Trước kết, phải nói ngay đến yếu tố Trump! Trong lịch sử chính trị Mỹ, chưa hề có một tổng thống hay bất cứ chính khách hay người nổi tiếng nào, kể cả ca sĩ hay tài tử Hồ Ly Vọng, lại tạo được sự chú ư của thiên hạ và có thể kích động cảm giác của thiên hạ như ông Trump.
Nghe đến tên của ông “Trump’ là phải nhẩy dựng lên ngay, nếu không phải để tung hô th́ cũng là để chửi bới. Không ai có thể ngồi yên, nh́n vào cái tên này mà không có phản ứng ǵ hết, hoàn toàn thờ ơ lạnh nhạt như đọc thấy tên… Eisenhower chẳng hạn.
Phải nói ngay là đó không phải là chuyện ngẫu nhiên, mà chỉ là hậu quả của một kế hoạch ‘tiếp thị’ –marketing- có tính toán rất kỹ của ông doanh gia Trump.
Lư luận của một chính trị gia Mỹ rất đơn giản: viễn kiến hay chính sách có tốt đẹp, hay ho cách mấy mà không có cơ hội thực hiện th́ cũng như không. Ông Trump giống như các chính khách khác, có một giấc mộng lớn, dĩ nhiên cho cá nhân ḿnh trước, nhưng sau đó cũng là cho nước Mỹ. Ông có một viễn kiến phải làm nước Mỹ hùng mạnh lại, vĩ đại lại. Và chỉ có một phương cách là nắm được quyền để thực hiện những điều ḿnh mong muốn được có dịp làm.
Mà cách có được quyền hành trong cái thành đồng dân chủ này là phải được người dân để ư tới, t́m hiểu, chấp nhận rồi bầu. Bằng mọi cách, ông phải tạo được sự chú ư của thiên hạ, cho dù bằng những cách quái chiêu nhất như tuyên bố một câu sóc họng, lấy một quyết định gây tranh căi loạn xà bần, nói thẳng và đánh thẳng, đánh cả thù lẫn bạn. Cũng phải nói ngay, điểm thu hút lớn nữa của ông Trump là cái tính dám nói thẳng, nói huỵch tẹt luôn nhiều chuyện mà rất nhiều người nghĩ trong đầu mà không dám nói v́ lịch sự, v́ sợ mất ḷng thiên hạ, v́ phải đạo chính trị,…
Tất cả với mục đích gây sốc và mớm mồi cho truyền thông đưa tên ông lên mặt báo hay lên phút mở đầu của các bản tin trên TV.
Cuộc tranh cử tổng thống năm 2016 và sự đắc thắng của ông một phần cũng là hậu quả của sách lược ‘tiếp thị’ này. TTDC đă ngớ ngẩn chui vào bẫy của ông Trump, ngày qua ngày lại, lúc nào cũng nhanh nhảu đưa tên ông lên trang nhất, bất kể tin xấu hay tin tốt. Báo phe ta New York Times đă ước tính ông Trump đă được TTDC quảng cáo miễn phí đáng giá tới 2 tỷ đô trong suốt mùa tranh cử năm 2016.
Ông Trump hiểu rơ chủ chốt của mọi kế hoạch tiếp thị của bất cứ món hàng nào là tạo chú ư của người tiêu thụ đến món hàng đó. Đẹp xấu, tốt dở, đắt rẻ là chuyện tính sau. Không ai để ư đến th́ không có cách nào bán món hàng đó được bất kể mọi yếu tố khác. Ông Trump đă áp dụng nguyên con cái nguyên tắc sơ đẳng này vào chính trị, để rao bán chính con người của ông và chính sách của ông. Rao bán con người của chính ḿnh nghe có vẻ đáng khinh nhưng đó là nền tảng của thể chế chính trị thực dụng của Mỹ. Có hiểu được nguyên tắc đó th́ mới thành công được ở Mỹ. Cụ nào giờ này vẫn ôm Tứ Thư Ngũ Kinh của Khổng Tử th́ chỉ có nước sống bằng phiếu THỰC PHẨM thôi.
Ngay cả sau khi đắc cử, t́nh h́nh cũng không khác. Mô thức hành động của ứng cử viên Trump được TT Trump tiếp tục thi hành triệt để: cho TTDC vào trận đồ bát quái. TTDC và ngay cả những người tự phong là ‘chuyên gia’ bị hỏa mù Trump làm cho rối trí, không biết ông tổng thống đang làm ǵ, muốn làm ǵ, sẽ làm ǵ. Hôm nay tuyên bố thế này, ngày mai làm ngược lại, qua ngày mốt lại làm ngược lại việc ḿnh vừa làm hôm qua. Những người chống đối chê TT Trump bất tài, bất nhất, không biết ḿnh muốn làm ǵ và phải làm ǵ. TTDC viết bài công kích mỗi ngày. Đúng theo ư muốn của TT Trump.
Họ nh́n vào cái loạn xà bần đó rồi chê TT Trump mà quên mất thực tế ông Trump đă là một trong những người thành công nhất: thành công từ thương trường, biến gia tài vài triệu do bố để lại thành vài tỷ; đến chính trường, ra tranh cử lần đầu dù chẳng biết chính trị là ǵ mà lại thắng ngay, hạ cả hai guồng máy chính trị khổng lồ của cả hai chính đảng, cho cả lô đại chính trị gia kinh nghiệm nhất về nhà câu cá, kể cả bà ‘siêu chính trị gia’ Hillary; rồi khi nắm quyền, thực hiện ngay những cải tổ lớn nhất, giảm thuế quy mô, xóa sổ gia tài cấp tiến của Obama, đưa kinh tế đến tăng trưởng chưa từng thấy, vung tay đánh cả Trung Cộng, Bắc Hàn và cả đồng minh luôn để làm cho nước Mỹ ‘vĩ đại’ lại theo viễn kiến của ḿnh, không có chuyện ‘lănh đạo sau lưng’ ai hết, gần như chấm dứt hoàn toàn hai cuộc chiến dai như đỉa ở Trung Đông, giết lănh tụ ISIS, cô lập Iran,… Cái hỗn loạn mà thiên hạ thấy trong TT Trump chỉ là cái hỗn loạn trong tính toán, trong chiến thuật mà những chính khách cổ điển hay các nhà báo tay mơ, mới vào nghề viết lách của TTDC không thể hiểu được.
Ngay cả cuộc luận tội hiện nay cũng vậy. Có vẻ như một thảm họa cho TT Trump, nhưng thực tế là chẳng truất phế hay làm ǵ được ông trong khi lại có tác dụng kích động cử tri của ông, mà lại che mờ cuộc tranh cử bên phiá DC, biến cuộc tranh cử của phe DC thành đề tài phụ ít người để ư. Đă vậy c̣n chụp cái mũ phe đảng ngoan cố lên đầu cả đảng DC nữa. Có phải đó là một h́nh thức khổ nhục kế ‘ma-dzê in Trump’ không?
Chính v́ cái thành công đó mà TT Trump đă trở thành mối đe dọa cho sự tồn vong của cái đảng đối lập DC cũng như của TTDC và cả khối cấp tiến, đưa đến những chống đối do bản năng tự vệ của phe cấp tiến, một loại chống đối mạnh chưa từng thấy trong lịch sử chính trị Mỹ.
Kết quả cụ thể là vẫn một TTDC ngày nào cũng đưa tên TT Trump lên trang nhất, cho dù là để công kích. TTDC h́nh như không ư thức được, mỗi bài công kích TT Trump của họ đă là một viên thuốc kích thích tố cho khối cử tri của ông uống để hăng hái ủng hộ ông mạnh hơn. Và đó chính là tính toán của TT Trump. Ông không cần khối cử tri cấp tiến DC và trí thức sa-lông v́ ông biết họ trước sau ǵ cũng không bỏ phiếu cho ông, không cần mất thời giờ nịnh họ để chẳng được thêm lá phiếu nào. Chỉ cần kích động khối cử tri trung thành của ông thôi.
Thật ra, nói TTDC ngớ ngẩn chui vào bẫy của ông Trump cũng không đúng. TTDC hiểu được cái tên của ông “Trump” có sức thu hút rất mạnh, có thể giúp bán báo, bán quảng cáo rất hiệu quả. Để rồi tất cả chạy theo ṿng xoáy: cái tên của “Trump” càng thu hút th́ báo càng bán chạy, báo càng bán nhiều th́ càng nhiều người chú ư đến Trump, càng nhiều người chú ư th́ TTDC lại càng cố đưa tên của ông Trump lên mặt báo. Cứ thế mà tiếp tục.
Mà chuyện đáng nói là cái đặc điểm không thể lơ là đối với ông Trump đă lan qua cả đám dân tỵ nạn ta luôn. Dân tỵ nạn ta, từ trước đến giờ chẳng bao giờ thắc mắc ai là tổng thống Mỹ, bây giờ cũng bị lây bệnh nhẩy nhổm giống như dân Mỹ mỗi khi đọc hay nghe được cái tên của ông “Trump”. Người th́ bực ḿnh, tức giận chửi đổng, người th́ hả hê vui mừng. Đến cả các cụ tỵ nạn, đại trí tự phong tuốt bên Âu Châu chỉ biết xứ Mỹ qua truyền thông thiên tả một chiều cũng xía vô giảng chính trị đại đồng cho dân ngu khu đen Mỹ giấy. Chưa bao giờ khối dân tỵ nạn lại chú ư đến chính trị Mỹ hay chính xác hơn, đến tổng thống Mỹ như bây giờ.
Đó chính là mục tiêu viết bài b́nh luận tin tức. Đưa ra một cách nh́n khác, không nhất thiết là đúng hơn hay đúng tuyệt đối, với chủ ư là giúp cộng đồng có cái nh́n rộng hơn để tự ḿnh có thể quyết định trong sáng suốt sau khi đă cân nhắc kỹ lưỡng. Ủng hộ hay chống Trump vẫn là quyền của mỗi người.
Dù muốn hay không th́ xứ Mỹ này cũng đă là ‘quê hương thứ hai’ của chúng ta. Chúng ta sống trong xă hội này, cần phải hiểu cái xă hội đó th́ mới có thể bảo vệ quyền lợi của chúng ta một cách hữu hiệu được. Dân trí là yêu tố then chốt nhất trong một xă hội dân chủ, trong đó người dân là người lấy quyết định cho chính ḿnh. Không có chuyện đảng hay chính quyền hướng dẫn, giới thiệu, hay chỉ đạo ǵ hết.
Truyền thông trên nguyên tắc có vai tṛ quan trọng giúp người dân nh́n rơ hơn. Nhưng vấn đề trong cái xứ Mỹ hiện nay là truyền thông đă không chu toàn trách nhiệm thông tin một cách đầy đủ, trung thực và khách quan cần thiết nữa. Chính đại học cấp tiến Harvard đă cho biết TTDC Mỹ ngày nay loan tin và b́nh luận một chiều quá đáng, tới mức hơn 90% bất lợi cho TT Trump.
TTDC từ mấy chục năm qua đă công khai khoác cái áo cấp tiến thiên tả, chống lại mọi thứ mà họ cho là ‘không tiến bộ’. Người Việt chúng ta đă được nếm mùi một cách đau thương nhất khi TTDC Mỹ đă góp công rất lớn cho chiến thắng của VC khiến ta thành dân lưu vong. Nhiều người oán TTDC thấu trời xanh, trong khi nhiều người thầm nhớ ơn v́ đă giúp họ thành… dân Mỹ giấy, Tây giấy.
Cộng đồng không muốn lệ thuộc cái TTDC Mỹ thiên vị đó cũng như muốn vượt ra ngoài cái truyền thông thông dịch Việt, mà muốn có sự độc lập, t́m hiểu chuyện thời sự chung quanh dưới cách nh́n khác.
Lư do quan trọng không kém, đó chính là việc người đọc không cảm thấy bực bội phải đọc những đấm đá cá nhân, ông chửi qua, bà rủa lại. Nhất là ít thấy những thậm từ, nhiều khi thô tục.
Phải nói ngay, chính trị, nhất là chính trị dưới thời ‘ông thần Trump’ mang tính rất nhạy cảm, đưa đến việc nhiều người dễ nổi nóng, tức giận, khó tự chế, đi quá xa. V́ muốn tránh t́nh trạng ‘đi quá xa’ nên kẻ này đă miễn cưỡng phải đóng vai độc tài Hít-le, mang đục ra đục bỏ những góp ư của những vị quá hăng tiết vịt.
Ban đầu, v́ chưa quen, cũng như v́ bực ḿnh nhớ lại thời báo chí vẫn hay bị bộ Thông Tin đục đẽo năm xưa nên đă có nhiều độc giả bực bội, khiếu nại, thậm chí công kích nặng. Nhiều người hiểu tự do ngôn luận của xứ Mỹ là tự do múa vơ sơn lâm, không có quy luật ǵ ráo.
Thành thật nh́n nhận, kẻ này đă có dịp học hỏi nhiều qua những góp ư này. Từ những tin sốt dẻo mà kẻ này không hay chưa đọc được, đến những lư luận và diễn giải tin tức mà kẻ này không nghĩ tới, và cả về ngữ vựng, chính tả tiếng Việt luôn. Phần góp ư có khi đă trở thành một … hàn lâm viện tài tử nghiên cứu chuyện dao cùn dao lụt cả mấy ngày trời. Cũng có lúc phần góp ư lại trở thành … lớp học lịch sử Đại Cồ Việt nhập môn. Cũng vui thôi!
Những góp ư nhiều khi rất có ư nghĩa, thâm thúy, nhiều khi lăng nhăng vớ vẩn, cũng nhiều khi phe đảng quá khích, cuồng mê Trump hơi nặng, hay lạc quan tếu, quả quyết phe ta luôn luôn sẽ đại thắng, phe địch sẽ vào nhà đá hết! Có khi t́m cách ‘lách’ , nói xiên nói xéo, cho rằng cụ VL già lẩm cẩm, ta dư sức qua mặt.
Nói chung quan điểm ủng hộ TT Trump mạnh đă khiến cho bị nhận định như một chiều của những người quá khích, cực đoan, cuồng mê Trump quá đáng. Hiển nhiên đó không phải là một chuyện chúng ta mong muốn. Cũng chẳng sao, chỉ cần đừng biến nơi này thành chỗ xả cơn giận.
Đưa đến chuyện kém vui này coi như đă thất bại một phần v́ không có được những tiếng nói … trái chiều ... Nghĩa là đă không có được những tiếng nói có sự tham gia của những người ủng hộ phe cấp tiến, chống TT Trump, để thảo luận tranh căi.
Thật ra, thỉnh thoảng cũng có vài góp ư chỉ trích TT Trump, hoan nghênh khối cấp tiến. Nhưng cái đáng tiếc là những quan điểm này luôn luôn theo một lộ tŕnh rập khuôn, không lành mạnh. Luôn bắt đầu bằng những câu khách sáo lịch sự quá đáng, nặng phần rào đón giả dối, để rồi sau khi lư luận bị phản bác, đuối lư th́ quay qua quậy phá, nói ngang, thậm chí chửi bậy cá nhân luôn. Để rồi không c̣n thích hợp với h́nh thức tranh luận lành mạnh nữa.
Thực tế, những người này phần lớn chưa đủ hiểu biết hay tŕnh độ văn hóa để có thể ‘tranh luận’ nghiêm chỉnh. Không có họ trong nơi này chẳng sao cả, nơi này chẳng mất mát ǵ, mà c̣n có giá trị hơn.
Đương nhiên trong khối những người có khuynh hướng ủng hộ đảng DC và chống TT Trump trong cộng đồng có rất nhiều vị học giả uyên bác nghiêm chỉnh, đáng tiếc là họ chỉ sẵn sàng lên bục, giảng tiếng nói một chiều của ḿnh nhưng không thích bị bắt bẻ qua cách tranh luận nghiêm chỉnh với những quan điểm … trái chiều với họ.
Vũ Linh, 28/12/2019
Ghi chú : bài được cắt vài phần cho phù hợp đăng tin tại VB