Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tuyên bố sẽ xóa bỏ chính sách cấp quốc tịch cho trẻ em sinh ra tại Mỹ là con của người nước ngoài hoặc người nhập cư trái phép hôm 301/10. Đó là tin buồn cho những bà mẹ muốn con có quốc tịch Mỹ.
Đây là nỗ lực của tổng thống Trump trong việc hạn chế t́nh trạng di dân bất hợp pháp tới Mỹ sinh con với hy vọng đứa trẻ sau này sẽ bảo lănh cha mẹ tới Mỹ định cư trong tương lai. Tuyên bố của TT Trump không chỉ “gây sốc” đối với di dân bất hợp pháp mà c̣n gây nhiều lo lắng cho những gia đ́nh có điều kiện kinh tế, muốn con cái được lớn lên và hưởng nền giáo dục Hoa Kỳ như một công dân Mỹ. Trong số này có nhiều gia đ́nh tại Việt Nam.
Chị Ninh Thị Thu Hằng là một trong những trường hợp sinh con và người con được hưởng quy chế quốc tịch Mỹ cách đây vài năm.
Năm 2013, khi mang thai đứa con đầu ḷng, với điều kiện kinh tế khá giả, công việc tốt, được đi du lịch nhiều nơi, chị Hằng và chồng quyết định tới Mỹ sinh con với “kế hoạch” sau khi đứa nhỏ có quốc tịch Mỹ, chị sẽ đưa về Việt Nam nuôi dạy cho tới năm 12 tuổi rồi cho cháu quay trở lại Mỹ học tập, sinh sống. Xa hơn, nếu hai vợ chồng không c̣n muốn sống ở Việt Nam nữa th́ đứa nhỏ lúc đó đă trưởng thành có thể trở thành cầu nối, bảo lănh bố mẹ sang Mỹ đoàn tụ.
Trao đổi với VOA, chị Hằng cho biết rất mừng v́ đă thực hiện thành công mục tiêu “Giấc mơ Mỹ” cho đứa con duy nhất của ḿnh trước đây vài năm: “Thật sự nói không phải là chê Việt Nam ḿnh đâu, nhưng môi trường, giáo dục đủ mọi thứ ở Việt Nam kém quá. Là bố mẹ th́ hai vợ chồng tôi luôn muốn những điều tốt nhất cho con cái. V́ thế mới t́m cách cho cháu được ra nước ngoài học tập, trưởng thành trong tương lai, mà Hoa Kỳ là đất nước tự do, điều kiện giáo dục tuyệt vời và nếu cháu được sinh ra tại Mỹ là cháu có quốc tịch ngay nên chúng tôi mới cố gắng vậy.”
Những trường hợp như Ninh Thị Thu Hằng là khá phổ biến đối với những gia đ́nh có điều kiện kinh tế tại Việt Nam. Ngoài Việt Nam ra th́ cũng có nhiều gia đ́nh từ Trung Quốc, từ Nga hay từ khu vực Đông Âu t́m cách tới Mỹ sinh con để hưởng quy chế quốc tịch. Thậm chí tại những quốc gia Đông Âu và Nga c̣n có cả những tour du lịch sinh nở mà điểm đến là khu vực miền nam Florida nắng ấm với điều kiện y tế và thời tiết tuyệt vời cho các bà mẹ.
Ảnh tư liệu – Các nhân viên liên bang khám xét một khu chung cư tại Orange County ngày 03/03/2015, nơi mà nhà chức trách nhận được tin báo có đường dây đưa những người phụ nữ mang bầu sang Mỹ sinh con để được hưởng quy chế quốc tịch với giá 50.000 đô la cho mỗi trường hợp.
Điều này cho thấy Hoa Kỳ là nơi rất nhiều cặp vợ chồng trẻ đặt niềm tin trong việc nuôi dưỡng và giáo dục con cái trong tương lai. Và với tuyên bố của tổng thống Trump, đă có nhiều ư kiến trái chiều.
Anh Nam Hoàng, người có dự định cho hai đứa con sang Mỹ du học trong những năm tới đây, cho VOA biết: “Theo tôi nghĩ ngoại trừ những di dân bất hợp pháp từ Mexico và các nước Trung Mỹ, th́ những người Hoa, người Việt Nam hay người Đông Âu mà tới được Mỹ sinh con đều là những gia đ́nh khá giả, có nhiều hiểu biết và thành công trong cuộc sống cả. Để sinh con và lấy quốc tịch Mỹ th́ họ đều chuẩn bị kỹ càng rồi. Nên việc thu hút nguồn lực này tôi nghĩ cũng đem lại những lợi ích nhất định chứ.”
Quy chế cấp quốc tịch cho trẻ sinh ra trên đất Mỹ đă tồn tại 150 năm nay trong Hiến pháp Hoa Kỳ, từ năm 1868. Nay nếu thực hiện tuyên bố của tổng thống Trump th́ điều ấy có nghĩa Hoa Kỳ đang đi theo những ǵ mà các quốc gia Tây Âu đă thực hiện cách đây hàng chục năm, ví dụ như nước Anh đă băi bỏ quy chế quốc tịch tương tự vào năm 1983.
Đối với nhiều người Việt đă định cư tại Mỹ th́ tuyên bố của ông Trump được đón nhận khá nồng nhiệt bởi họ lo ngại rằng, nếu không xem xét lại quy chế này th́ một ngày nào đó, t́nh trạng nhập cư sẽ mất kiểm soát.
Bà Nguyễn Thu Thủy, người Việt định cư lâu năm tại California khẳng định suy nghĩ của ḿnh với VOA: “Tôi nghe đài báo th́ thấy người Trung Quốc sang đây sinh con và lấy quốc tịch cho con là nhiều nhất. Ví dụ như xin visa đi du lịch, nhưng không nói là ḿnh có bầu, quấn bụng lại để sang đây sinh con. Gian dối như vậy rồi cuối cùng lại được hợp pháp hóa. Tôi thấy như vậy là điều rất vô lư.”
Năm 2015, Pew Research Center đưa ra con số là có tới 270 ngh́n trẻ em sinh ra tại Mỹ chỉ trong năm 2014 có cha mẹ là di dân bất hợp pháp.
Tổng thống Trump tuyên bố đang tiến hành quá tŕnh thực hiện việc xóa bỏ quy chế cấp quốc tịch cho trẻ em người nước ngoài sinh ra tại Mỹ. Nếu thực hiện thành công th́ đây là quyết định mạnh mẽ nhất của một tổng thống về vấn đề di trú tại Hoa Kỳ trong nhiều thập niên qua.
Tuy vậy, theo các chuyên gia pháp lư th́ do quy chế cấp quốc tịch cho trẻ sinh ra tại Mỹ đă được quy định tại tu chính án 14 của Hiến pháp nên để có được những thay đổi như mong muốn, sắc lệnh của tổng thống phải nhận được sự ủng hộ của 2/3 số thành viên của cả Hạ viện và Thượng viện, một điều rất khó thực hiện được trong bối cảnh hiện nay.
Có chăng TT Trump chỉ có thể thay đổi một phần chính sách này dựa trên một đoạn trong tu chính 14 có nội dung rằng người sinh ở Mỹ sẽ trở thành công dân Mỹ nếu “chịu sự quản lư của pháp luật” Mỹ. Như vậy, sẽ loại bỏ được những người nhập cư bất hợp pháp, v́ những đối tượng này có thể được nh́n nhận là không chịu sự quản lư của pháp luật Mỹ, nên con của những người đó sinh ở Mỹ không được cấp quốc tịch Mỹ.