7 loại thuốc làm gia tăng nguy cơ bị té ngã ở người cao tuổi

[trungthuc]

Trượt chân và bị té ngã là hiện tượng phổ biến nhưng rất nguy hiểm ở người cao tuổi. Mỗi năm có đến 3 triệu người cao tuổi cần được cấp cứu do bị chấn thương sau khi té ngã. Vì vậy, nắm vững cách thức phòng tránh trượt ngã là điều cần thiết.

Hậu quả nguy hiểm của việc bị té ngã ở người lớn tuổi
Người lớn tuổi thường dễ bị gãy xương, chủ yếu ở cổ tay, mắt cá chân, và hông do té ngã vì loãng xương. Trong số hơn 300,000 người lớn tuổi nhập viện vì gãy xương hông mỗi năm, có hơn 95% trường hợp là do bị té ngã, thường là ngã sang một bên.

Khi té ngã, người lớn tuổi thường không thể kịp thời điều chỉnh mức thăng bằng của cơ thể nên có thể dẫn đến bị chấn thương sọ não rất nguy hiễm. Một trong những bệnh nhân của tôi đã không có biểu hiện ra triệu chứng gì sau khi bị ngã. Tuy nhiên sau vài ngày, ý thức của ông ngày càng trở nên mơ hồ. Cuối cùng, ông được đưa đến bệnh viện và phát hiện bị xuất huyết não ngoài màng cứng.

Một nguy cơ khác đối với người lớn tuổi là nằm liệt giường sau khi té ngã. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng, chẳng hạn như bị viêm phổi, cục máu đông, thậm chí có thể dẫn đến tử vong trong những trường hợp nặng.

Trượt chân và té ngã cũng có thể gây chấn thương cho người lớn tuổi, dẫn đến tâm lý đau buồn và lo lắng. Nếu điều này xảy ra, họ có thể sẽ ít hoạt động về thể chất hơn và tránh giao tiếp xã hội do sợ bị ngã lần nữa, từ đó dẫn đến ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tinh thần.

4 yếu tố góp phần gây té ngã ở người lớn tuổi
Người lớn tuổi có nhiều yếu tố nguy cơ gây té ngã, bao gồm:

1/ Giảm khả năng giữ sự thăng bằng: Sự thoái hóa của xương và cơ bắp do lão hóa đã làm giảm đi sự nhanh nhẹn trong lúc vận động. Người lớn tuổi thường có bước sải chân ngắn hơn, bước đi giật cục, chân tay bị cứng, không thể nhấc chân lên độ cao thích hợp, v...v… Những yếu tố này sẽ dẫn đến việc đi đứng không vững và làm gia tăng nguy cơ bị té ngã. Thoái hóa hệ thần kinh trung ương ở người lớn tuổi cũng có thể dẫn đến các phản xạ chậm chạp. Trong trường hợp nặng, các bệnh thoái hóa thần kinh như Parkinson cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị té ngã.

2/ Nhìn thấy mờ: Nhiều người lớn tuổi bị mắc bệnh khác nhau về mắt như lão thị, tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, bệnh võng mạc và thoái hóa điểm vàng. Một số người còn bị các bệnh tự miễn, chẳng hạn như bệnh xơ cứng rải rác, có thể gây ra giảm thị lực. Trong những tình huống này, người lớn tuổi rất khó quan sát nhìn thấy những thứ ở dưới chân mình.

3/ Bệnh về tim mạch: Bệnh nhân bị bệnh tim mạch và thiếu máu não mãn tính có thể mất sự phối hợp các động tác, mất thị lực một phần và cơ bắp suy yếu. Nguy hiểm nhất là té ngã sau khi căn bệnh đột ngột khởi phát. Một người bạn cùng lớp của tôi đang đứng trên thang để sửa nhà thì một cơn đau tim bất ngờ ập đến. Hai vấn đề xảy ra liên tiếp đã cướp đi sinh mạng của anh ấy.

4/ Thuốc men: Một số người lớn tuổi đang dùng nhiều loại thuốc theo toa bác sĩ. Những loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến sức mạnh cơ bắp, trạng thái tinh thần, khả năng giữ thăng bằng, ổn định huyết áp hoặc thị lực, từ đó làm gia tăng nguy cơ bị té ngã.

Trong bốn yếu tố nguy hiễm này, ảnh hưởng của thuốc là vấn đề đáng quan tâm nhất. Khi tôi còn là bác sĩ nội trú ở Hoa Kỳ, một trong những thầy hướng dẫn đã nói với tôi rằng, "Nếu một người xuất hiện thấy có triệu chứng mới, điều đầu tiên nên nghĩ đến là tác dụng phụ của thuốc". Câu nói này đã gây ấn tượng sâu sắc với tôi trong nhiều năm hành nghề vì theo kinh nghiệm lâm sàng của mình thì điều đó là hoàn toàn đúng đắn.

7 loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ bị té ngã
* Thuốc an thần và thuốc ngủ: Những loại thuốc này có thể gây buồn ngủ vào ban đêm và ảnh hưởng đến khả năng tập trung và phản ứng vào ban ngày.
* Thuốc giải tỏa lo âu: Loại thuốc ngủ này có thể gây ra buồn ngủ vào ban ngày hoặc đơn giản là làm chậm các phản ứng của bạn.
* Thuốc chống trầm cảm: Một số thuốc chống trầm cảm có thể làm tăng hoặc hạ huyết áp. Hạ huyết áp khi thay đổi tư thế từ tư thế ngồi sang đứng sẽ làm tăng nguy cơ bị té ngã.
* Thuốc chống rối loạn thần kinh: Loại thuốc này ảnh hưởng đến sự phối hợp, gây ra cứng cơ và dáng đi không vững.
* Thuốc điều trị bệnh tim: Thuốc hạ huyết áp và điều trị rối loạn nhịp tim có thể gây ra chóng mặt và mất thăng bằng.
* Thuốc giảm đau: Một số loại thuốc giảm đau, đặc biệt là loại có chứa opioid, có thể gây ra buồn ngủ và dẫn đến các vấn đề mất thăng bằng ngoái ý muốn.
* Thuốc lợi tiểu: Đi tiểu thường xuyên có thể dẫn đến cơ thể bị mất nước, tụt huyết áp, do đó làm tăng nguy cơ bị té ngã.

7 lời khuyên để ngăn ngừa té ngã
Việc té ngã phần lớn là có thể phòng ngừa được. Ngoài việc cẩn thận khi dùng thuốc theo toa, người lớn tuổi cũng nên thực hiện những hành vi sau trong sinh hoạt đời sống hàng ngày:

- Thực hiện rèn luyện sức mạnh cơ bắp và khả năng giữ thăng bằng: Một nghiên cứu phân tích có hệ thống được công bố trên Cơ sở dữ liệu tổng quát hệ thống Cochrane hồi năm 2018 cho thấy việc năng tập thể dục có thể làm giảm nguy cơ bị té ngã ở người lớn tuổi. Nghiên cứu hồi năm 2018 được công bố trên Tập san JAMA Internal Medicine (Nội Khoa Hiệp Hội Y Khoa Hoa Kỳ) cho thấy những người tập thái cực quyền có tỷ lệ bị té ngã ít hơn lần lượt 58%, 31% so với những người tập giãn cơ và các bài tập khác.

- Tạo không gian an toàn trong nhà: Ví dụ, căn phòng cần được chiếu sáng đầy đủ, có bọc chống va chạm ở các góc của đồ nội thất. Không sử dụng đồ nội thất có bánh xe ở phía dưới; trải thảm chống trượt trong phòng tắm, lắp tay vịn trên tường nhà tắm cạnh bồn cầu.

- Đi đúng loại giày: Giày cao gót, giày đế bệt và giày không vừa chân sẽ làm gia tăng nguy cơ bị té ngã.

- Duy trì tốt thị lực và thính lực: Bảo đảm các giác quan hoạt động bình thường có thể giúp bạn tránh bị té ngã.

- Bổ sung calcium và vitamin D: Calcium không chỉ giúp cho xương chắc khỏe mà còn giúp cơ bắp, tim và dây thần kinh hoạt động bình thường. Vitamin D giúp chúng ta hấp thụ calcium từ nguồn thực phẩm.

- Hạn chế uống rượu: Đồ uống có cồn làm giảm khả năng phán đoán về khoảng cách và phối hợp của cơ thể, làm tăng nguy cơ bị té ngã.

- Khám sức khỏe định kỳ: Nhiều người lớn tuổi mắc các bệnh mãn tính, không hiểu rõ các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn của mình nên không thể kiểm soát kịp thời. Điều này cũng có thể làm tăng nguy cơ bị té ngã.

Vì vậy, nếu bạn bị té ngã và va đập đầu, đừng nên lơ là bỏ qua, ngay cả khi không có triệu chứng nào lúc đó. Hãy luôn cảnh giác. Nếu xuất hiện triệu chứng bị nhức đầu, bất tỉnh, hôn mê thì tốt nhất nên đến ngay bệnh viện để được kiểm tra xem có bị xuất huyết ở não ngoài màng cứng hay không.