Kinh tế Ukraine sẽ ra sao nếu thiếu viện trợ từ phương Tây?

[Romano]

Ukraine đang phải chứng kiến Mỹ và EU tranh cãi về nguồn viện trợ "huyết mạch tài chính" cho Kiev.Theo tờ Politico của Mỹ, các nguyên thủ quốc gia ở châu Âu sẽ bỏ phiếu về khoản viện trợ trị giá 50 tỷ euro cho Ukraine vào ngày 1/2 tới. Nếu không có gói này và một khoản tài trợ tương tự từ Mỹ, các chuyên gia cho rằng Ukraine sẽ không thể tiếp tục cuộc đối đầu với Nga trên tiền tuyến hoặc duy trì nền kinh tế.

Danylo Hetmantsev, Chủ tịch Ủy ban Tài chính và Thuế của Quốc hội Ukraine, nói với tờ Politico: “Viện trợ rất quan trọng đối với chúng tôi, vì chi tiêu phi quân sự có kịp thời và đầy đủ hay không đều phụ thuộc vào khoản viện trợ trên”.

Ukraine hiện sử dụng số tiền có thể huy động được trong nước để điều hành ngành công nghiệp vũ khí, trả lương cho binh sĩ và các nhân viên an ninh khác, đồng thời bảo đảm an sinh cho những người hưu trí và những người di tản trong nước.

Các khoản vay và trợ cấp của phương Tây chi trả cho việc mua sắm và bảo trì vũ khí nước ngoài, cũng như các chi phí xã hội thiết yếu, chẳng hạn như tiền lương cho công chức, nhân viên y tế và giáo dục. Theo kế hoạch, Chính phủ Ukraine sẽ nhận viện trợ tài chính trị giá 37 tỷ USD trong năm nay, hầu như sẽ bù đắp được khoản thâm hụt ngân sách ước tính khoảng 39 tỷ USD.

Theo tính toán từ Trung tâm Chiến lược Kinh tế ở Kiev, những nhà ủng hộ phương Tây đã cung cấp khoảng 73,6 tỷ USD viện trợ tài chính kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022. Thông qua Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), họ dự kiến sẽ cung cấp cho Ukraine tổng cộng 122 tỷ USD trong giai đoạn 2023-2027.

Tuy nhiên, dòng tiền từ phương Tây đã chậm lại trong những tháng gần đây, do xung đột ở Trung Đông, năm bầu cử ở Mỹ bắt đầu và suy thoái kinh tế trầm trọng. Tất cả đã đẩy cuộc chiến tranh lớn nhất ở châu Âu trong 80 năm ra khỏi các chương trình tin tức hàng đầu. Từ đầu năm cho đến nay, Ukraine vẫn chưa nhận được viện trợ tài chính chính thức nào cả.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban và người đồng cấp Slovakia Robert Fico đều phản đối cung cấp thêm bất kỳ viện trợ nào cho Ukraine từ ngân sách EU, cho rằng nguồn tài trợ nên được chia thành bốn đợt, mỗi đợt có thể bị phong tỏa bất cứ lúc nào.

Trong khi đó ở Mỹ, viện trợ tài chính cho Ukraine đã trở thành "con bài" trong cuộc tranh cãi giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ về chính sách biên giới. Bất chấp sự ủng hộ của Tổng thống Joe Biden, Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson đã yêu cầu Nhà Trắng giải thích mục tiêu cuối cùng của Washington ở Ukraine trước khi bỏ phiếu về viện trợ mới cho Kiev. Trong khi các cuộc tranh luận ở Mỹ và EU diễn ra, Ukraine đang "nín thở theo dõi", hy vọng cơ hội nhận được sự hỗ trợ quan trọng sẽ không biến mất. Hiện Ukraine đã tích lũy được hơn 40 tỷ USD dự trữ ngoại hối và có thể cải thiện nhờ thu thuế cũng như khả năng huy động tiền thông qua vay trong nước. Thống đốc Ngân hàng Trung ương Ukraine Andriy Pyshnyy cho biết: “Ukraine sẽ có thể tự duy trì trong một thời gian bằng nguồn lực trong nước. Mặc dù rủi ro đối với tính ổn định và kịp thời của dòng viện trợ quốc tế đã trở thành hiện thực, chúng tôi vẫn lạc quan”.

Bà Maria Repko, Phó Giám đốc Trung tâm Chiến lược Kinh tế Kiev, nhận định Ukraine không thể trang trải một nửa chi tiêu công phi quân sự từ các nguồn lực nội bộ ở một quốc gia đang có xung đột, nhất là khi Nga đã kiểm soát một phần lãnh thổ Ukraine, vốn chiếm 1/4 GDP của nước này.

GDP của Ukraine đã giảm 28% trong năm đầu tiên của cuộc chiến và chỉ phục hồi được 5% ít ỏi vào năm ngoái, ngay cả khi dòng viện trợ nước ngoài đổ vào tương đương 20% GDP.

Chuyên gia Repko nêu quan điểm: “Nếu vào năm 2023, chúng tôi thảo luận về những rủi ro khác, chẳng hạn như xuất khẩu giảm do Biển Đen bị phong tỏa và những rủi ro liên quan đến cuộc tấn công của Nga, thì tất cả các nhà phân tích đều đồng ý rằng rủi ro lớn nhất trong năm nay là không nhận được viện trợ”.

Theo chuyên gia Repko, nếu không có viện trợ và thị trường tín dụng quốc tế thu hẹp, cách duy nhất để Ukraine tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ trong nước của mình là in tiền. Ngay cả Thống đốc Pyshnyy cũng thừa nhận rằng việc không nhận được viện trợ sẽ đồng nghĩa với việc “phân phối lại các nguồn lực hạn chế của nền kinh tế Ukraine cho các nhu cầu ngân sách ưu tiên”. Vì vậy, ông lưu ý việc khôi phục nguồn tài trợ quốc tế là cực kỳ quan trọng.