Lục địa xé đôi ở Úc, để lại thứ khó ngờ đến

[goodidea]

Thứ mà con người đã khai thác và mang lại nguồn giá trị khổng lồ ở Tây Úc là dấu vết của một siêu lục địa cổ đại bị tan vỡ.

Các mỏ này nằm ở nơi hiện là tỉnh Hamersley ở Tây Úc, nằm trên một khối vỏ Trái Đất được gọi là Pilbara Craton.


Lõi quặng sắt xanh thẳm có niên đại 1,3 tỉ năm tuổi từ Hamersley là kho báu mà địa cầu để lại từ sự xé đôi siêu lục địa - Ảnh: ĐẠI HỌC CURTIN

Pilbara Craton là một trong hai mảnh vỏ Trái Đất duy nhất còn nguyên vẹn từ liên đại Thái Cổ (3,8-2,5 tỉ năm trước) và chứa một số loại đá lâu đời nhất trên bề mặt hành tinh.

Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi nhà địa thời học Liam Courtney-Davies từ Đại học Colorado ở Boulder (Mỹ) đã sử dụng chính dữ liệu về đá cổ đại và các mỏ quặng sắt để tái hiện lại một giai đoạn khốc liệt bắt đầu từ 1,4 tỉ năm trước.

Như chúng ta đã biết, quá trình kiến tạo mảng của hành tinh khiến các lục địa và đại dương nhiều lần hợp lại rồi tan rã suốt hàng tỉ năm qua.

Tỉnh Hamersley của Úc có hơn 55 tỉ tấn quặng sắt, mà các nhà địa chất trước đây cho rằng hình thành cách đây khoảng 2,2 tỉ năm.

Tuy vậy, theo nghiên cứu mới, được công bố trên tạp chí PNAS, chúng chỉ mới ra đời 1,4-1,1 tỉ năm trước.

Thời điểm bắt đầu - 1,4 tỉ năm trước - chính là khi siêu lục địa cổ đại Columbia, còn gọi là Nuna, bị xé đôi.

"Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng các mỏ này hình thành cùng với các sự kiện kiến tạo lớn" - nhà địa chất học Martin Danisik, đồng tác giả từ Đại học Curtin (Úc), cho biết.

Những sự kiện kiến tạo này diễn ra trên toàn bộ Pilbara Craton, cung cấp nguồn năng lượng khổng lồ, đẩy đủ chất lỏng giàu khoáng chất từ sâu dưới lòng đất lên để hình thành nên các mỏ lớn.

Trong khoảng thời gian sau đó, hai mảnh lục địa khác từ quá trình tan rã và hợp nhất hỗn loạn của địa cầu cổ đại đã hợp thành khu vực mà nước Úc tọa lạc ngày nay.

Tất cả đã tạo nên những mỏ quặng khổng lồ nằm ở khu vực mà con người có thể khai thác.

Châu Đại Dương từ lâu đã được biết đến là nơi chứng kiến nhiều hoạt động kiến tạo phức tạp. Vì vậy, bên cạnh sắt ở Tây Úc, nhiều mỏ kim cương, đá quý... khác đã được tìm thấy trên khắp nước Úc và New Zealand.

VietBF@sưu tập