Khi các chế độ độc tài đã đẩy người dân đến bước đường cùng

[trungthuc]

Các cuộc biểu tình hiện nay tại Iran và Nga đã để lộ yếu huyệt của các chế độ độc tài này.

Từ Iran

Các chế độ đàn áp như Iran và Nga đang hoạt động với một "tiền đề mặc định": Nếu chính quyền (hay đảng cầm quyền) thừa nhận bất cứ sai lầm nào, cho phép bất cứ người bất đồng chính kiến ​​nào lên tiếng hoặc dung thứ cho bất cứ sự phản đối nào, quyền lực trong tay có thể sẽ bị đánh đổ và xã hội sẽ tan rã. Nhưng, những gì mà chúng ta đang thấy ở Nga và Iran (hai quốc gia độc tài khoác áo bầu cử dân chủ) đã hé lộ một thực tế khác không sai cái sự thật này: các chế độ này từng bước đẩy người dân của họ đến bước đường cùng, và trước sau gì cũng sẽ làm bùng nổ ra một cuộc nổi dậy toàn diện, dẫn đến sự sụp đổ của chế độ.

Các cuộc biểu tình ở Iran tiếp tục diễn ra hơn một tuần sau khi Mahsa Amini, 22 tuổi chết bí ẩn trong lúc bị "cảnh sát đạo đức" giam giữ vì tội "vi phạm quy định nghiêm ngặt về cách trang phục". Hơn 30 người đã bị thiệt mạngdo bị đán áp dã man. The Washington Post đã có được những video clip cho thấy phía cảnh sát bắn vào đám đông những người biểu tình. Cơ quan giám sát internet Netblocks cho biết người dân Iran đang đối mặt làn sóng thứ ba bị mất kết nối internet trên quy mô toàn quốc khi các cuộc biểu tình vẫn còn tiếp tục, bất chấp các biện pháp mạnh của chính quyền.

(Minh họa)

Theo Netblocks, người dân Iran đang trải qua những sự hạn chế về internet nghiêm trọng nhất kể từ năm 2019, khiến cho hầu hết ứng dụng như Instagram và WhatsApp bị ngăn chặn. Dịch vụ giám sát AppBrain cho biết để vượt tình trạng bị chặn internet, người dân Iran cả trong nước và nước ngoài phải chuyển sang các nhà cung cấp mạng riêng ảo (VPN) phổ biến như Tor Project và Hula VPN (những ứng dụng được tải xuống hàng đầu tại Iran từ trang Google Play).

Biểu tình chống chế độ độc tài Iran tại Mỹ. Trong ảnh là diễn viên Nazanin Boniadi trong một cuộc biểu tình tại Westwood (California) sau cái chết của Mahsa Amini khi bị giam bởi "cảnh sát đạo đức" Iran (ảnh: Rodin Eckenroth/Getty Images)
Đơn vị Internet Intelligence của công ty Oracle gọi đây là "vụ đóng cửa internet lớn nhất từng thấy ở Iran". Trong khi đó, nhóm hacker internet nổi tiếng Anonymous bắt đầu tấn công mạng chính phủ Iran. Sử dụng hashtag #OpIran, viết tắt của Operation Iran, để thu hút sự chú ý của các phương tiện truyền thông xã hội sau cái chết của Amini, ngày 22 tháng Chín, nhóm tin tặc Anonymous lên Twitter thông báo rằng, đã thành công trong việc hack hơn 1,000 camera CCTV của Iran.

Tại các cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, đại diện chính phủ Mỹ đã gay gắt tố cáo Iran đàn áp và vi phạm quyền con người. Tổng thống Biden tuyên bố: "Hôm nay chúng tôi sát cánh với những công dân dũng cảm và những phụ nữ dũng cảm của Iran, những người đang biểu tình để đòi hỏi các quyền căn bản của họ".

Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan và Bộ trưởng Tài chính Janet L. Yellen đều tố cáo sự tàn bạo của chế độ. Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã công bố các biện pháp trừng phạt mới đối với đám chỉ huy bộ phận "cảnh sát đạo đức" này. Ngày 23 tháng Chín, tờ The Washington Post đã đưa tin: "Bộ Tài chính đã sửa đổi các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ để cho phép các công ty kỹ nghệ chống lại sự giám sát và ngăn chặn internet của chính phủ Iran".

Đến Nga

Hành động mới của Hoa Kỳ được xem là phản ứng mạnh mẽ hơn những gì chúng ta đã thấy dưới thời của cựu Tổng thống Barack Obama vào năm 2009, khi các cuộc biểu tình nổ ra ở Iran trong làn sóng chống đối gọi là "Cuôc cách mạng Xanh". Tuyên bố của ông Biden đã thể hiện rõ lập trường của Hoa Kỳ: Phương Tây không hề thờ ơ với hoàn cảnh bi thảm của một dân tộc bị đàn áp. Tiếp đó là Nga. Trong cuộc chiến vô cớ nhắm vào Ukraine, quân Nga xâm lược tiếp tục phải gánh chịu những tổn thất đau đớn thời gian gần đây khi các lực lượng Ukraine bắt đầu phản công mạnh mẽ.

Kremlin đang tổ chức cái mà các vị nguyên thủ quốc gia phương Tây gọi là các "cuộc trưng cầu dân ý giả mạo" ở khu vực miền Đông và miền Nam Ukraine, được dàn dựng để chứng minh về sự mong muốn gia nhập Nga "dưới họng súng" của người dân tại các khu vực bị chiếm đóng. Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi thêm 300,000 quân dự bị đã để lộ ra các thất bại của Nga ở Ukraine, khác hoàn toàn với lời lẽ tuyên truyền láo khoét của giới truyền thông Nga. Sự thật phô bày khiến cho người dân Nga bức xúc xuống đường để bày tỏ sự phẫn nộ và chống đối tham gia "cuộc chiến của một người", đó là Putin.

Cảnh sát lôi bắt người dân biểu tình tại Moscow ngày 24 tháng Chín 2022 (ảnh: Contributor/Getty Images)
Các hành động của Putin qua lệnh tổng động viên đã khiến cho hàng chục ngàn người Nga phải trả giá bằng mạng sống, cùng các lệnh trừng phạt của phương Tây, bị nhiều quốc gia cô lập, gây ô nhục cho đất nước và không đạt được mục đích lật đổ chính phủ Ukraine như Putin mong muốn. Giờ đây, những người Nga có suy nghĩ đang đứng giữa hai chọn lựa: Im lặng chạy trốn hoặc đứng lên chống lại sự cưỡng bức ra chiến trường. Nhiều người chọn chạy trốn bằng cách này hay cách khác. The Washington Post có đưa tin, tại một cuộc biểu tình, một người đàn ông hét lớn: "Tôi không có ý định chết vì Putin!". NPR cho biết Putin đã tăng hình phạt đối với hành vi trốn tránh nhập ngũ lên đến 10 năm tù, một dấu hiệu cho thấy mức độ nghiêm trọng của các cuộc chống đối khắp nước Nga.

Những người ủng hộ nhân quyền cho biết cảnh sát Nga đã bắt hơn 1,300 người trong các cuộc biểu tình nổ ra ở hàng chục thành phố, khi đám đông gào thét phản đối: "Không tham chiến! Putin hãy ra chiến hào!" Chắc chắn Putin tiếp tục dập tắt những người bất đồng chính kiến ​​bằng các biện pháp đàn áp tàn bạo. Nhưng ông ta không thể xóa bỏ những bằng chứng dai dẳng về sự bất bình trong nội bộ nước Nga về việc phát động chiến tranh xâm lược tại Ukraine. Nền kinh tế Nga đang bị chững lại và gần như bị cô lập hoàn toàn trong cộng đồng quốc tế khi chính "đồng minh" TQ cũng bày tỏ sự lo ngại về cuộc xung đột.

Nga thực sự đang rơi vào vị thế yếu hơn nhiều so với đầu năm nay nên rất khó duy trì sự ủng hộ cuộc tấn công Ukraine trong một đa số đáng kể những người dân đang thiếu các thông tin đúng đắn. Ngoài việc thắt chặt các lệnh trừng phạt Nga và Iran, Hoa Kỳ có thể có những đóng góp đáng kể khác vào các phong trào chống độc tài trên thế giới. Hoa Kỳ có thể mô hình hóa sự tôn trọng các quyền tự do dân sự và nhân quyền, kể cả quyền tự do sinh sản và tiến hành các cuộc bầu cử minh bạch, chính xác, hòa bình.