PS:
Hôm nay, xin phép được bỏ vô đây bài viết của một ông "thần Đàlạt" này (nay đang cư trú ở Cali), và để luôn nguyên văn, không có chỉnh sửa ǵ cả, cho các bạn đọc qua để giải trí cho vui. B́nh thường tôi đều phải chỉnh sửa lại từ cái tựa đề đến câu văn, cú pháp và các lỗi lặt vặt khác như chính tả, văn phạm,...
*******
Dạo này, có ông thần nào "dán tên ḿnh" vào một bài viết của cô nào, than là ngày nay người Việt viết tiếng Việt rất cẩu thả, sai lỗi chính tả, đủ tṛ. Thiên hạ nhảy vào hội đồng, ném đá những người viết sai chính tả như ḿnh. Chán Mớ Đời
Ḿnh đoán là các chiến sĩ an ninh mạng, đang định hướng dư luận để họ quên đi vụ công ty Việt Á, được gắn huy chương nhà nước ǵ đó.
Thật sự, tŕnh độ tiếng Việt của mỗi người Việt rất khác nhau nên không thể so sánh được. Ḿnh lấy thí dụ: một cô bạn học khi xưa ở Yersin. Từ bé tới lớn học trường Tây, sau 75 qua tây học tiếp. Nay sống ở tây nên tiếng Việt không rành lắm. Ông chồng nói với ḿnh là cô nàng đọc nhưng không hiểu những ǵ ḿnh viết. Lư do là tiếng Việt không rành, chỉ biết nói chuyện vớ vẩn với người Việt tại Pháp. Dạo ḿnh mới sang pháp, gặp người Việt, nói tiếng Việt như con ḿnh ngày nay.
Một cô khác, tương tự, kêu ông chồng dịch ra tiếng tây những email của ḿnh. Rồi email tiếng tây cho ḿnh nhờ, dịch ra dùm tiếng Pháp, khiến ḿnh ngọng. Chắc ông chồng Chán Mớ Đời cứ phải dịch ra tiếng tây cho cô nàng. Nói chung là mấy ông chồng liên lạc với ḿnh nhiều hơn v́ phải đọc i-meo của ḿnh, rồi giải thích cho vợ c̣n mấy cô đọc không xong th́ viết ǵ nổi.
Ḿnh theo dơi mấy người bạn học cũ Yersin, nay vẫn c̣n sinh sống tại Việt Nam. Họ viết rất chuẩn tiếng Việt. Lâu lâu có người sửa lỗi chính tả của ḿnh. Lư do từ 1975 đến nay, họ sống tại Việt Nam th́ tiếng Việt của họ phải được hoàn chỉnh, khác với các người bạn học cũ, ở hải ngoại.
Do đó, chúng ta không thể nào gọi những người không rành tiếng Việt là mất gốc, khinh thường chữ Mẹ Đẻ,… một người Việt tại Việt Nam, có thể không viết chính tả chuẩn v́ họ không được học cao. Ngày nay, nhờ Internet, họ có thể lên mạng, giao tiếp với thiên hạ, nên có thể c̣m tiếng Việt sai chính tả.
Nếu ḿnh không lấy vợ việt th́ chắc ngày nay cũng ngọng tiếng Việt. Ḿnh đọc sách báo việt ngữ lại khi sang Hoa Kỳ làm việc. Tại New York, ḿnh có gửi mua báo việt ngữ để đọc hàng tháng nên ḷ ṃ được chút tiếng Việt.
Cách đây mấy năm, một cô bạn i-meo kêu có liên lạc được với một cô học chung lớp khi xưa nên ḿnh liên lạc và kể qua i-meo những kỷ niệm một thời đi học chung. Ai ngờ, cô bạn kêu c̣n nhớ ǵ không, kể tiếp. Thế là từ đó ḿnh khởi đầu nghiệp dư viết ba-láp, ba-sàm cho đến nay. Cô bạn phải sửa chính tả cho ḿnh khá nhiều, gửi cách thức đánh dấu hỏi ngă tùm lum nhưng vẫn sai chính tả. H́nh như họ gọi là biên tập viên ở Hà Nội.
Ḿnh nhớ có mua sách của ông Nguyễn Hiến Lê nói về tiếng Việt, xuất bản trước khi ḿnh sinh ra đời. Không ngờ ngày nay, ḿnh vẫn theo ư của ông ta. Khi nói hay viết tiếng Việt, ḿnh cố gắng ít dùng tiếng địa phương (anh ngữ hay tiếng Ư Đại Lợi, tiếng Pháp,…). Có những từ không biết, phải dùng từ tiếng Việt sau 75.
Có anh bạn khi xưa học Marie Curie, ghét mấy người bạn học cũ, gặp nhau là cứ xổ toàn là toi, toi, moi moi,.. có lần anh ta kêu hôm qua tao đi xe lửa, tao lên toa, tao đái trên đầu toi,… cứ tưởng tượng ḿnh đang nói chuyện với người Mỹ, bổng nhiên xổ một tràng tiếng Việt vào, hỏi họ có hiểu không. Ḿnh có tên bạn người Tàu, đại hàn, khi gặp chúng, đang nói chuyện chúng xổ một tràng tiếng tàu hay tiếng Hàn với mấy người đồng hương của họ khiến ḿnh ngọng.
Có lần ḿnh viết tiếng Mễ, dặn ông thợ đến sau th́ làm những việc như sau. Khi ông ta đến, ḿnh mới khám phá ra ông ta không biết đọc tiếng Mễ. Ông thợ hay người mướn nhà gốc Mễ, nhắn tin cho ḿnh sai chính tả tiếng Mễ rất nhiều. Ḿnh đâu thể đánh giá họ là mất gốc. Tại quê nhà, họ là nông dân như ḿnh, không được đi học nhiều hay thậm chí không được đến trường.
Ḿnh tham gia hội Toastmasters để tập nói anh ngữ trước công chúng. Ḿnh khám phá ra rất nhiều người Mỹ cũng lấn cấn vấn đề văn phạm nên mỗi buổi họp đều có người thay phiên nói về văn phạm hay nêu ra cái sai của mỗi người khi nói chuyện. Nói chung th́ chỉ có những người mỹ lớn tuổi mới để ư đến cái sai văn phạm.
Thật ra tiếng Việt là một sinh ngữ nên thay đổi liên tục, cập nhập hoá với đời sống hiện đại. Nếu chúng ta mở mấy cuốn sách của nhà thi hào Anh quốc Shakespeare, chúng ta thấy anh ngữ thời của ông ta rất khác những ǵ chúng ta học ở trường. Đọc đă không hiểu mà bà thầy anh văn, dẫn ḿnh đi xem King Lear ở hí viện Luân Đôn. Ḿnh hiểu câu truyện trước đó, chớ khi xem kịch diễn th́ ngọng.
Việt Nam có chữ Nôm, được dùng trước khi người Pháp đến, nay xem như là “TỬ NGỮ”, một ngôn ngữ chết như Hy-Lạp-ngữ. Có dạo ḿnh mua sách để học chữ Nôm nhưng được 3 ngày th́ bỏ cuộc. Có anh bạn xưa, rất chăm chỉ, mỗi ngày học một chữ, nay khoe học được mấy ngàn chữ.
Ḿnh học chương tŕnh Pháp từ bé, đến khi sang Pháp th́ ḿnh ngọng. Cách ḿnh nói, được dạy trong sách vỡ nhưng gặp tây đầm th́ họ nói cách khác. Điển h́nh: ḿnh được ông tây bà đầm dạy nói: "je ne sais pas" th́ bọn sinh viên học chung với ḿnh kêu "sais-pas moi". Ngoài ra là một sinh ngữ nên người pháp dùng tiếng lóng khá nhiều nhất là dân Paris. Ḿnh phải mượn truyện thời đại để đọc, học các từ lóng của Tây đầm.
Dạo c̣n sinh viên, có một ông nhạc sĩ tây khá nổi tiếng với giới trẻ, tên Renaud. Ḿnh nghe mấy đứa bạn trong lớp mở radio để nghe. Điệu nhạc th́ rất đương đại nhưng ḿnh không hiểu ǵ cả v́ ông ta sử dụng tiếng lóng của người Pháp. Ḿnh nghe như vịt nghe sấm nhưng từ từ rồi cũng hiểu được tiếng lóng của Tây đầm.
J'étais tranquille j'étais peinard
Accoudé au flipper
Le type est entré dans le bar
A commandé un jambon beurre
Et y s'est approché de moi
Et y m'a regardé comme ça
T'as des bottes, mon pote
Elles me bottent
Je parie que c'est des santiags
Viens faire un tour dans le terrain vague
Je vais t'apprendre un jeu rigolo
A grands coups de chaînes de vélo
Je te fais tes bottes à la baston
….
Dạo điện thoại bắt đầu có phần nhắn tin. Ḿnh thấy mấy đứa con nhắn tin rất ngắn khiến ḿnh tăm tối như LOL, idk,… nhưng từ từ rồi cũng hiểu ư chúng muốn nói ǵ. Ḿnh về Việt Nam, nói chuyện với mấy người em. Ḿnh kêu mai ra “phi trường” khiến mấy cô em nh́n ḿnh như ḅ đội nón. Một cô em khác nhanh trí kêu là “sân bay” mới giúp cô em kia thoát cảnh ḅ đội nón. Ngay trong gia đ́nh c̣n không hiểu nhau th́ người ngoài c̣n khó gấp bội.
Khi xưa, họ có làm mấy cái tách uống cà phê cho người có râu. Do đó, chúng ta không nên vơ đũa cả nắm về người viết không rành tiếng Việt.
Có người ở hải ngoại dị ứng với những từ dùng tại Việt Nam. Ngôn ngữ mà người ta dùng hằng ngày được xem là Sinh Ngữ, một ngôn ngữ sống th́ có những từ mới, được phát minh và được người dân sử dụng. Ḿnh học tiếng Việt thời Việt Nam Cộng Hoà, nên khi dùng từ được học ở trường khi xưa. Nhiều khi quên, đọc báo việt ngữ ngày nay, ngay các báo xuất bản tại Hoa Kỳ, cũng sử dụng những từ sau 75. Lư do là người Việt rời sau 75 khá đông. Giới di tản, dần dần vào viện dưỡng lăo hết. Trong tương lại sẽ không có ai dùng các từ vựng Việt Nam Cộng Hoà.
Chúng ta có thể dị ứng với các từ hậu 75 nhưng không thể chối căi đó là ngữ vựng đang được sử dụng thường nhật. Vài năm nữa, thế hệ di tản ở hải ngoại qua đời, chúng ta sẽ không thấy ai sử dụng các từ trước 75 nữa.
Ḿnh thấy nhiều người dị ứng với các cụm từ hậu 75 nhưng lại tải về trong nhóm các bài viết từ Việt Nam. Theo ḿnh là do các chiến sĩ an ninh mạng viết để định hướng dư luận. Họ viết nhiều chuyện không thể tin được nhưng họ cứ tải về, câu Like mút mùa.
Hồi ḿnh ở Anh quốc, học anh ngữ với người Anh nên dùng mấy từ của người Anh quốc dùng. Đến khi sang Hoa Kỳ th́ lộn xà ngầu, các từ người Mỹ dùng hơi khác với người Anh quốc. C̣n người Gia-nă-đại vùng Québec th́ c̣n cha thiên hạ. Họ dùng từ của người Pháp 2, 3 thế kỷ trước đây. Giọng của họ khó nghe. Ḿnh nhớ đi xem một phim pháp ngữ của Gia-nă-đại. Đâu 1 tiếng đồng hồ đầu tiên, ḿnh chả hiểu ǵ cả. Hỏi cô bạn đầm, cũng lắc đầu nên sợ tới già, không dám xem phim tây Gia-nă-đại.
Ḿnh thấy ở Việt Nam, giới trẻ dùng các từ lạ như "cu-te", hoá ra là đọc từ anh ngữ "cute" theo cách phát âm của người Việt. Hôm trước, ḿnh xem một chương tŕnh hội thoại ở Việt Nam về giới trẻ. Ḿnh thấy họ sử dụng các từ anh ngữ khá nhiều như thế hệ bố ḿnh, xổ tiếng tây.
Có cô ca sĩ, nghe đồng chí gái kêu rất nổi tiếng ở Việt Nam. Cô này nói bận độ "Bờ lắc" khiến ḿnh ngọng, đồng chí gái cười rồi giải thích. Hoá ra cô ta đọc tiếng anh từ "Black" theo âm điệu quan họ. Cô ta kể hôm nay cô ta bận đồ đen v́ lư do ǵ đó. Ḿnh theo dơi mấy đứa cháu trên mạng. Thấy chúng dùng những từ rất lạ. Trong tương lai, các từ chúng dùng ngày nay, sẽ được phổ thông hoá, mang vào tự điển Việt Nam. Xong om
Ngày xưa, nghe mấy ông thầy người Việt dạy trường tây, nói tiếng tây th́ quen. Đến khi sang tây th́ chới với v́ phát âm sai. Ḿnh cần một thời gian khá lâu mới quen phát âm theo tây đầm. Lư do phát âm theo mấy ông thầy, bà cô người Việt dạy chúng không hiểu. Nay ḿnh theo học lớp phát âm tiếng anh tại đại học, để bỏ bớt cái âm hưởng nước mắm.
Có câu chuyện: một ông sư đi ngang một căn nhà, thấy hào quang toả lên. Ṭ ṃ ông ta đi vào xem. Ông thấy một bà cụ, ngồi lần chuỗi đọc Chú Đại Bi. Bà ta niệm "Tô Ḅ Kho". Ông thầy ngứa mồm, nói bà ơi; Ta Bà Ha, bà niệm sai rồi. Bà cụ tiếp thu lời dạy của thầy nên tiếp tục niệm "Ta Bà Ha". Bổng nhiên hào quang biến mất. Ông sư thấy lỗi của ḿnh, nên nói tôi nói đùa với bà đấy, cứ tụng "tô Ḅ Kho". Chán Mớ Đời
Năm nay, ḿnh theo học đại học cộng đồng, lớp miễn phí về cách phát âm anh ngữ. Ḿnh tham gia hội Toastmasters, khi nói bọn mỹ có vấn đề hiểu ḿnh v́ nhiều từ ḿnh phát âm không chuẩn lắm. Thấy khiếm khuyết th́ đi học thêm, nhất là miễn phí.
Sơn đen nhưng tâm hồn Sơn trong trắng, nhà Sơn nghèo phơi nắng Sơn đen
Nguyễn Hoàng Sơn