Từ đấu tranh cho nhân quyền cho đến quyền lợi người lao động, trong lĩnh vực du hành vũ trụ, bóng đá và công nghệ, năm 2023 là một năm được định h́nh bởi những cá tính mạnh mẽ. Một số nhân vật đă trở thành người truyền cảm hứng trong khi một số lại trở thành người gây khó chịu.
Khi một năm sắp kết thúc, chúng ta cùng điểm lại một số nhân vật đầy cá tính để lại dấu ấn trong năm 2023 (theo b́nh chọn của france24).
Donald Tusk - đưa Ba Lan trở lại thế giới
Sau 8 năm dưới sự cai trị theo chủ nghĩa dân tộc của Đảng Luật pháp và Công lư (PiS), Donald Tusk của Ba Lan đă trở lại vị trí lănh đạo đất nước ḿnh.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk.
Từng giữ chức Thủ tướng từ năm 2007 đến năm 2014, cựu Chủ tịch Hội đồng châu Âu (2014 - 2019) hứa hẹn sẽ đưa đất nước của ḿnh trở lại con đường dân chủ một cách vững chắc.
Các ưu tiên của ông rất rơ ràng: Khôi phục nền pháp quyền và xây dựng lại uy tín của Ba Lan trong EU. Liên minh của ông cũng ủng hộ việc phá thai ở một quốc gia mà việc thực hành này chỉ được phép trong các trường hợp hăm hiếp, loạn luân hoặc nguy hiểm đến tính mạng hoặc sức khỏe của người mẹ.
Taylor Swift, tỏa sáng rực rỡ
Trong một thế giới mà sự nổi tiếng có thể chỉ là thoáng qua, Taylor Swift chưa bao giờ rời xa ánh đèn sân khấu. Từ Nashville đến New York, ca sĩ người Mỹ 34 tuổi đă xây dựng nên một đế chế âm nhạc pop lăng mạn làm say đắm hàng triệu người hâm mộ, được mệnh danh là "Swifties" (cách phát âm gần giống với Sweetest - những điều ngọt ngào nhất) trên toàn thế giới.
Nữ ca sĩ Taylor Swift.
Được tạp chí Time vinh danh là Nhân vật của năm 2023 vào ngày 6/12, Swift, người bắt đầu sự nghiệp của ḿnh hơn 15 năm trước, tự hào có một danh sách dài các kỷ lục thế giới. Các album của cô thường xuyên đứng đầu các bảng xếp hạng tại Mỹ - kể từ khi cô ra mắt vào năm 2006, 13 trong số 14 album của cô đă đạt vị trí số một về doanh số bán hàng tại Mỹ.
Vào tháng 10, Swift phát hành bộ phim ḥa nhạc "The Eras Tour", bộ phim đă trở thành bộ phim ḥa nhạc có doanh thu cao nhất mọi thời đại, thu về 249,9 triệu USD trên toàn thế giới.
Vào tháng 9, nữ ca sĩ đă thể hiện được sức mạnh văn hóa của ḿnh. Sau một tin nhắn ngắn trên Instagram khuyến khích 272 triệu người theo dơi của cô đăng kư bỏ phiếu, trang web mà cô hướng dẫn họ đến - tổ chức phi lợi nhuận Vote.org - đă ghi nhận hơn 35.000 lượt đăng kư chỉ trong một ngày.
Cam kết duy tŕ sự độc lập trong âm nhạc, biểu tượng nữ quyền đă thu âm lại các bài hát trong sáu album đầu tiên của cô vào năm 2019 để giành lại quyền kiểm soát bản quyền sau khi hăng thu âm cũ của cô được ông trùm ngành âm nhạc Scooter Braun mua lại.
Các nhà văn và diễn viên nổi bật của Hollywood, chiến đấu và chiến thắng
Vào tháng 5/2023, Hollywood bùng nổ. Các nhà biên kịch trong ngành, tiếp theo là các diễn viên vào tháng 7, đă đ́nh công. Quyền lợi trong các cuộc đàm phán bao gồm cả lương cơ bản và lương c̣n lại - mà các diễn viên cho rằng đă bị cắt giảm do lạm phát và mô h́nh kinh doanh phát trực tuyến - và mối đe dọa về việc các hăng phim sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) không được kiểm soát.
Cuộc đ́nh công của Hollywood đă mang lại kết quả.
Cuộc đ́nh công - quan trọng nhất kể từ năm 1960 - đă làm tê liệt hoạt động sản xuất phim và loạt phim trong vài tháng, khiến nền kinh tế Mỹ thiệt hại ít nhất 6 tỷ USD.
Trọng tâm của cuộc biểu t́nh là lo ngại rằng các hăng phim sẽ sử dụng AI để tạo kịch bản hoặc sao chép giọng nói và h́nh ảnh của các diễn viên mà không được bồi thường. Những người đ́nh công, được công chúng ủng hộ, không chịu lùi bước.
Họ hô vang "Khi chúng ta chiến đấu, chúng ta thắng", một khẩu hiệu đă trở thành lời kêu gọi tập hợp của người lao động trên khắp nước Mỹ, từ ngành công nghiệp ô tô đến khách sạn. Những tên tuổi nổi bật trong làng điện ảnh cũng tham gia vào hàng ngũ khán giả, bao gồm nữ diễn viên kiêm nhà sản xuất Jessica Chastain và ngôi sao phim "Breaking Bad" Bryan Cranston.
Vào tháng 9, các nhà biên kịch đă đạt được thỏa thuận về lương với các hăng phim, trong đó bao gồm các biện pháp bảo vệ liên quan đến việc sử dụng AI. Các diễn viên cuối cùng đă trở lại phim trường vào tháng 11 sau 118 ngày nghỉ việc.
Elon Musk, thiên tài hay người b́nh thường?
Elon Musk sẽ để lại một năm 2023 thậm chí c̣n gây tranh căi hơn so với thời điểm ông bước vào. Với khối tài sản trị giá 250 tỷ USD, Musk có tham vọng lớn là chinh phục không gian, đường sá và mạng xă hội.
Elon Musk trải qua một năm gây nhiều tranh căi.
Twitter, được đổi tên thành X vào cuối tháng 7 sau khi Musk mua lại công ty vào tháng 10 năm 2022, đă trải qua một năm hỗn loạn: sa thải hàng loạt, tranh chấp với EU về thông tin sai lệch, tranh căi về tài khoản được chứng nhận và doanh thu quảng cáo giảm mạnh. Sự tồn tại của nó hiện là một câu hỏi mở sau khi Musk nói với các nhà quảng cáo đă đ́nh chỉ quảng cáo của họ v́ việc anh ấy đăng lại một ḍng tweet được nhiều người coi là bài Do Thái rằng "Hăy tự ḿnh đi đi" .
Ngoài X, công ty SpaceX của Musk đă đóng vai tṛ quan trọng trong cuộc chiến ở Ukraine với sản phẩm internet vệ tinh Starlink. Nó cũng đă đạt được tiến bộ trên Starship Rocket, có thể cách mạng hóa việc vận chuyển không gian. Tuy nhiên, hai lần phóng trong năm nay đều không diễn ra như kế hoạch, làm dấy lên lo ngại về tính khả thi của dự án.
Trong các xưởng của Tesla, công ty ô tô điện của ông, một phong trào đ́nh công quốc tế vẫn đang trên đà phát triển đă làm hoen ố h́nh ảnh của Elon Musk.
Cuối cùng, dự án Neuralink của ông, nhằm mục đích phát triển cấy ghép năo để hỗ trợ những người bị liệt hoặc những người mắc bệnh thần kinh, cũng vấp phải sự chỉ trích. Một số chuyên gia cho rằng rủi ro mà dự án này đặt ra là quá cao.
Dù bạn yêu hay ghét anh ấy, có vẻ như Musk không thể đứng ngoài các sự quan tâm.
Jennifer Hermoso, gương mặt thay đổi của bóng đá Tây Ban Nha
Cho đến mùa hè năm nay, Jennifer Hermoso chỉ được giới đam mê bóng đá biết đến. Nhưng làn sóng ủng hộ mà cô nhận được sau World Cup nữ đă biến cô thành một biểu tượng.
Khi cầu thủ người Tây Ban Nha đang lên ngôi vô địch thế giới tại Sydney, cô bất ngờ bị Luis Rubiales, lúc đó là Chủ tịch Liên đoàn bóng đá Tây Ban Nha, hôn lên môi. H́nh ảnh được phát sóng trực tiếp trên truyền h́nh đă lan truyền khắp thế giới và gây ra sự phẫn nộ.
Jennifer Hermoso - người hùng của bóng đá nữ Tây Ban Nha.
Vài ngày sau, Hermoso phá vỡ sự im lặng và tố cáo một "hành động bốc đồng, phân biệt giới tính, lạc lơng". Cô đă đệ đơn khiếu nại Rubiales, người cho rằng đó chỉ là một "nụ hôn nhỏ" có sự đồng thuận.
Cuối cùng bị buộc phải từ chức, Rubiales bị Ṭa án buộc tội tấn công t́nh dục và bị FIFA đ́nh chỉ mọi hoạt động liên quan đến bóng đá trong ba năm. Vụ bê bối đă khiến các cầu thủ đội tuyển quốc gia Tây Ban Nha tẩy chay trong vài ngày cho đến khi liên đoàn hứa hẹn "những thay đổi ngay lập tức và sâu sắc".
Mortaza Behboudi, nhà báo người Afghanistan đấu tranh cho tự do báo chí
Phần lớn thời gian của năm 2023 diễn ra sau song sắt đối với nhà báo người Pháp gốc Afghanistan Mortaza Behboudi. Tội ác của anh ấy phạm phải là ǵ? Đơn giản chỉ là đang làm công việc của ḿnh.
Mọi chuyện bắt đầu vào ngày 7/1 khi anh bị Taliban bắt v́ tội làm gián điệp ở Kabul. Trong 9 tháng ở tù, anh thường xuyên bị tra tấn và dọa giết.
Mortaza Behboudi, nhà báo người Afghanistan đấu tranh cho tự do báo chí.
Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) và ủy ban hỗ trợ của tổ chức này do vợ anh là Aleksandra Mostovaja thành lập, đă vận động để đảm bảo cho anh được thả. Quyết tâm của họ cuối cùng đă được đền đáp và Mortaza Behboudi được thả vào ngày 18/10.
Làm việc cho các cơ quan báo chí của Pháp bao gồm France Télévisions, TV5Monde, Libération và Mediapart, anh ấy vẫn muốn quay trở lại Afghanistan. “Cuộc chiến của tôi là mang lại tiếng nói cho những người không có tiếng nói”, Mortaza Behboudi nói với FRANCE 24.
Theo tổng kết hàng năm do RSF tổng hợp, 45 nhà báo đă bị giết trên toàn thế giới liên quan đến công việc của họ (tính đến ngày 1/12/2023).
Rayyanah Barnawi, người phụ nữ Arab Saudi đầu tiên bay vào vũ trụ
Vào ngày 21/5, Rayyanah Barnawi trở thành người phụ nữ Arab Saudi đầu tiên du hành tới Trạm vũ trụ quốc tế. Tốt nghiệp ngành khoa học y sinh, cô đă cống hiến sứ mệnh kéo dài 10 ngày của ḿnh cho lĩnh vực nghiên cứu tế bào gốc ung thư.
Rayyanah Barnawi, người phụ nữ Arab Saudi đầu tiên bay vào vũ trụ.
Cuộc hành tŕnh của cô là một biểu tượng quan trọng đối với Arab Saudi, nơi phụ nữ phải đối mặt với những hạn chế. Barnawi là biểu tượng của thế hệ phụ nữ Arab Saudi có tŕnh độ học vấn cao và đầy tham vọng, sẵn sàng đảm nhận những vai tṛ quan trọng trong xă hội.
Đó cũng là một phần trong chiến lược của chế độ quân chủ Arab Saudi nhằm làm mới h́nh ảnh quốc tế của ḿnh.
Sam Altman, cha đẻ của ChatGPT
Ở tuổi 38, Sam Altman là một trong những cái tên nổi bật nhất trong giới công nghệ. Ông là Giám đốc điều hành của OpenAI, pḥng thí nghiệm AI có trụ sở tại San Francisco, nơi đă tạo ra ChatGPT - một chatbot với 100 triệu người dùng hàng tuần hiện đang phá vỡ hệ sinh thái công nghệ.
Sam Altman, đồng sáng lập kiêm CEO OpenAI.
Ngoài việc là một doanh nhân thành đạt, Altman c̣n chính thức ra mắt Worldcoin, một loại tiền điện tử mới với hệ thống xác minh danh tính bằng cách sử dụng mống mắt của con người. Giống như Elon Musk, người cùng ông sáng lập OpenAI vào năm 2015, tham vọng lớn lao và những phương pháp đôi khi gây tranh căi của ông đă khiến ông bị chỉ trích. Một số người cáo buộc ông ưu tiên bảo mật hơn đổi mới.
Vào tháng 11/2023, ông bị Ban giám đốc OpenAI cách chức, chỉ được phục hồi chức vụ sau khi hầu hết nhân viên của Công ty đe dọa rời nhóm.
Narges Mohammadi, đấu tranh cho nhân quyền ở Iran
Là một nhà hoạt động, nhà báo đóng vai tṛ quan trọng trong phong trào "Phụ nữ, Cuộc sống, Tự do", Narges Mohammadi đă được trao giải Nobel Ḥa b́nh v́ những đóng góp trong cuộc đấu tranh bảo vệ quyền phụ nữ ở Iran. Cuộc đấu tranh của bà nhằm thúc đẩy nhân quyền và tự do cho tất cả mọi người.
Nhà báo Narges Mohammadi.