Cách xử lý các triệu chứng của Covid-19

[june04]

Giảm ho bằng hỗn hợp chanh cùng mật ong pha nước ấm; chữa mất vị giác, khứu giác bằng tập hít mùi vị, ăn các món ăn quen thuộc và tưởng tượng bằng trí óc...

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm oxy cao áp Việt - Nga), cho biết sốt là triệu chứng thường gặp khi mắc Covid-19. Nếu sốt nhẹ (dưới 39 độ C), không quá ảnh hưởng đến cơ thể thì chưa cần hạ sốt. Ở người miễn dịch kém (dùng thuốc ức chế miễn dịch) thì lại hầu như không sốt. Trường hợp sốt cao hơn, nên dùng thuốc hạ sốt paracetamol. Nếu không dùng được paracetamol, có thể dùng ibuprofen, hàm lượng 200 hoặc 400 mg thay thế.

Ngoài ra, cần bù đủ nước và điện giải để cơ thể đỡ mệt mỏi. Điện giải chủ yếu là kali, natri và clo, tức kali và muối ăn. Đây chính là các thành phần rất quan trọng để đảm bảo việc dẫn truyền thần kinh và co cơ. Hiện có oresol, các gói bổ sung điện giải, nước dừa, nước cháo, chanh muối... là những sản phẩm thông dụng.

Ho, hắt hơi... là những phản xạ nhằm đẩy các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Theo bác sĩ, chỉ khi ho gây khó chịu quá, khiến đau quặn bụng, đau ngực, mất ngủ... mới cần dùng thuốc giảm ho. Thông thường, để giảm ho, có thể dùng hỗn hợp chanh cùng mật ong pha với nước ấm, dùng các loại bổ phế thảo dược hoặc dùng lá thường xuân trị ho. Ngoài ra, ho còn có thể do nhiễm khuẩn, thì trường hợp này nên sử dụng kháng sinh. Một số loại thuốc giảm ho bằng cách ức chế trung khu hô hấp có thành phần codein nên hạn chế dùng.

Một số thuốc chống dị ứng, như chlopheniramin (gây ngủ), diphenhydramin (gây ngủ), loratadin, desloratadin, certirizin, fexofenadine... cũng có tác dụng giảm ho bên cạnh tác dụng chống mẩn ngứa, nổi mề đay. Thuốc long đờm chứa N-acetyl cystein, bromhexin, ambroxol.. cũng có tác dụng giúp đờm loãng ra, dễ ho khạc hơn. Khi bớt đờm thì đường hô hấp cũng bớt bị kích thích hơn.

Với các trường hợp ho kèm khó thở dạng rít, co thắt phế quản kiểu hen thì nên dùng ventolin (giãn phế quản) cùng với một loại corticoid dạng xịt như pulmicort/rhinocort/symbicort hoặc seretide/flixonase/flixotide.

Buồn nôn và nôn cũng là các phản xạ để loại bỏ chất độc hại ra khỏi cơ thể, tuy nhiên việc nôn ra ngoài khiến cơ thể bị mất điện giải, rất mệt mỏi. Để chống nôn, có thể dùng gừng, thuốc chống co thắt đường tiêu hóa như papaverin, drotaverin (nospa) thuốc chống nôn như motilium-M, primperan... Một số trường hợp buồn nôn và nôn do thiếu máu nuôi tiền đình, dùng tanganil 500 mg và các thuốc tăng tuần hoàn não như beta histidine 16/24 mg, piracetam 400/800 mg.

Triệu chứng tiêu chảy quá nhiều cũng khiến người bệnh mệt mỏi. Có loại thuốc cầm đi lỏng là loperamid, khiến cơ trơn đường tiêu hóa giảm co bóp, tuy nhiên, không nên lạm dụng thuốc này vì cơ thể vẫn vẫn thải các chất độc ra ngoài. Nên dùng smecta, như một lớp tráng, bao phủ niêm mạc ruột bị tổn thương, có thể thay bằng gastropulgite nếu có vấn đề dạ dày. Tổn thương ruột có thể làm vi khuẩn, virus khác phát triển, dùng berberin là giải pháp tốt, hiệu quả và ít gây hại (berberin không hấp thu vào máu, chỉ ở trong đường tiêu hóa. Trong tất cả các trường hợp đi lỏng, đều nên bổ sung men tiêu hóa, thực chất là các lợi khuẩn đường ruột.

Nhân viên y tế chăm sóc F0 tại Bệnh viện Điều trị Người bệnh Covid-19. Ảnh: Chi Lê

Ngoài ra, Covid-19 cũng khiến cơ thể phải hứng chịu nhiều độc tố của virus như đau nhức mình mẩy, đặc biệt các khớp. Tình trạng này khó tránh khỏi, song khi độc tố virus giảm bớt thì sẽ hết và thường không có thuốc nào làm đỡ được. Một số biện pháp hỗ trợ là chườm nóng hoặc dùng một số thuốc giảm đau thông thường để làm giảm bớt triệu chứng.

Triệu chứng mẩn ngứa, dị ứng nên xử lý bằng các loại thảo dược có tính mát, các loại thuốc chống dị ứng thông thường. Các loại thuốc chống dị ứng có thế hệ cũ gây ngủ như chlopheniramin, diphenhydramin hoặc thế hệ mới như loratadin, desloratadin, certirizine, fexofenadine....

Cảm giác ớn lạnh cũng là do độc tố của virus, có thể uống trà gừng nóng, ăn các đồ ấm nóng, đủ dinh dưỡng,dùng các loại thuốc hoạt huyết để hạn chế.

Căng thẳng, lo lắng, mất ngủ là vấn đề tâm lý, khiến sức khỏe chung giảm sút, dẫn đến thiếu máu lên não, cảm giác khó chịu ở dạ dày, thực quản... Một số người còn thấy tức ngực, khó thở nhưng SpO2 vẫn 98-99%, đó là do tâm lý. Xử lý bằng thuốc an thần nhẹ thành phần thảo dược, magneB6, melatonin. Trong đó, melatonin là thuốc chống oxy hóa, có thể dùng với liều cao trong 5-7 ngày không đáng ngại, thậm chí giúp sớm bình phục do Covid-19. Cách dùng như sau: sau ăn tối dùng 2-3 viên loai 4/5 mg, trước khi lên giường thêm 2-3 viên nữa. Nếu vẫn khó ngủ, có thể dùng thêm 2-3 viên. Lưu ý không nên dùng quá 7 ngày. Với các trường hợp nặng, dùng an thần thảo dược và melatonin ít hiệu quả thì hãy tham khảo ý kiến bác sĩ

Cảm giác đau tức thượng vị, trào ngược dạ dày thực quản đa phần là do căng thẳng, lo lắng, ngủ kém, ăn uống thất thường trên những bệnh nhân vốn đã bị viêm/loét dạ dày tá tràng hay trào ngược dạ dày thực quản từ trước. Có thể dùng an thần và magne B6 để giảm các triệu chứng. Trường hợp không đỡ thì dùng các thuốc bao phủ niêm mạc dạ dày như pepsane, gastropulgite, trymo... hoặc các loại như maalox, yumangel, phosphalugel, gaviscon, kremil-S, ebysta... Nếu vẫn không đỡ thì phải dùng các thuốc giảm tiết acid, thế hệ cũ như cimetidin, famotidin hoặc thế hệ mới như omeprazol, esomeprazol, pantoprazol...

Triệu chứng đau đầu, váng đầu, nhức mắt, ù tai, cảm giác bồng bềnh thường do thiếu máu lên não kết hợp với độc tố của virus. Xử lý bằng cách xoa bóp vùng cổ vai gáy, dùng các thuốc tăng tuần hoàn não, thuốc hoạt huyết... Các thuốc thông dụng là ginkgo biloba, các loại hoạt huyết thảo dược, vinpocetin, piracetam, betahistidin, cinnarizin, flunarizin...

Mất khứu giác, vị giác do tổn thương các tế bào thần kinh đệm có chức năng dẫn truyền xung động thần kinh. Cách xử trí là ăn uống ngủ nghỉ tốt sau Covid-19, tập hít các mùi vị, ăn các món ăn quen thuộc và tưởng tượng bằng trí óc, thường sau vài ngày đến vài tuần thì khứu giác và vị giác trở lại bình thường. Về thuốc, có thể dùng thêm các thuốc bổ thần kinh như vitamin B1+B6+B12, citicoline, piracetam, choline alfoscerate, nucleo-CMP...

Chảy nước mũi do độc tố làm tăng tính thấm thành mạch, làm xung huyết các mạch máu trong mũi, khiến nước mũi chảy ra nhiều hơn, nên dùng nước muối sinh lý, thuốc co mạch như otrivin (0,05-0,1%), coldi B, rhinex 0,05%...

Các mạch máu nhỏ xung huyết: Một số bệnh nhân bị triệu chứng mắt đỏ, một số thì xì mũi hoặc ho ra một chút máu, do các mạch máu nhỏ bị vỡ ra, nhìn chung không đáng ngại và thường tự hết. Ở trẻ nhỏ có thể có tình trạng chảy máu cam thì phải nhờ bác sĩ tai - mũi - họng, dùng thuốc cầm máu (transamin) hoặc chấm nitrat bạc. Một số trường hợp mắt đỏ kéo dài thì có thể do viêm kết mạc, viêm giác mạc... cần đi khám bác sĩ nhãn khoa.

Theo bác sĩ Hoàng, trong đa số trường hợp, những triệu chứng do Covid kể trên có thể tự hết, bằng cách ăn uống đủ chất, luyện tập nhẹ nhàng và nghỉ ngơi hợp lý. Vì vậy, F0 cần giữ tinh thần thoải mái để mau khỏi bệnh.