Người Việt hải ngoại trong cuộc chiến chống virus Vũ Hán. Cuộc sống của họ dù có bị đảo lộn nhưng từ lâu trong họ đă có tinh thần chịu đựng kiên cường trải qua nhiều sóng gió trước đây và giờ là chống chọi với dịch bệnh.
Đại dịch viêm phổi cấp do virus corona chủng mới gây ra đă đặt ra những thách thức chưa từng có đối với đời sống của người dân Mỹ, trong đó có người Việt ở Mỹ, với lệnh ở nhà trong thời gian dài đă để lại nhiều hậu quả tâm lư bên cạnh những thiệt hại về nhân mạng và kinh tế do dịch bệnh gây ra.
Cuộc sống đảo lộn
Trao đổi với VOA, ông Hoàng Công Thái Dương, Tiến sỹ Tâm lư học lâm sàng, Giám đốc điều hành chương tŕnh điều trị tâm lư ở Bộ Ngoại giao Mỹ, phân tích những tác động tâm lư này đối với các lứa tuổi.
Ông Dương gọi khoảng thời gian gần hai tháng vừa qua khi dịch bệnh bùng phát ở Mỹ là ‘giai đoạn rất căng thẳng cho tất cả mọi người’.
Trước hết, đối với những người cao niên vốn là đối tượng dễ bị tổn thương nhất trước dịch bệnh, ông Dương nói họ ‘đang rất lo âu’.
“Họ đă không dám ra ngoài v́ sợ dính bệnh. Thêm vào đó tin tức phát mỗi ngày thông báo có bao nhiêu người chết rồi họ cũng biết có bà con, láng giềng, hàng xóm xung quanh bị Covid-19 mà chết khiến họ rất lo lắng,” ông cho biết.
Ngoài ra, trong lúc này họ cũng không thể gặp gỡ hay gần gũi tiếp xúc với con cháu v́ con cháu họ sợ ḿnh sẽ mang mầm bệnh lây cho ông bà cha mẹ nếu như bị nhiễm mà không có triệu chứng, ông nói thêm.
C̣n đối với các bậc phu huynh, mặc dù ở nhà trong lúc này nhưng trên vai họ gánh nhiều trách nhiệm hơn lúc b́nh thường.
Những ai không may bị thất nghiệp, bị mất việc làm v́ dịch bệnh ‘sống trong nỗi lo âu, căng thẳng là làm sao tiếp tục lo cho gia đ́nh’, c̣n những ai làm chủ các cửa tiệm bị đóng cửa phải lo lắng về những khoản chi phí hay nợ nần, ông Dương cho biết.
“Ḿnh cứ nghĩ là những ai được làm việc ở nhà thật sự là diễm phúc của họ nhưng bây giờ khi con cái họ cũng đang ở trong nhà th́ họ phải trở thành thầy cô giáo của con em ḿnh,” ông nói thêm.
“Họ vừa phải đồng hành với việc học hành của con em họ trong khi vẫn phải làm việc, lo việc nhà cửa, chợ búa, rồi lo lắng cho người nhà. Đó là trải nghiệm mà nhiều người chưa trải qua bao giờ,” ông giải thích.
Theo lời ông th́ mặc dù con cái họ có học qua mạng nhưng ‘các em vẫn cần bố mẹ hướng dẫn, giải thích bài học’.
C̣n các em học sinh hay sinh viên trong giai đoạn này phải ‘học cách thích nghi với một bầu không khí mới, một sự b́nh thường mới’ mà cuộc sống các em ‘chỉ c̣n giới hạn trong bốn bức tường của căn nhà’ mà không c̣n được đến trường hay chơi thể thao, đi chơi với bạn bè vào dịp cuối tuần như trước. Do đó, các em cũng có sự căng thẳng, vị tiến sỹ tâm lư này nói thêm.
Riêng đối với các em nhỏ vốn cần phải có những hoạt động ngoài trời như chạy nhảy, chơi đùa, ông Dương lư giải rằng ‘trường học luôn bắt buộc có bao nhiêu giờ để cho các em ra ngoài sinh hoạt’ và ‘hoạt động là cách các em trưởng thành’.
“Nếu các bậc cha mẹ ở nhà không tạo điều kiện cho con cái của ḿnh đi ra ngoài th́ đừng có trách tại sao con cái không nghe lời ḿnh, tại sao chúng nó không chú tâm vào các công việc chúng nó làm,” ông lưu ư.
“Nếu ḿnh bắt các cháu nhỏ ngồi yên một chỗ th́ dĩ nhiên các em sẽ không ngồi yên được. Các em sẽ trở nên dễ bị phân tâm,” ông giải thích. “Nếu các em không được sống trong môi trường b́nh thường của ḿnh th́ sẽ không phát triển được.”
‘Bức bối đâm ra bực bội’
Một hậu quả dễ thấy của việc phải ở trong nhà lâu là t́nh trạng ‘bạo hành gia đ́nh’, ông Dương cho biết.
“Ngày đêm chỉ nằm trong căn nhà của ḿnh dĩ nhiên sẽ làm con người bực bội hơn, căng thẳng hơn,” ông nói. “Sự bực bội đó nó thoát ra nhiều kênh khác nhau cho nên chúng ta thấy trong giai đoạn này bạo lực gia đ́nh tăng lên.”
“Trong gia đ́nh bực bội nên nhiều người đâm ra chửi bới, gây lộn với nhau,” ông nói thêm.
“Nếu con người không có cửa để xả căng thẳng th́ những căng thẳng đó ngày càng dồn dập lên những người thân củ họ.”
Theo lư giải của ông lúc b́nh thường khi vợ hay chồng đi làm, đi tập thể dục hay đi gặp bạn bè th́ ‘ít nhất họ cũng có chỗ để xả bớt căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày’.
Với t́nh trạng xă hội đang đóng cửa để ngăn chặn dịch bệnh lây lan th́ những nạn nhân của bạo hành gia đ́nh ‘càng không thể đi lánh nạn ở đâu được’, ông Dương cho biết. Tuy nhiên, ông nói rằng nếu những ai bị bạo hành quá mức th́ ‘hoàn toàn có quyền tự do rời gia đ́nh để t́m kiếm nơi nào đó an toàn hơn’ mà chính quyền không thể ngăn cản.
‘Đừng nghe quá nhiều tin tiêu cực’
Vị chuyên gia tâm lư này nói rằng các vị phụ huynh nên cho con nhỏ ra ngoài để hoạt động ngoài trời miễn là ‘tuân thủ giăn cách xă hội’.
“Bất cứ lệnh cách ly nào cũng cho phép ḿnh ra ngoài tập thể dục,” ông khẳng định.
Trong thời gian con cái ở nhà mỗi ngày, ông Dương khuyến nghị phụ huynh không nên thả cửa để các em muốn làm ǵ th́ làm mà ‘vẫn phải có quy củ, duy tŕ thời gian biểu như đang ở trường’.
“Đừng có nghĩ là ở nhà th́ cho con em dậy lúc 10h hay 12h cũng được, hay muốn ăn lúc nào th́ ăn, muốn làm bài tập lúc nào th́ làm,” ông lưu ư.
“Phải tôn trọng thời khóa biểu của con em ḿnh. Nếu con ḿnh phải làm bài tập trong 30 phút th́ phải tắt hết tivi, điện thoại đi để cho các em không bị phân tâm,” ông nói thêm.
Ông cũng cho rằng không nên để cho các em nhỏ ‘biết những thông tin tiêu cực về dịch bệnh’ v́ ‘cũng không giúp ích được ǵ cho các em’.
“Nên tránh mở tin tức trong nhà thường xuyên, nếu có cần theo dơi tin th́ mở nghe đài hay đọc tin sơ qua chút xíu thôi. Chứ nếu ḿnh ở nhà cả ngày cứ bật tivi lên với những thông tin tiêu cực như vậy sẽ không tốt cho con em của ḿnh,” ông phân tích và cho rằng nếu phụ huynh v́ theo dơi tin tức mà trở nên lo âu hoảng sợ th́ con cái họ ‘cũng sẽ hoảng sợ theo’.
Nếu có nhu cầu giải thích cho con cái nghe về virus corona th́ nên ‘nói với phương cách nào đó để con em tự tin thêm vào bản thân ḿnh’, ông nói thêm.
Mặc dù người lớn có nhu cầu cập nhật tin tức về dịch bệnh thường xuyên nhưng nếu ‘cả ngày chỉ dồn dập bao nhiêu thông tin tiêu cực th́ đầu óc sẽ không c̣n chỗ để chứa những thông tin tích cực’, ông khuyến cáo.
‘Khó khăn nào cũng đă trải qua’
Ông Dương cho biết trong thời gian dịch bệnh, ông có làm những buổi hội thảo qua mạng (webinar) để tư vấn cho cộng đồng người Việt về những khủng hoảng tâm lư mà họ gặp phải. Ông dẫn ra một buổi webinar hồi cuối tuần trước với khoảng 100 người tham gia mà ông cho biết có khoảng 10% báo cáo là họ ‘bị trầm cảm’ với những dấu hiệu như ‘buồn sầu, khóc lóc’ và gần 50% ‘cảm thấy căng thẳng, lo âu’.
Lời khuyên ông đưa ra, trước hết, là ‘phải chấp nhận hoàn cảnh của ḿnh’.
“Đây là t́nh h́nh không chỉ của riêng ḿnh hay gia đ́nh ḿnh mà là của cả thành phố, tiểu bang, cả nước Mỹ và toàn thế giới,” ông nói.
Sau khi đă chấp nhận được hoàn cảnh, ông Dương cho rằng nên nghĩ đến ‘những điều tích cực, những diễm phúc mà ḿnh có được trong cuộc sống’ để có thêm tinh thần chống chọi.
“Ít ra ḿnh c̣n có cơ hội để tiếp tục sinh hoạt, nói chuyện với nhau chứ những gia đ́nh khác họ có người thân ra đi mà họ không đến được với nhau để nói lời từ biệt,” ông đưa ra ví dụ.
Ngoài ra việc chấp nhận hoàn cảnh cũng giúp ḿnh ‘đồng cảm, thấu hiểu cho những khó khăn mà người thân ḿnh đang trải qua’, ông nói thêm.
Cộng đồng người Việt cũng có lợi thế hơn người Mỹ là họ đă ‘trải qua nhưng thách thức, những gian khổ trong cuộc sống’ nên họ có được tinh thần chịu đựng kiên cường (resilient) trong khi người Mỹ ‘chưa từng trải qua chuyện này bao giờ’, theo quan sát của ông Dương.
“Nếu cộng đồng người Việt nghĩ lại bao nhiêu căng thẳng ḿnh đă trải qua từ ngày 30/4 khi mất nước, rồi bao nhiêu khó khăn mới đến được Mỹ, rồi phải cập nhật theo một nền văn hóa mới, rồi công ăn việc làm, phải trải qua biết bao nhiêu khó khăn mới xây dựng được cuộc sống ở Mỹ… th́ họ sẽ lấy những bài học đó áp dụng cho cuộc sống của ḿnh bây giờ trước đại dịch,” ông khuyên.
“Đây chỉ là thử thách nhỏ thôi. Bao nhiêu thử thách trước đây ḿnh c̣n vượt qua được th́ cái này ḿnh cũng sẽ vượt qua được nếu ḿnh đồng ḷng với nhau và làm theo những hướng dẫn của nhà nước và cơ quan y khoa,” ông nói.
Ngoài ra, ông cũng đề nghị mọi người nên ‘tập thư giăn, tập hít thở’, chẳng hạn như ‘hít vô phổi và giữ trong khoảng 4 giây và mỗi ngày thực hiện 2, 3 lần’ sẽ ‘giúp giảm bớt sự căng thẳng mỗi ngày’.
Về một thách thức tâm lư nữa là ‘nỗi đau mất mát người thân’ trong mùa dịch mà không có điều kiện để gặp mặt người thân lần cuối hay tổ chức tang lễ đàng hoàng, ông Dương thừa nhận rằng đây là một thách thức đặc biệt của đại dịch.
Ông khuyên mọi người ‘nên nghĩ đến trách nhiệm của ḿnh là phải bảo vệ sự sống của những người xung quanh’ th́ sẽ ‘xem đây là sự hy sinh để ḿnh có thể cứu được mạng sống của người khác sẽ bị lây nếu ḿnh tụ lại với nhau’.
“Ở Nam Mỹ bao nhiêu xác chết chỉ bỏ trong ḥm và để ngoài đường chờ ngày người thân đến lượm xác,” ông chỉ ra. “Ít nhất ở đây ḿnh c̣n có cơ hội có lễ tang trên mạng, có giờ cầu nguyện trên mạng để mọi người đồng hành với nhau.”
Ông cho biết ông có tham gia vào buổi lễ cầu nguyện trên mạng cho một người đă ra đi ‘với khoảng 80-90 người đă gọi vô chia buồn’.
“T́nh yêu thương của cộng đồng cũng sẽ là sự an ủi cho mọi người. Hy vọng sau khi qua đại dịch th́ các gia đ́nh có thể tổ chức lại một buổi tập hợp nữa để tiễn đưa người thân một cách đàng hoàng hơn,” ông nói.
Ông nói trong thời điểm này, mọi người có thể t́m đến bạn bè, thân hữu, các hội nhóm trên mạng hay các nhóm cầu nguyện để t́m kiếm sự chia sẻ, cảm thông lẫn nhau.
Tuy nhiên, nếu bị trầm cảm đến mức không thể nào tiếp tục sinh hoạt hàng ngày th́ nên liên lạc với các bác sỹ tâm lư để được tư vấn điều trị, chuyên gia tâm lư này khuyến cáo.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
