Quyền Mai, người được thống đốc bang California ân xá cho bản án cách đây 14 năm, đang giúp đỡ những di dân Việt đối mặt với lệnh trục xuất cuối cùng như anh cũng như nỗ lực để giúp tạo ra sự thay đổi trong cộng đồng người Việt nơi anh sinh sống từ khi rời Việt Nam tới Mỹ.
“Tôi luôn muốn làm ǵ đó có ư nghĩa để đền đáp,” người đàn ông 36 tuổi hiện đang là một cư dân ở San Jose, nơi có hơn 100.000 người Việt sinh sống, nói. “Đó là một vinh dự khi được phục vụ cộng đồng.”
Cùng gia đ́nh tới Mỹ năm 1995, lúc c̣n là cậu bé 11 tuổi, anh Quyền, giống như nhiều thanh niên Việt Nam nhập cư tới Mỹ lúc đó đă gặp những rắc rối ở tuổi thanh thiếu niên, mà một phần theo anh, là v́ muốn bảo vệ những người đồng hương bị “hiếp đáp.”
“Những năm 1990-1995 là thời điểm cao (trào) của người Việt qua (Mỹ) và quậy phá, băng đảng,” anh Quyền nói và cho biết không hiểu tại sao lúc đó như vậy. Nhưng anh cho rằng có thể do “ngôn ngữ bất đồng” hoặc do “người Việt bị hiếp đáp ở trường học cũng như ở ngoài đường.”
Bản thân anh Quyền cũng theo băng đảng đánh lộn và quậy phá nên đă bị đưa vào trại cải huấn thanh thiếu niên trước khi bị kết án gần 3 năm tù vào năm 2005 v́ là ṭng phạm trong một vụ nổ súng. Anh nhận lệnh trục xuất cuối cùng, nhưng do Việt Nam không tiếp nhận người Việt theo một hiệp định kư kết giữa Hà Nội và Washington năm 2008, anh Quyền tiếp tục được ở Mỹ.
Anh Quyền nhận ra ḿnh cần phải làm những điều có ích.
“Sau khi những chuyện này xảy ra, tôi muốn làm những điều ǵ có ư nghĩa cho xă hội và một mặt khác tôi cũng muốn tiếp tục đấu tranh cho cộng đồng bằng những đường lối đúng đắn chứ không phải bằng cách đi quậy phá,” anh Quyền nói.
Anh Quyền nhận được nhiều giải thưởng và bằng khen
cho những đóng góp của anh cho cộng đồng và xă hội.
(Courtesy of Quyen Mai)
Anh Quyền bắt đầu những việc làm có ư nghĩa bằng việc thành lập một chương tŕnh phát thanh trên sóng radio lúc anh 24 tuổi.
“Lúc đó tôi là người trẻ nhất thành lập một chương tŕnh radio để t́m những nguồn thông tin cho cộng đồng của ḿnh, nói về những vấn đề gia đ́nh và xă hội, tập trung vào những khó khăn của tuổi trẻ với cuộc sống ở (Mỹ), những ưu tư lo lắng nào mà phụ huynh cần phải biết.”
Nguyễn Tín, một cư dân thành phố Houston, cũng đang đối diện với lệnh trục xuất cuối cùng như anh Quyền, từng nói với VOA rằng anh phạm tội ở tuổi vị thành niên cách đây hơn 2 thập kỷ chỉ v́ nghĩa rằng “ba mẹ không hiểu ḿnh” và theo bạn bè “làm bậy.”
Anh hùng cộng đồng
Để giúp đỡ cộng đồng Việt ở San Jose, anh Quyền đă thành lập những nhóm sinh hoạt trong cộng đồng và những chương tŕnh xă hội, như tổ chức các lớp học xin quốc tịch hay giúp đ̣i quyền lợi cho người Việt bị hại.
Anh Quyền từng nhận được nhiều bằng khen và giải thưởng từ tiểu bang California, thành phố San Jose, quận Santa Clara và các cơ quan khác. Hội Chữ thập đỏ Hoa Kỳ ở Thung lũng Silicon năm 2017 đă công nhận anh Quyền là một “Anh hùng Phục vục trong Thảm họa” v́ những việc làm của anh khi giúp hàng trăm gia đ́nh phục hồi sau trận lụt gần Little Saigon ở phía đông San Jose. Quốc hội California công nhận anh là “Anh hùng Cộng đồng” năm 2017 v́ những đóng góp của anh cho cộng đồng và xă hội.
Anh Quyền được ân xá v́ “đă chứng minh được rằng anh đang có một cuộc sống ngay thẳng và đă chứng minh được sự thích hợp của anh cho việc phục hồi các quyền và nghĩa vụ dân sự,” theo tuyên bố của thống đốc bang California Gavin Newsom.
Quyền Mai trong một lần tham gia sự kiện của cộng đồng Việt Nam ở San Jose.
(Courtesy of Quyen Mai)
Bản thân anh Quyền mất 11 tháng để làm hồ sơ xin ân xá của thống đốc bang California và lệnh ân xá mà anh nhận hồi giữa tháng trước, dù không tự động giúp anh tránh khỏi bị trục xuất, nhưng có tác dụng nhấn mạnh sự hoàn lương của anh. Lệnh ân xá này phần nhiều sẽ làm giảm thiểu đáng kể khả năng anh Quyền bị trục xuất theo những chính sách di trú mới của chính quyền Trump, trong đó Nhà Trắng muốn trục xuất những di dân Việt có tiền án tiền sự dù đến Mỹ trước năm 1995 – năm mà Hà Nội và Washington b́nh thường hóa quan hệ.
“Khi vấn đề trục xuất trở nên nóng bỏng, tôi đă kêu gọi những người khác để điền đơn xin được ân xá để không bị trục xuất,” anh Quyền nói.
Số lượng người Việt Nam bị trục xuất tăng cao nhất dưới thời Tổng thống Donald Trump, với tổng cộng 284 người bị gửi trả lại nơi họ đă ra đi, theo số liệu của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE). Hiện có khoảng 8.800 người Việt đă nhận lệnh trục xuất khỏi nước Mỹ, theo người phát ngôn của ICE, Paige Hughes, cho VOA biết.
Văn pḥng Thống đốc Newsom gọi lệnh trục xuất hiện nay là “một hệ quả bất công gây tổn hại đến gia đ́nh và cộng đồng của họ.”
Theo anh Quyền, Thống đốc bang Newsom “không thích chính sách trục xuất của ông Trump nên họ muốn giúp cho những người trong hoàn cảnh bị trục xuất làm thủ tục ân xá nhanh hơn.”
Tận dụng cơ hội này, anh Quyền kết nối với các luật sư chuyên về h́nh sự và luật sư biện hộ của quận hạt để giúp những di dân Việt đang đối mặt với lệnh trục xuất xin ân xá hoặc xin giảm án.
Anh Quyền giúp họ chứng minh được rằng họ đă hoàn lương v́ đă làm được những công việc tốt cho xă hội và trở thành một con người mới, như anh Quyền và những ǵ anh đă làm cho cộng đồng.
Với sự ân xá của Thống đốc Newsom, anh Quyền hy vọng sẽ được ṭa giảm án để thoát khỏi lệnh trục xuất, mà theo anh là cơ hội lên đến 90% thành công, để anh sẽ có thêm cơ hội phục vụ và giúp tạo ra những thay đổi để phát triển cộng đồng người Việt tại San Jose lớn mạnh hơn.