Sau 2 thập niên, tỉ lệ sử dụng đồ uống có đường tại Việt Nam tăng gấp 10 lần. Điều này gây rất nhiều hệ lụy cho sức khỏe, đặc biệt đối với trẻ nhỏ và thanh, thiếu niên.
Hậu quả nặng nề
Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam, cho hay: “Trong ngày, nếu một trẻ nhỏ chỉ uống 1 lon nước ngọt khoảng 330 ml đă hấp thu lượng đường vượt quá ngưỡng khuyến cáo của WHO rất nhiều. Nếu như năm 2002, trung b́nh mỗi người chỉ dùng 6,04 lít đồ uống có đường th́ năm 2021 đă tăng lên 55,78 lít”.
Uống quá nhiều nước ngọt chứa nhiều đường gây hệ lụy không tốt cho sức khỏe
Đồ uống có đường gồm nước ngọt có gas hoặc không có gas, cà phê ḥa tan, trà ḥa tan, nước có pha chế hương liệu, sữa pha chế hương liệu, nước uống thể thao tăng lực... Trong đó, nước ngọt có gas là một trong những loại thức uống phổ biến được rất nhiều trẻ em ưa chuộng. Tuy nhiên, nếu cho trẻ uống nhiều hằng ngày có thể gây ra những tác hại đối với sức khỏe. “Khi bố mẹ cho trẻ uống quá nhiều nước ngọt có gas sẽ làm tăng đào thải canxi qua nước tiểu, dễ làm trẻ bị thiếu canxi, khiến cơ thể không có đủ canxi để tăng chiều cao. Trong khi đó, bề ngang lại phát ph́ v́ các loại nước ngọt này có hàm lượng đường rất cao. Bé không thể phát triển chiều cao được, lại gia tăng nguy cơ béo ph́, thừa cân”, bác sĩ Vũ Thanh, Trung tâm Dinh dưỡng lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai, nói. Ngoài ra, cho trẻ uống nước ngọt có gas hằng ngày có thể khiến trẻ lười ăn, không chịu uống sữa hoặc ăn uống các bữa chính không đầy đủ, dẫn tới hiện tượng thiếu hụt dinh dưỡng trầm trọng, gây suy dinh dưỡng ở trẻ.
Bác sĩ Lâm thông tin, tiêu thụ đồ uống có đường làm tăng nhanh mức calo trong khẩu phần v́ đánh lừa cảm giác no. Đồ uống có đường gây tác hại rất lớn đến sức khỏe như thừa cân, béo ph́, bệnh đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa, hệ xương răng, bệnh tim mạch, sa sút trí tuệ, ung thư... Theo thống kê của ngành y tế, tỉ lệ trẻ em, thiếu niên từ 5-19 tuổi thừa cân ở Việt Nam tăng nhanh (hiện tăng 11,1%), trong đó có nguyên nhân một phần từ sử dụng đồ uống có đường. Một khảo sát trong học sinh, sinh viên gần đây cho thấy cứ 3 bạn trẻ có 1 bạn uống nước ngọt có gas trong 30 ngày qua. Liên quan vấn đề này, PGS. TS Trương Tuyết Mai, Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia, cho biết, một phân tích gộp kết quả từ 88 nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa việc sử dụng nước ngọt với việc tăng năng lượng và trọng lượng cơ thể. Các nghiên cứu ở trẻ em và người lớn chỉ ra rằng, ở những người thừa cân, việc giảm tiêu thụ đồ uống có đường có thể giúp kiểm soát cân nặng tốt hơn.
Đề xuất giải pháp
Tại Việt Nam, hiện trung b́nh một người Việt tiêu thụ khoảng 46,5 gram đường tự do/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa là 50 gram/ngày và cao gần gấp đôi so với mức nên tiêu thụ mỗi ngày và cao gần gấp đôi so với mức tiêu thụ là dưới 25 gram/ngày theo khuyến cáo của WHO. Nhằm hạn chế tỉ lệ trẻ thừa cân, béo ph́, bà Mai khuyến cáo, trẻ em từ 2-18 tuổi nên hạn chế lượng đường tiêu thụ mỗi ngày xuống dưới 25 gram (25 gram đường tương đương 6 th́a cà phê đường) và giới hạn không quá 235 ml đồ uống có đường mỗi tuần.
Theo khuyến cáo của WHO, lượng đường tự do trong khẩu phần của mỗi người chỉ nên chiếm không quá 10% và nên giảm xuống dưới 5% năng lượng trong một ngày để có các lợi ích tăng thêm về sức khỏe tương đương dưới 25-50 gram đường tự do mỗi ngày với người lớn và dưới 12-25 gram đường mỗi ngày với trẻ em. “Trẻ em dưới 2 tuổi không nên tiêu thụ bất ḱ loại thực phẩm hoặc đồ uống nào có thêm đường”, bà Mai khuyến cáo.
Về việc hạn chế sử dụng đồ uống có đường, thạc sĩ Hoàng Ly Na, thành viên Tổ chức HealthBridge Việt Nam, nói rằng, một số nước đă dán nhăn dinh dưỡng cảnh báo các sản phẩm đồ uống có đường; kiểm soát quảng cáo thực phẩm không lành mạnh, trong đó có đồ uống có đường… “Việt Nam cần sớm ban hành quy định bắt buộc phải dán nhăn dinh dưỡng cho sản phẩm, trong đó có công bố hàm lượng đường; quy định về dán nhăn cảnh báo dinh dưỡng mặt trước của sản phẩm nhiều đường, nhiều năng lượng…”, thạc sĩ Na nói.
Theo thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện WHO tại Việt Nam, với mỗi lon nước ngọt uống thêm mỗi ngày, nguy cơ bị béo ph́ tăng 60% trong 1,5 năm. Uống trung b́nh 1 lon đồ uống có đường mỗi ngày có nguy cơ bị nhồi máu cơ tim hoặc chết v́ nhồi máu cơ tim cao hơn 20% so với những người không sử dụng đồ uống này.