Tại sao trà và cà phê có thể giúp bạn đánh bay cơn buồn ngủ?

[june04]

Caffeine là một hóa chất có vị đắng bởi nó chứa các gốc axit nucleic là adenin và guanin. Chất hóa học này được một số loài thực vật, điển hình là cây chè và cà phê, tạo ra để ngăn động vật ăn cỏ, ăn lá hoặc ăn hạt của chúng.

Mỉa mai thay, con người lại thích hương vị của cà phê, chưa kể đến việc caffeine còn có tác dụng như một chất kích thích, giúp chúng ta tỉnh táo và cảm thấy hưng phấn.

Thực tế thì caffeine chính là chất kích thích hợp pháp được sử dụng phổ biến nhất trên toàn cầu. Cứ 5 người trưởng thành thì có tới 4 người tiêu thụ hợp chất này dưới dạng đồ uống nóng hoặc lạnh như cà phê, trà hoặc soda. Và thường thì con người uống caffeine để ngăn chặn cơn buồn ngủ.

Nhưng tại sao cà phê và trà lại có thể giúp bạn đánh bay cơn buồn ngủ, và tạo ra các phản ứng kỳ lạ khác trong cơ thể? Hãy cùng tìm hiểu điều đó trong bài viết này.

Tác động của caffeine lên não bộ

Cơn buồn ngủ xuất hiện như thế nào?

Để tìm hiểu tại sao cà phê hoặc trà có thể giúp bạn tỉnh táo, chúng ta thực sự phải hiểu cơn buồn ngủ xuất hiện như thế nào? Như mọi người đều biết, giấc ngủ là một sự kết hợp phức tạp của các chức năng sinh học. Nó có thể đã phát triển từ rất lâu, thậm chí từ trước khi các loài động vật tiến hóa để có được bộ não.

Tuy nhiên đối với con người, hoặc các sinh vật đã có một hệ thống thần kinh hoàn chỉnh như ngày nay, có thể giải thích giấc ngủ là một phương tiện để ngăn chặn adenosine tích tụ trong não bộ.

Adenosine là một hợp chất gắn vào các thụ thể trên màng tế bào thần kinh. Khi chúng ta thức giấc, adenosine sẽ dần dần đầy lên trong não, nó làm chậm quá trình hoạt động của tế bào, các neuron thần kinh và làm chậm tốc độ truyền dẫn tín hiệu của chúng.

Kết quả là bạn sẽ cảm thấy lờ đờ, buồn ngủ.

Ngoài ra, adenosine còn có tác dụng làm giãn nở các mạch máu để đảm bảo não vẫn được cung cấp đầy đủ oxy. Nó cũng ảnh hưởng đến khu vực não bộ quản lý tâm trạng. Điều này giải thích tại sao khi bạn không thể vừa buồn ngủ vừa cảm thấy hạnh phúc cùng một lúc.

Để làm sạch lớp sương mù mà adenosine tích tụ trong não, đồng thời, cảm thấy được nạp năng lượng trở lại, chúng ta chỉ cần ngừng làm việc, tìm một nơi nào đó yên tĩnh và chìm vào giấc ngủ. Khi chúng ta thức dậy, các thụ thể adenosine sẽ được giải phóng trở lại.

Các tuyến đường thần kinh và neuron trong não của bạn lại hoạt động hết công suất. Bạn sẽ thấy tỉnh táo và sảng khoái - ít nhất là cho đến khi chúng bị tắc nghẽn trở lại sau khoảng nửa ngày, lúc mà adenosine lại tích tụ trở lại.

Caffeine sẽ giúp bạn đánh bay cảm giác buồn ngủ

Tác dụng chống buồn ngủ của caffeine hóa ra đến từ việc cấu trúc phân tử của nó có phần giống với adenosine. Khi đi được hấp thụ vào máu và đi tới não bộ, caffeine có thể giả mạo adenosine và chèn vào các thụ thể mà nó muốn chiếm chỗ.

Tuy nhiên, do không phải là adenosine thật, caffeine liên kết với các thụ thể của nó trong não không làm chậm hoạt động của neuron thần kinh, do đó, không ảnh hưởng đến não bộ cũng như tâm trạng của bạn. Hay nói một cách khác, caffeine đã chặn cơn buồn ngủ do adenosine tích tụ.

Ngược lại, nó còn kích hoạt hai hooc-môn khác là dopamine và epinephrine, làm co mạch máu, giãn đồng tử trong mắt. Các hooc-môn này cũng khiến tim bạn đập nhanh, tăng huyết áp và khiến bạn thấy hưng phấn hơn, giảm cảm giác căng thẳng.

Caffeine có nguy hiểm không?

Nhìn chung, hầu hết những người có thói quen tiêu thụ caffeine sẽ uống từ 1-4 tách cà phê mỗi ngày. Mỗi tách cà phê chứa khoảng 400 miligam caffein trong vòng 24 giờ sẽ không đặt bạn vào bất kỳ một rủi ro sức khỏe nào.

Trên thực tế, một lượng nhỏ caffeine thậm chí còn tốt cho bạn. Các nghiên cứu cho thấy uống cà phê có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tăng hoạt động trao đổi chất, đốt cháy calo và thậm chí có thể sống lâu hơn.

Tuy nhiên, hãy cảnh giác bởi caffeine là một chất có thể gây nghiện. Khi cơ thể bạn bắt đầu quen với hiệu ứng mà caffeine gây ra với thụ thể adenosine, nó sẽ sản sinh ra nhiều thụ thể adenosine hơn và thúc đẩy bạn uống nhiều cà phê hơn để tạo ra được hiệu ứng tương tự như trước.

Những người nghiện cà phê, nếu không được nạp caffeine thường sẽ cảm thấy mệt mỏi, thờ ơ hoặc cáu kỉnh – cảm giác giống với trạng thái của người đang cai nghiện ma túy nhưng ở mức độ nhẹ hơn.

Ngoài ra, uống quá nhiều cà phê chứa nhiều đường cũng không tốt cho bạn. Và đường trong cà phê có thể đảo ngược các lợi ích sức khỏe từ caffeine. Các chuyên gia khuyến cáo trẻ em và phụ nữ mang thai không nên tiêu thụ caffeine.

Và có thể bạn chưa biết, caffeine cũng có thể gây quá liều đến mức tử vong. Uống một lúc 14 gram caffeine nguyên chất có thể đẩy nồng độ caffeine trong máu bạn lên ngưỡng 80 đến 100 microgam/ml máu và giết chết một người trưởng thành nặng 70 kg. Đó là tương đương với 70 tách cà phê cùng một lúc.

Thông thường, sẽ không ai có một chiếc dạ dày đủ lớn để chứa lượng cà phê này. Bạn sẽ nôn chúng ra trước khi cà phê có thể giết chết bạn. Nhưng mọi thứ sẽ trở nên nguy hiểm nếu bạn đang có trong tay một lọ thực phẩm chức năng là các viên nén caffeine. Vì vậy, hãy luôn cẩn thận với liều lượng caffeine mà bạn có thể tiêu thụ.