Từ thời điểm WHO công bố đại dịch, thế giới vẫn chưa được một ngày b́nh yên. Con virus SARS-CoV-2 tuy bé nhỏ nhưng lại biến ảo vô cùng khó lường. Trong 12 tháng qua, đă có lúc dịch có dấu hiệu lắng xuống ở nhiều quốc gia, nhưng rồi sau đó lại nhanh chóng bùng phát trở lại. Rất nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là châu Âu hiện đang phải đối mặt với làn sóng COVID-19 thứ hai, thậm chí thứ ba, gia tăng đến chóng mặt.
COVID-19 đă tấn công mọi ngóc ngách, làm đảo lộn đời sống kinh tế-xă hội toàn cầu. Đánh giá về sự đảo lộn cuộc sống do COVID-19 mang lại trong năm qua, các nhà nghiên cứu ngôn ngữ của trang từ điển nổi tiếng thế giới Collins đă lựa chọn từ khóa “lockdown” (nghĩa là phong tỏa hoặc đóng cửa) làm từ khóa tiêu biểu nhất của năm 2020. Từ khóa này đă phản ánh trải nghiệm chung của hàng tỷ người dân trên thế giới khi dịch COVID-19 lây lan với tốc độ chóng mặt, khiến chính phủ các quốc gia ban bố lệnh phong tỏa, giăn cách xă hội nhằm ngăn chặn dịch.
Ngoài việc khiến cuộc sống của người đảo lộn và tê liệt trong một năm qua, đại dịch COVID-19 xuất hiện c̣n khiến các dự định, mục tiêu lớn của thế giới trong năm qua bị thay đổi. Nếu như vào đầu năm 2020, Tổng Thư kư Liên hợp quốc Antonio Guterres đă từng tuyên bố về 4 mục tiêu lớn quyết tâm giải quyết trong năm 2020. Đó là t́m kiếm giải pháp cho những căng thẳng chính trị, đẩy mạnh cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) và tăng cường sự phối hợp giữa Liên hợp quốc và các thể chế đa phương khác. Đại dịch COVID-19 ập đến đă khiến các mục tiêu này không thể thực hiện, thậm chí nhiều thành quả mà Liên hợp quốc đă nỗ lực vun đắp suốt bao năm bỗng chốc tan thành mây khói.
COVID-19 đă tàn phá nặng nề các nền kinh tế, xóa sạch những tiến bộ nhiều nước đạt được trong thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững, đẩy cuộc chiến chống đói nghèo trên thế giới tụt hậu trở lại cả thập niên. Với những khu vực luôn ch́m trong xung đột liên miên như châu Phi hay Trung Đông, t́nh trạng nghèo đói đă ngấp nghé trở lại mức cách đây 30 năm. Nền kinh tế toàn cầu đang trải qua cuộc suy thoái tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái những năm 30.
Nhiều người thắc mắc v́ sao một cường quốc như Hoa Kỳ lại có số ca lây nhiễm và tử vong cao nhất thế giới. Hai yếu tố đưa đến khủng hoảng y tế nguy hại nhất cho nước Mỹ trong năm qua là v́ một nước dân chủ và Covid đă bị chính trị hoá. Chính trị hoá v́ Cộng hoà và Dân chủ ngay từ đầu đă có cách nh́nh khác nhau về pḥng chống Covid. Tổng thống Donald Trump, đại diện cho phía Cộng hoà, xem thường nó nên không quyết tâm ngăn ngừa. Ông cho là bệnh dịch cũng như cúm hằng năm rồi sẽ mau chóng qua đi, nên không ra lệnh đóng cửa sinh hoạt kinh tế. Các thống đốc tiểu bang, tuỳ theo là người đảng Cộng hoà hay Dân chủ cũng có các chính sách pḥng chống khác nhau. Thống đốc Dân chủ như ở California, New York ban hành lệnh cấm túc, đóng cửa doanh nghiệp sớm hơn những nơi có thống đốc Cộng hoà như Texas, Florida.
Trong các thời đại trước, khi con người phải đối mặt với một bệnh dịch như Cái chết Đen, họ không biết điều ǵ đă gây ra nó hoặc làm thế nào để ngăn chặn nó. Khi đại dịch cúm năm 1918 xảy ra, các nhà khoa học giỏi nhất trên thế giới không thể xác định được loại virus gây chết người, nhiều biện pháp đối phó vô ích đă được áp dụng và những nỗ lực phát triển loại vaccine hiệu quả đă không đạt được. Đại dịch cúm đó rất khác với Covid-19. Hồi chuông cảnh báo đầu tiên về một đại dịch mới đang tiềm ẩn bắt đầu vang lên vào cuối tháng 12 năm 2019. Đến ngày 10-1-2020, các nhà khoa học đă không chỉ phân lập được virus gây bệnh mà c̣n giải mă bộ gene của nó và công bố công khai trên mạng Internet. Trong ṿng vài tháng sau đó, người ta đă thấy rơ những biện pháp nào có thể làm chậm và ngăn chặn các chuỗi lây nhiễm. Trong ṿng chưa đầy một năm, một số loại vaccine hiệu quả đă được sản xuất hàng loạt. Trong cuộc chiến giữa loài người và các tác nhân gây bệnh, chưa bao giờ con người lại mạnh mẽ đến thế.
Trong hàng ngh́n năm, sản xuất lương thực dựa vào sức lao động của con người, và khoảng 90% dân số làm nghề nông. Ngày nay ở các nước phát triển, điều này không c̣n xảy ra nữa. Tại Hoa Kỳ, chỉ có khoảng 1,5% người dân làm việc trong các trang trại, nhưng điều này không chỉ đủ để nuôi sống tất cả người dân Hoa Kỳ mà c̣n đưa Hoa Kỳ trở thành nhà xuất khẩu thực phẩm hàng đầu thế giới. Hầu như tất cả các công việc đồng áng đều do máy móc đảm nhiệm. V́ vậy, việc cách ly xă hội chỉ có tác động nhỏ đến việc canh tác.
Trong cuộc chiến lâu dài giữa con người và các tác nhân gây bệnh, cuộc chiến thực sự diễn ra trong cơ thể của mỗi con người. Nếu ranh giới này bị phá vỡ ở bất kỳ đâu trên hành tinh, nó sẽ khiến tất cả chúng ta gặp nguy hiểm. Ngay cả những người giàu nhất ở các nước phát triển nhất cũng có lợi ích cá nhân để bảo vệ những người nghèo nhất ở các nước kém phát triển nhất. Nếu một loại virus mới lây nhiệm từ dơi sang người trong một ngôi làng nghèo trong khu rừng hẻo lánh nào đó, trong vài ngày tới virus đó có thể xuất hiện trên Phố Wall.
Loài người không thể ngăn chặn sự xuất hiện của các mầm bệnh mới. Đây là một quá tŕnh tiến hóa tự nhiên đă diễn ra hàng tỷ năm và sẽ c̣n tiếp tục trong tương lai. Nhưng ngày nay loài người có kiến thức và công cụ cần thiết để ngăn chặn các tác nhân gây bệnh mới lây lan và trở thành đại dịch. Tuy nhiên, nếu Covid-19 tiếp tục lây lan vào năm 2021 và giết chết hàng triệu người, hoặc nếu một đại dịch thậm chí c̣n gây chết người hơn nữa tấn công nhân loại vào năm 2030, th́ đây sẽ không phải là một thảm họa tự nhiên không thể kiểm soát và cũng không phải là sự trừng phạt từ Chúa. Đó sẽ là một thất bại của con người và - chính xác hơn - là một thất bại chính trị.
Một người phụ nữ Bỉ là Suzanne Hoylaerts đă qua đời ở tuổi 90 v́ Vi-rút Corona sau khi từ chối dùng máy thở. Bà đă nói với các bác sĩ: “Hăy dành nó cho những người trẻ tuổi, những người đang cần nó nhất. Tôi đă có một cuộc đời đẹp rồi”. Bỉ là một trong những nước Châu Âu có tỷ lệ dương tính vi-rút Corona nhanh nhưng lượng máy thở lại không đủ đáp ứng.
Giampiero Giron, một bác sĩ gây mê 85 tuổi đă quay lại công việc để hỗ trợ cộng đồng trong cơn đại dịch Corona. Ông chia sẻ: “Họ cần sự có mặt của tôi và tôi đồng ư. Khi bạn quyết định đời này sẽ làm một bác sĩ th́ bạn phải có trách nhiệm với điều ấy. Tôi đă lập một lời thề y đức. Nếu bạn sợ lây bệnh th́ tốt hơn hết đừng nên làm một bác sĩ.” Ông là một huyền thoại trong ngành y của nước Ư khi thực hiện ca ghép tim đầu tiên vào năm 1985.
Một chàng trai Ả Rập sống ở Ư. Anh có một cửa hàng trái cây. Trong những ngày dịch bệnh Covid-19 bùng nổ tại Ư, anh đă tặng trái cây miễn phí với ḍng chữ: “Các bạn đă chào đón tôi vào đất nước của bạn trong 19 năm qua. Hôm nay tôi trả ơn này cho các bạn”.
Một người đàn ông ở Morristown, NJ đă đứng ngoài pḥng cấp cứu cùng với tấm biển với nội dung: “Cảm ơn tất cả nhân viên cấp cứu đă cứu mạng vợ tôi. Tôi yêu tất cả các bạn! - Hăy nhớ nói lời cảm ơn đến những người ở tuyến đầu nhé!
CEO chuỗi nhà hàng Texas Roadhouse đă dành toàn bộ mức lương 6 chữ số (USD) của ḿnh để chi trả cho các nhân viên tuyến đầu chống dịch.
Bà Elizabeth, 49 tuổi ở Mỹ đă kể về hành tŕnh đi về từ cơi chết của bà do vi-rút Corona như một lời cảm ơn đến các bác sĩ và đội ngũ y tế của bệnh viện. Bà đă trải qua những ngày cận kề cái chết trong bệnh viện và chứng kiến từng bệnh nhân cùng pḥng lần lượt ra đi. V́ người thân và các con bà đă chiến đấu với vi-rút Corona. Sau khi khỏi bệnh, bà chia sẻ. Tôi đă chạm vào cái chết và tôi rất may mắn được sống. Điều tôi đang mong chờ bây giờ là ḥa ḿnh vào vẻ đẹp của thiên nhiên. Tôi nhận ra những thứ vật chất không quan trọng. Khi ra ngoài, tôi muốn hít thở không khí, nh́n chim, và tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên của thế giới. Tôi có cơ hội thứ hai.
Roots Catering, một cơ sở thực phẩm ở Pennsylvania đang chuẩn bị mở cửa vào tháng 3, nhưng sự kiện bị hủy do dịch Covid-19. V́ vậy, Roots đă quyết định phục vụ bữa trưa và bữa tối miễn phí tại nhà tạm trú vô gia cư Safe Harbor ở Easton với những món ăn được chế biến để phục vụ thực khách của Roots.
Một gia đ́nh ở Canada nhận được thực phẩm từ những người nhập cư từ Syria. Họ chia sẻ: “Năm 2016, chúng tôi đă tài trợ cho một gia đ́nh tị nạn nhập cư vào Canada. Ngày hôm nay, biết rằng chúng tôi đang tự cách ly, họ đă mang những túi thức ăn đến đặt trước hiên nhà tôi. Đậu, chà là, ḿ, rau, thịt… và cả kẹo cho lũ trẻ của chúng tôi nữa. Thật là tử tế… và tôi rất lấy làm biết ơn.” Gia đ́nh người nhập cư hiện đang điều hành một cửa hàng tạp hóa địa phương.
Đại dịch Covid-19 đă để lại nhiều bài học quư giá cho nhân loại. Trong đó, sự sẻ chia giữa người với người trong hoạn nạn là một nghĩa cử cao đẹp, không phân biệt màu da hay lănh thổ. Khi chúng ta đoàn kết th́ kẻ thù nào cũng chiến thắng dù dịch bệnh hay thiên tai.
ENGLISH:
From the time WHO announced the pandemic, the world has not had a peaceful day. Although the SARS-CoV-2 virus is small, it turns out to be unpredictable. In the past 12 months, the epidemic has shown signs of settling down in many countries, but then quickly flares up again. Many countries around the world, especially Europe are currently facing the second, and even the third, wave of COVID-19 which has increased dramatically.
COVID-19 has attacked every corner, upsetting the global socio-economic life. Judging by the disruption of life brought about by COVID-19 over the past year, Collins's world-famous dictionary's linguists have chosen the keyword "lockdown" (ie, block or close). as the most typical keyword of 2020. This keyword has reflected the general experience of billions of people around the world when the COVID-19 epidemic spreads at a dizzying rate, prompting national governments to issue ordinances. social exclusion and isolation in order to prevent epidemics.
In addition to making people's lives turn upside down and paralyzed in the past year, the COVID-19 pandemic appeared to change the world's major goals and plans of the past year. If in early 2020, the Secretary-General of the United Nations, Antonio Guterres, has declared four major goals determined to resolve in 2020. That is to find a solution to political tensions, to step up the war against climate change, promoting the Sustainable Development Goals (SDGs) and strengthening coordination between the United Nations and other multilateral institutions. The arrival of the COVID-19 pandemic that made these goals impossible to achieve, even the many achievements that the United Nations had worked to cultivate over the years, suddenly fell into smoke.
COVID-19 devastated economies, wiped out progress made by many countries in the realization of the Sustainable Development Goals, and pushed the fight against poverty in the world back a decade. With regions in constant conflict like Africa or the Middle East, poverty has returned to levels 30 years ago. The global economy is experiencing its worst recession since the Great Depression of the 1930s.
Many people wonder why a power like the United States has the highest number of infections and deaths in the world. Two factors have led to the most dangerous health crisis for America in the past year because of a democratic country and Covid being politicized. Politicization for the Republic and Democracy from the beginning has had a different perspective on Covid's prevention. President Donald Trump, on behalf of the Republican, despises it and is not determined to prevent it. He said that the epidemic diseases as well as the annual flu would quickly pass away, so he did not order the closure of economic activities. State governors, depending on whether they are Republicans or Democrats, have different prevention policies. Democratic governors such as California, New York issued detention and shut down businesses earlier than in places with Republican governors such as Texas, Florida.
In previous eras, when humans were faced with an epidemic like the Black Death, they didn't know what caused it or how to stop it. When the 1918 flu hit, the world's best scientists were unable to identify the deadly virus, futile countermeasures were in place, and efforts were made to develop effective vaccines. has not been achieved. That pandemic flu was very different from Covid-19. The first alarm bell about a new potential pandemic began to ring in late December 2019. By January 10, 2020, scientists not only isolated the virus, but also decoded the virus. its genome and publicly available on the Internet. Over the next few months, it became clear what measures could slow down and stop the chains of infection. In less than a year, a number of effective vaccines were mass produced. In the war between humans and pathogens, humans have never been so strong.
For thousands of years, food production relied on human labor, and about 90% of the population worked in agriculture. Nowadays in developed countries, this no longer happens. In the United States, only about 1.5% of the people work on farms, but this is not only enough to feed all Americans, but also makes the United States the leading exporter of food. gender. Almost all farming work is done by machines. So, social isolation had only a small impact on farming.
In the long battle between humans and pathogens, the real battle takes place within the human body. If this boundary were to be broken anywhere on the planet, it would put us all in danger. Even the richest people in the most developed countries have a personal interest in protecting the poorest in the least developed countries. If a new virus spreads from bat to person in a poor village in some remote forest, in a few days the virus could appear on Wall Street.
Humans cannot prevent the emergence of new pathogens. This is a natural evolutionary process that has been going on for billions of years and will continue into the future. But today humanity has the knowledge and tools needed to stop new pathogens from spreading and becoming pandemic. However, if Covid-19 continues to spread in 2021 and kills millions of people, or if an even more lethal pandemic hits humanity by 2030, it will not be a catastrophe. Natural disaster cannot be controlled and is not punishment from God. It will be a human failure and - more precisely - a political failure.
Belgian woman Suzanne Hoylaerts died at the age of 90 of Corona Virus after refusing to use a ventilator. "Save it for the young people who need it most," she told the doctors. I have had a beautiful life ”. Belgium is one of the European countries with rapid Corona virus positive rate but the number of ventilators is inadequate.
Giampiero Giron, an 85-year-old anesthesiologist has returned to work to support the community during the Corona pandemic. "They need my presence and I agree," he said. When you decide that this life will be a doctor, you are responsible for it. I have made a vow of medical ethics. If you are afraid of contagious diseases then it is better not to be a doctor. ” He was an Italian medical legend when he performed his first heart transplant in 1985.
An Arab boy living in Italy. I have a fruit shop. During the outbreak of the Covid-19 epidemic in Italy, he donated free fruit with the words: “You have welcomed me into your country for the past 19 years. Today I return this grace to you ”.
A man in Morristown, NJ stood outside the emergency room with a sign that read: “Thank you to all the ambulance workers for saving my wife's life. I love you all! - Remember to say thank you to the people on the front lines!
The CEO of the Texas Roadhouse restaurant chain has dedicated his entire 6-digit salary (USD) to pay the frontline staff against the epidemic.
Elizabeth, 49 years old in America, talked about her journey back from the dead due to the Corona virus as a thank you to the doctors and medical team of the hospital. She spent the days near her death in the hospital and watched each patient in her room go one by one. Because relatives and children have fought with Corona virus. After recovering from the illness, she shared. I have touched death and I am very fortunate to live. What I am looking forward to now is to immerse myself in the beauty of nature. I realize that material things are not important. When I go out, I want to breathe the air, watch the birds, and enjoy the natural beauty of the world. I have a second chance.
Roots Catering, a Pennsylvania food facility, was preparing to open its doors in March, but the event was canceled due to the Covid-19 epidemic. So Roots decided to offer free lunch and dinner at the homeless Safe Harbor in Easton with dishes prepared to serve Roots diners.
A family in Canada receives food from immigrants from Syria. They shared: “In 2016, we sponsored a family of refugees to immigrate to Canada. Today, knowing that we were quarantining ourselves, they brought bags of food to set on my porch. Beans, dates, noodles, vegetables, meat… and our kids candy too. How kind… and I'm so grateful. ” The immigrant family currently operates a local grocery store.
The Covid-19 pandemic has left many valuable lessons for humanity. In particular, the sharing between people in distress is a noble act, regardless of skin color or territory. When we unite, we will win every enemy regardless of disease or natural disaster.