nhiệm.”
Ông Trump liên tục vẽ nên bức tranh về một nước Mỹ đă nỗ lực hết sức để chống lại virus trong khi phải duy tŕ nền kinh tế, bất chấp số người chết gia tăng và 70.000 ca nhiễm virus mỗi ngày.
“Xin lỗi nha, tôi nhận,
tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm. Đây không phải lỗi của tôi.
Đó là lỗi của Trung Quốc. Và quư vị biết không? Đó cũng không phải là lỗi của Joe khi virus lan đến đây. Đó là lỗi của Trung Quốc”, Trump nhấn mạnh.
Tổng thống kể ra một loạt các hành động mà ông đă thực hiện để chống lại virus coronavirus, như cấm nhập cảnh du lịch từ Trung Quốc vào tháng 1, và cung cấp thiết bị bảo vệ và máy thở trên khắp quốc gia.
Biden chỉ trích Trump v́ đă để Mỹ trở thành quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất trên thế giới, và cam kết “Tôi bảo đảm có kế hoạch cụ thể.” Cựu Phó Tổng thống nói thêm, ông sẽ thực hiện những tiêu chuẩn quốc gia trong việc mở cửa cơ sở thương mại và tăng cường chiến lược xét nghiệm. “Tôi bảo đảm chúng tôi có kế hoạch,” cựu Phó Tổng thống tuyên bố.
Biden hứa sẽ thực hiện những tiêu chuẩn quốc gia trong việc mở cửa cơ sở thương mại, trường học, tuân thủ các nguyên tắc y tế công cộng, và tăng cường chiến lược xét nghiệm.
“Quư vị ở nhà có chiếc ghế trống ở bàn ăn vào sáng nay, người đàn ông và vợ đi ngủ và theo thói quen choàng tay qua chỗ nơi vợ hoặc chồng họ đă ra đi. Học cách sống chung với nó ư? Thôi đi mà. Chúng ta đang chết dần chết ṃn với nó”, Biden nói.
Nỗ lực của Trump nhắm vào email của Hunter Biden để đánh vào tài chánh cá nhân của Biden phản tác dụng.
Ông Trump nhắc đến “vụ bê bối,” ám chỉ đến bản tin tiêu cực của New York Post về số email của Hunter Biden, con trai cựu Phó Tổng thống. Tuy nhiên, Tổng thống có vẻ như nhận ra, không có chứng cớ Biden thu lợi từ công việc kinh doanh của con trai, nên tỏ ra thận trọng khi nêu ra vấn đề.
“Họ thậm chí có một tuyên bố rằng ‘chúng ta se đưa 10% cho ông lớn,’” Trump nói, nhắc đến những từ trong số email chưa được xác minh mà giới bảo thủ và đồng minh của Tổng thống cho rằng đang nói đến Biden. “Ông là ông lớn, tôi nghĩ như vậy. Tôi không biết, có thể không, nhưng ông là ông lớn.”
Cựu phó Tổng thống mạnh mẽ phủ nhận những gợi ư ông thu lợi từ những mối quan hệ với công ty hay chính phủ ngoại quốc. “Tôi không nhận một đồng xu nào từ bất cứ nguồn nước ngoài nào trong cuộc đời,” Biden tuyên bố. “Chúng ta biết, vị Tổng thống này trả gấp 50 lần tiền thuế ở Trung Quốc hơn ở Mỹ, có một trương mục ngân hàng bí mật với Trung Quốc, làm ăn với Trung Quốc, và, bây giờ đang nói về tôi nhận tiền à? Tôi không nhận một đồng xu nào từ bất cứ quốc gia nào.”
Cựu Phó Tổng thống chuyển sang tấn công ông Trump về trương mục ngân hàng ở Trung Quốc sau bản tin của New York Times cho thấy, Tổng thống trả thuế ở Trung Quốc nhiều hơn ở Mỹ. Việc chuyển tranh luận sang vấn đề không mấy ǵ thoải mái cho Trump, nhất là khi Biden buộc ông ta chứng minh ḿnh không có những mối quan hệ tài chánh nhượng bộ ở nước ngoài bằng cách công khai hồ sơ thuế. “Người duy nhất kiếm tiền từ Trung Quốc là người này,” Biden chỉ tay qua Trump.
“
Tôi sẽ công khai chúng ngay sau khi có thể,” ông Trump nói, tương tự như tuyên bố trong chiến dịch tranh cử 2016,
rằng v́ kiểm toán mà không thể tiết lộ hồ sơ khai thuế.
“Ông ta nói chuyện này 4 năm nay,” Biden đáp. “Đưa ra cho chúng tôi xem, cứ đưa cho chúng tôi xem, đừng có đùa giỡn nữa!”
Tổng thống chống chế, kế toán của ông không cho công khai hồ sơ thuế, và than phiền về cuộc “săn lùng phù thuỷ” kéo dài gần 3 năm với cựu công tố viên đặc biệt Robert Mueller xem xét thuế của ông. Ông Trump cho hay, ông có trương mục ngân hàng ở Trung Quốc, nhưng đă đóng trước khi tranh cử tổng thống. Tuy nhiên, một trong những luật sư của Trump Organization xác nhận với New York Times là trương mục này vẫn mở nhưng không được sử dụng.
Trump vẫn không có câu trả lời về Y tế
Khi Welker yêu cầu giải thích kế hoạch dự pḥng của ông để bảo đảm những người có thể mất bảo hiểm y tế nếu Tối cao Pháp viện đứng về phía chính phủ Trump trong nỗ lực băi bỏ Obamacare, Tổng thống không có câu trả lời thực sự.
Thay vào đó, ông Trump lôi điểm không phổ biến của luật y tế ra, đó là điểm bắt buộc mọi cá nhân phải mua bảo hiểm, c̣n không bị phạt. “Nó không c̣n là Obamacare nữa, không có điều khoản bắt buộc bảo hiểm, sẽ khác rất nhiều,” ông Trump nói. “Quy định bảo vệ những người có sẵn bệnh trạng sẽ luôn có trong đó.”
Trên thực tế, điều khoản bắt buộc mua bảo hiểm không phải là điểm trọng tâm của Đạo luật Chăm sóc Sức khoẻ Giá cả Phải chăng.
Vào năm 2017, Trump t́m cách băi bỏ Obamacare và thay thế bằng một dự luật băi bỏ những quy định bắt buộc bảo hiểm, và loại trừ ngân quỹ liên bang đối bảo hiểm mở rộng của Obamacare. Những điều khoản này đang gặp nguy hiểm do vụ kiện của chính phủ Trump trước Tối cao Pháp viện.
Để thay thế những yếu tố phổ biến trong Obamacare, Tổng thống lại một lần nữa hứa những điều mơ hồ mà ông có 4 năm để thực hiện, nhưng chưa bao giờ có, đó là “một chương tŕnh chăm sóc sức khoẻ mới tốt đẹp.”
Trump dí Biden về hồ sơ Di trú và Cải tổ Tư pháp H́nh sự
Biden hứa hẹn sẽ thông qua dự luật cải tổ di trú toàn diện, mở đường nhập tịch cho di dân lậu sẽ là ưu tiên hàng đầu trong 100 ngày đầu tiên nhậm chức, nếu đắc cử. Ứng cử viên Dân chủ cũng dự tính cải tổ hệ thống tư pháp h́nh sự để giảm bớt giam giữ, đặc biệt trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi và Latino.
Cả Welker và ông Trump đều chất vấn Biden, nếu cải tổ di trú đối với ông ta quan trọng như vậy th́ tại sao ông ta và cựu Tổng thống Obama đă không thành công trong việc thông qua. “Mất thời gian dài để làm đúng,” Biden thừa nhận. “Tôi sẽ là Tổng thống Hoa Kỳ – chứ không phải là Phó Tổng thống Hoa Kỳ.”
Sau đó, ông Trump khoe khoang về việc thông qua Đạo luật Bước Đầu tiên – First Step Act, một dự luật đảng phái mở rộng huấn luyện dạy nghề trong tù, và cho thẩm phán thêm quyền trong kết án. Tổng thống tấn công Biden về việc ông bỏ phiếu thuận dự luật h́nh sự 1994 vốn bị giới chỉ trích cấp tiến đổ lỗi cho việc bùng nổ nhà tù và tù nhân.
“Ông ta ở trong chính phủ 47 năm,” Trump nói. “Ông ta chưa bao giờ làm ǵ, ngoại trừ vào năm 1994, khi ông ta gây thiệt hại cho cộng đồng da Đen.”
Biden lưu ư, Obama đă kư một đạo luật giảm bớt sự cách biệt trong h́nh phạt đối với việc tàng trữ ma tuư và ma tuư đá mà khiến người Mỹ da đen phải đối mặt với các bản án khắc nghiệt hơn.
Ông cũng nhắc nhở người xem về cách Trump đă sử dụng nền tảng của ḿnh để kích động kỳ thị chủng tộc chống lại người da màu, bao gồm cả cáo buộc sai trái Central Park Five.
Nhưng khi Trump chất vấn Biden tại sao ông và Obama không thông qua một số cải cách bổ sung mà bây giờ lại t́m cách thực hiện với tư cách là tổng thống, Biden phản ứng bối rối. “Chúng tôi c̣ một Quốc hội Cộng hoà,” Biden hạ giọng. Trên thực tế, trong hai năm đầu chính phủ Obama, khi cải cách tư pháp h́nh sự không phải là ưu tiên quốc gia như mức độ hiện nay th́ Dân chủ kiểm soát Quốc hội.
Hương Giang (Tổng hợp)