Bài học từ của “siêu lừa” xứ Silicon cho giới đầu tư

[june04]

Vụ lừa đảo của tỷ phú Elizabeth Holmes, người được ví như “Steve Jobs phiên bản nữ”, với công ty khởi nghiệp xét nghiệm máu Theranos là bài học đắt giá cho nhiều nhà đầu tư.

Công ty khởi nghiệp xét nghiệm máu Theranos đã trở thành "câu chuyện ngụ ngôn" về lừa đảo ở Thung lũng Silicon. Nhưng phiên toà xét xử người sáng lập Elizabeth Holmes, nữ tỷ phú vừa bị kết án với tội danh lừa đảo, chứa đựng nhiều bài học lớn hơn cho các nhà đầu tư. Và đây là 5 bài học đắt giá được rút ra từ vụ việc này.

Đầu tiên, các nhà đầu tư nên đặt hoài nghi trước những tuyên bố thiếu bằng chứng thực nghiệm. Điểm đáng ngờ ở đây bắt đầu từ tuyên bố của Theranos rằng họ đã giải quyết được vấn đề lấy máu xét nghiệm từ ngón tay.

Máu mao mạch ở đầu ngón tay không giống với máu tĩnh mạch lấy từ cánh tay. Máu mao mạch chứa chất dịch từ các mô và tế bào khiến cho kết quả xét nghiệm kém chính xác hơn.

Sự cường điệu là bản chất của văn hoá Thung lũng Silicon. Hoạt động marketing của ngành công nghiệp máy tính đã truyền cảm hứng cho thuật ngữ "vapourware" trong thập niên 1980. Nhưng chất lượng sản phẩm không như quảng cáo trong lĩnh vực chăm sóc sức khoẻ là điều không thể chấp nhận được. Điều này có thể gây ra những tai hại thực sự cho con người.

Thứ hai, các nhà đầu tư cần phân biệt được giữa bảo vệ một cách hợp lý đối với sở hữu trí tuệ và việc giữ bí mật thái quá là dấu hiệu che đậy sự dối trá. Nếu đã được cấp bằng sáng chế, chẳng có lý do gì mà Theranos lại không để cho các chuyên gia độc lập kiểm tra các thiết bị độc quyền của mình.

Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, sự minh bạch là điều cần thiết. Mặc dù ngày càng có nhiều lo ngại về văn hóa hoang tưởng của Thung lũng Silicon đang làm xói mòn sự minh bạch này.

John Ioannidis, một giáo sư của Stanford và là người sớm hoài nghi về Theranos, đồng tác giả của bài báo trên tạp chí phê bình của các chuyên gia, cho thấy rằng hơn một nửa số kỳ lân trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe ít trích dẫn thông tin về công việc của họ.

Thứ ba, sức hút của một số người chủ công ty còn lớn hơn cả tài năng của họ. Địa vị của Holmes với tư cách là người phụ nữ hiếm hoi trong ngành, kết hợp với sự tự tin và sức hút của cô đã tạo ra hiệu ứng "hào quang", chặn đứng mọi hoài nghi.


Sự quyến rũ và dáng vẻ uy tín của cô được ví với doanh nhân người Mỹ Bernard Madoff, người đứng sau vụ lừa đảo theo mô hình Ponzi lớn nhất trong lịch sử.

Thứ tư, các nhà đầu tư cần tự đưa ra các quyết định kinh doanh chứ không chỉ nghe theo sự tán thành của những người nổi tiếng. Holmes đã kết hợp với những người nổi tiếng như George Shultz, Jim Mattis và Henry Kissinger để tạo độ uy tín. Cô đã tạo ra sự lầm tưởng rằng công nghệ của cô đã được xác thực bằng cách sử dụng logo của các tập đoàn dược phẩm như Pfizer trên các tài liệu của Theranos.

Những người bị Holmes lừa đảo chỉ nhận ra khi sự đã rồi do cách thức lừa đảo của cô. Nhưng cũng có một sự phi lý rõ ràng trong sai lầm của họ. Những đột phá lớn như xét nghiệm máu có thể xảy ra vì chúng ở trong không gian mạng có thể thao túng.

Thứ năm, giới đầu tư cần thận trọng với những thứ "hoàn hảo đến không tưởng".